Phóng viên có cuộc trao đổi với Thiếu tướng Nguyễn Anh Tuấn, Cục trưởng Cục Cảnh sát ĐTTP về ma túy (Tổng cục Cảnh sát, Bộ Công an) về vấn đề này.

+ Phóng viên: Ông đánh giá như thế nào về tình hình mua bán và sử dụng trái phép ma túy tổng hợp ở nước ta thời gian gần đây?
. Thiếu tướng Nguyễn Anh Tuấn: Trong những năm gần đây tình hình mua bán và sử dụng trái phép chất ma túy ở nước ta đang có chiều hướng gia tăng. Ngoài việc sử dụng ma túy truyền thống thì người nghiện đang có xu hướng chuyển dịch sang sử dụng ma túy tổng hợp. Trước đây người nghiện sử thuốc phiện, tiếp đó chuyển sang sử dụng heroin. Bắt đầu từ cuối những năm 2000 có trào lưu chuyển sang sử dụng ma túy tổng hợp Ecstasy (thuốc lắc) và gần đây là là các chất ma tuý kích thích dạng amphetamine (viết tắt là ATS: Amphetamine type stimulans) như amphetamine, methamphetamine, ketamin. Đây là chất ma tuý được điều chế bằng phương pháp tổng hợp hoá học toàn phần từ các hoá chất (được gọi là tiền chất).
Đặc biệt, thời gian gần đây qua công tác đấu tranh của lực lượng Cảnh sát ĐTTP về ma túy đã phát hiện nhiều chất cần sa tổng hợp mới có tác dụng gây ảo giác mạnh, các chất này thường được gọi với tên lóng là “cỏ Mỹ”, “Nước vui”, “Trà sữa”, “Đông trùng”, “lá Khát”. Những loại ma túy này đang nổi lên như một trào lưu trong giới trẻ để thể hiện đẳng cấp và khẳng định chính mình.
Đáng chú ý là gần đây các lực lượng chức năng đã phát hiện hơn 5 tấn thảo mộc khô “lá Khát" (có thành phần Cathinone, độc hại hơn ma túy thông thường gấp hàng trăm lần) được đóng thành kiện hàng, vận chuyển qua đường bưu điện từ Êthiopia về Việt Nam sau đó đưa đi các nước như: Mỹ, Anh, Úc... tiêu thụ. Đến nay vẫn chưa ghi nhận về người nghiện lá Khat”, tuy nhiên việc thẩm lậu “lá Khát” vào Việt Nam cho đến việc sử dụng đang diễn biến hết sức phức tạp, trong khi chế tài để xử lý các hành vi mua bán, vận chuyển, tàng trữ và tổ chức sử dụng “lá Khát” cũng như “nước vui” và một số sản phẩm khác chưa được thống nhất thực hiện.


+ Ông có thể cho biết những loại ma túy tổng hợp trên ảnh hưởng gì đến sức khỏe người sử dụng?
. Thiếu tướng Nguyễn Anh Tuấn: Qua đấu tranh khai thác các đối tượng cho biết những loại ma túy “Nước vui”, “Trà sữa”, “Đông trùng” đều có nguồn gốc từ Trung Quốc và mới du nhập vào Việt Nam mấy tháng gần đây. Khi sử dụng thì pha với nước giải khát có gas sau đó uống trực tiếp vào cơ thể. Lý do các đối tượng chọn các loại nước uống có gas là vì nó có tác dụng như “chất dẫn”. Sau khi các loại ma túy trên ngấm vào cơ thể sẽ tạo cảm giác hưng phấn, vui vẻ kéo dài, đặc biệt khi sử dụng kết hợp với nghe nhạc mạnh.
Theo kết quả giám định, thành phần chủ yếu có trong các loại ma túy này là amphetamine và metamphetamine, đây là hai chất có tác dụng kích thích trực tiếp lên hệ thần kinh trung ương.
Còn “cỏ Mỹ” thực chất là một hỗn hợp các loại thảo mộc khô cắt nhỏ, bản chất cây này không có gì là ma túy tổng hợp, nhưng sau đó các đối tượng tẩm ướp những chất có ma túy và hương liệu vào. Chất ma túy được tẩm vào tương tự như THC (tetrahydrocannabinol) được tìm thấy trong cần sa. Cỏ Mỹ được đóng trong những bao bì gắn mác “trà giảm cân”, “trà thanh nhiệt” hay “thực phẩm chức năng”. Kết quả giám định mẫu thực vật khô của Viện Khoa học Hình sự, Bộ Công an ở trong gói cỏ Mỹ (là tang vật của một số vụ) xác định có thành phần XLR-11 (tên khác là 5-fluoro-UR-144). Đây là một hoạt chất gây nghiện nguy hiểm. Bởi vậy bản chất của những sản phẩm trên là ma túy tổng hợp, có độc tính và gây nghiện cao. Chúng ngụy trang dưới những tên gọi khác nhau để tránh sự phát hiện của lực lượng chức năng vì có thể lầm tưởng là một loại thực phẩm nào đó.
Nhìn chung, các chất ma tuý tổng hợp có tác dụng kích thích mạnh và nhanh hơn các chất ma tuý tự nhiên và bán tổng hợp. Chúng có tác dụng kích thích nhất thời hệ thống thần kinh trung ương gây hưng phấn và ảo giác hoang tưởng. Hậu quả khi sử dụng những ma túy này là vô cùng ghê gớm, nếu sử dụng trong thời gian dài, sẽ có các dấu hiệu loạn thần, ảo giác, kích động, căng thẳng, lo lắng, hoang tưởng, tư tưởng cực đoan dễ hành động gây hại cho mình và người khác. Thậm chí có một vũng nước thôi cũng có thể tưởng tượng đó là hồ bơi, hay tháp của chùa cao mấy chục mét sẵn sàng trèo lên nhảy múa. Khi bị phê thuốc thì có thể làm những điều mà người bình thường không bao giờ làm được. Thậm chí gây nên hành vi bạo lực và phạm các tội khác về hình sự ví dụ như đâm, giết người thân, ông bà bố mẹ, đây là điều rất nguy hiểm và trong thực tế đã xảy ra.
Hiện nay ma tuý tổng hợp được coi là những chất ma tuý nguy hiểm nhất và có xu hướng tăng mạnh. Điều đáng báo động là các loại ma túy tổng hợp mới đang len lỏi ngày một nhiều vào giới trẻ gây ra một cơn sốt, đặc biệt là hít cỏ. Mặc dù kết quả giám định các sản phẩm trên đều chứa chất gây nghiện, song không ít người sử dụng vẫn quan niệm rằng nó chỉ là một loại thuốc lá bình thường để "giải trí".

+ Theo Thiếu tướng thì vì sao giới trẻ lại tìm đến ma túy tổng hợp?
. Thiếu tướng Nguyễn Anh Tuấn: Tìm đến ma túy nói chung hay ma túy tổng hợp nói riêng có rất nhiều lý do. Có người do hoàn cảnh đưa đẩy, có người do túng quẫn, buồn chán mà tìm đến ma túy để tìm lối thoát, cũng có trường hợp bị dụ dỗ, lôi kéo. Khi sử dụng ma túy thì tạo cho con người cảm giác quên tất cả những gì của hiện tại, mà nghĩ rằng cuộc sống rất hưng phấn, người sử dụng có cảm giác phấn khích. Đặc biệt với lớp trẻ hiện nay thì qua công tác đấu tranh phòng chống ma túy cho thấy hầu hết do thiếu hiểu biết và nhận thức không đúng về tác hại của ma túy. Trong độ tuổi trẻ thậm chí có cả các cháu đang ngồi trên ghế nhà trường phổ thông cũng tìm đến ma túy. Tìm đến là do bạn bè lôi kéo, rủ rê rằng sử dụng cái này rất là thích, quên hết âu lo, buồn chán. Một khi lớp trẻ không nhận thức được tác hại, rồi thử, sử dụng và nghiện.
Một số đối tượng còn lôi kéo giới trẻ bằng việc tuyên truyền sử dụng ma túy này không gây nghiện, sử dụng ma túy tổng hợp mới là sành điệu, đây là sai lầm rất lớn và là lỗ hổng trong công tác tuyên truyền của chúng ta với thế hệ trẻ. Tôi cho rằng điều này rất nguy hiểm, cần cảnh báo với toàn xã hội nếu không tuyên truyền giáo dục tốt thì lớp trẻ rất dễ đi vào con đường nghiện ngập. Khi đã đi vào con đường nghiện ma túy có thể là tai họa cho toàn xã hội, cho gia đình và cho cả nòi giống.

+ Trong thời gian tới, lực lượng Cảnh sát ĐTTP về ma túy sẽ có biện pháp gì để đấu tranh ngăn chặn những loại ma túy tổng hợp mới thẩm lậu vào Việt Nam?
. Thiếu tướng Nguyễn Anh Tuấn: Trước những hiểm họa của cỏ Mỹ đối với cộng đồng, Chính phủ đã ban hành Nghị định 126/2015/NĐ-CP bổ sung chất XRL-11 (có trong cỏ Mỹ) và một số chất cần sa tổng hợp là AM-2201, JWH-018, JWH-073, JWH-250 vào danh mục các chất ma túy và tiền chất. Theo Nghị định này, hành vi tàng trữ, vận chuyển, mua bán trái phép cỏ Mỹ sẽ xử lý hình sự như hành vi tàng trữ, vận chuyển, mua bán cần sa, bởi đây là tội phạm ma túy.
Cục cũng đã có công văn gửi lực lượng Cảnh sát ĐTTP về ma túy công an các địa phương tập trung triển khai các mặt công tác nghiệp vụ cơ bản để nắm chắc tình hình hoạt động của tội phạm ma túy. Phối hợp với các lực lượng an ninh hàng không, Hải quan, Cảnh sát biển và lực lượng khác có liên quan tiến hành các biện pháp nghiệp vụ, kiểm soát chặt chẽ tại các khu vực sân bay, cảng biển, cửa khẩu nhằm phát hiện, bắt giữ kịp thời các đối tượng phạm tội về ma túy.
Khi thu giữ được các loại chế phẩm nghi là chất ma túy mới, cần sớm gửi mẫu về Viện Khoa học hình sự để tiến hành trưng cầu giám định, xác định chủng loại, từ đó có kiến nghị đề xuất Chính phủ bổ sung vào Danh mục các chất ma túy.
Lực lượng Cảnh sát ĐTTP về ma túy sẽ tập trung phát hiện, bắt giữ và kiên quyết xử lý các đối tượng mua bán, tàng trữ, vận chuyển và sử dụng các loại ma túy tổng hợp, để loại “ma dược” này không có đất tồn tại, gây ảnh hưởng đến đời sống, sức khỏe con người.
Tuy nhiên, không có giải pháp nào hiệu quả hơn là các cơ quan chức năng cần tập trung đẩy mạnh tuyên truyền giáo dục cho thế hệ trẻ. Cần phải làm cho các các bậc phụ huynh và các em học sinh, sinh viên nắm được kiến thức về các loại ma tuý, nhất là khi ma tuý tổng hợp ngày càng biến tướng và len lỏi đời sống hiện nay. Phải làm sao để các em hiểu rằng ma túy, nhất là ma túy tổng hợp là một mối hiểm hoạ vô cùng lớn của xã hội.

+ Xin cảm ơn Thiếu tướng đã trả lời phỏng vấn.