Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, ngày 4/12, Quốc hội thảo luận tại Hội trường về Báo cáo của Chính phủ nhiệm kỳ 2021–2026.

Nêu ý kiến thảo luận, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga - Đoàn đại biểu Quốc hội TP Hải Phòng bày tỏ thống nhất cao với các nội dung của Báo cáo tổng kết nhiệm kỳ 2021-2026 của Chính phủ. Báo cáo đã cho thấy một nhiệm kỳ đầy bản lĩnh, quyết liệt và có nhiều dấu ấn nổi bật của Chính phủ như ổn định kinh tế vĩ mô và duy trì tăng trưởng cao, đưa Việt Nam trở thành quốc gia thuộc nhóm các nền kinh tế có tốc độ phục hồi nhanh nhất sau đại dịch.

Tổ chức phòng, chống dịch COVID-19 thành công, thực hiện chiến lược ngoại giao vaccine hiệu quả, bảo vệ tính mạng nhân dân trong giai đoạn khó khăn nhất; an sinh xã hội được đặt lên hàng đầu; hạ tầng chiến lược có bước đột phá; thể chế được hoàn thiện mạnh mẽ.

Chính phủ trình và ban hành số lượng lớn các luật, nghị định, nghị quyết, tạo nền tảng pháp lý quan trọng cho sự phát triển. Đối ngoại, hội nhập quốc tế, nâng tầm, củng cố quan hệ với nhiều nước và nâng cao uy tín Việt Nam trên trường quốc tế.

Công tác quốc phòng, an ninh, trật tự xã hội được bảo đảm trong bối cảnh tình hình khu vực và thế giới còn rất nhiều phức tạp và biến động. Những kết quả đó khẳng định sự nỗ lực, dấn thân và tinh thần trách nhiệm rất cao của Chính phủ trong một nhiệm kỳ có nhiều biến động chưa từng có.

Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu rất đáng trân trọng và tự hào, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga bày tỏ trăn trở về vấn đề văn hóa, lối sống và sự phát triển của hệ giá trị xã hội.

Theo đại biểu, trong 5 năm qua, Chính phủ, các cấp, các ngành và địa phương đã rất nỗ lực. Nhiều lĩnh vực văn hóa, xã hội có tiến bộ đáng ghi nhận, được nêu rõ trong báo cáo. Tuy nhiên, xã hội vẫn đối mặt với những biểu hiện xuống cấp về văn hóa, lệch chuẩn trong lối sống, khủng hoảng giá trị ở một bộ phận người dân.

Đại biểu cho rằng, dù báo cáo của Chính phủ đã đề cập một số khó khăn, nhưng vấn đề văn hóa, lối sống cần được nhận diện rõ nét hơn như một điểm nghẽn chiến lược. Thể hiện ở một số điểm sau:

Thứ nhất, khoảng cách ngày càng lớn giữa phát triển vật chất và phát triển văn hóa con người. Khi hạ tầng bứt phá, thể chế đổi mới mạnh mẽ, kinh tế tăng tốc, các chuyển biến tích cực về lối sống, ứng xử, đạo đức cần phải song hành. Theo đại biểu, lĩnh vực này vẫn còn nhiều hạn chế, đặc biệt là lối sống, bạo lực học đường, bạo lực gia đình diễn biến phức tạp; lừa đảo trực tuyến, cờ bạc, nghiện game, nghiện mạng xã hội lan rộng trong giới trẻ; văn hóa ứng xử nơi công cộng, trong giao thông, trên môi trường mạng còn nhiều bất cập. Chủ nghĩa thực dụng, sính vật chất, tâm lý hời hợt, ưa nổi tiếng nhanh có xu hướng ảnh hưởng tới một bộ phận thanh niên. Theo đại biểu, những chỉ báo này cần được phản ánh đúng mức trong báo cáo nhiệm kỳ để xác định nhiệm vụ cho giai đoạn tới.

Thứ hai, thiết chế văn hóa nền tảng có dấu hiệu nứt gãy nhưng chưa trở thành trọng tâm chính sách. Gia đình, nhà trường, cộng đồng và không gian mạng là bốn trụ cột hình thành nhân cách thế hệ trẻ. Tuy nhiên, theo đại biểu, ở một số nơi, gia đình suy giảm vai trò giáo dục; nhà trường thiếu giáo viên, quá tải sĩ số, gặp khó trong sắp xếp mạng lưới; không gian mạng chứa nhiều nội dung độc hại trong khi sức đề kháng văn hóa của người dân chưa được nâng cao. Thiết chế văn hóa cơ sở ở nhiều địa phương xuống cấp, thiếu nhân lực chất lượng cao. Những vấn đề này được nêu rải rác trong báo cáo nhưng chưa được xem như một vấn đề chiến lược cần giải pháp ở tầm quốc gia.

Thứ ba, về chính sách văn hóa, dù đạt rất nhiều thành công trong vinh danh UNESCO, phát triển du lịch, tổ chức lễ hội, phát triển công nghiệp văn hóa, nhưng cốt lõi của văn hóa - chuẩn mực sống, giá trị đạo đức, nhân cách con người vẫn chưa được lượng hóa rõ ràng và chưa có chiến lược đủ mạnh để giải quyết. Đại biểu nhận định, hạ tầng vật chất phát triển rất nhanh, trong khi "hạ tầng tinh thần", tức đời sống văn hóa và hệ giá trị lối sống, lại phát triển chậm hơn.

Vì vậy, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga kiến nghị nhiệm kỳ tới Chính phủ cần đặt văn hóa, lối sống lên hàng đầu với một tinh thần mới, coi đây là đột phá của đột phá với những trọng tâm sau:

Thứ nhất, xây dựng Chiến lược quốc gia về văn hóa và lối sống trong kỷ nguyên số, gắn với gia đình, nhà trường, cộng đồng và không gian mạng.

Thứ hai, thiết lập Bộ chỉ tiêu về văn hóa, đạo đức xã hội, hành vi ứng xử như một phần bắt buộc trong hệ thống chỉ tiêu phát triển quốc gia.

Thứ ba, lấy văn hóa công vụ, văn hóa chính trị, văn hóa pháp quyền làm gương dẫn dắt xã hội.

Thứ tư, phát triển mạnh mẽ công tác truyền thông, chính sách mang tính giáo dục giá trị, không chỉ chống xấu độc mà còn xây dựng sức đề kháng văn hóa cho người dân.

Thứ năm, đầu tư cho thiết chế văn hóa cơ sở và đội ngũ làm công tác văn hóa, coi đây là đầu tư lâu dài cho chất lượng con người Việt Nam.

"Nhiệm kỳ 2021-2025 là nhiệm kỳ Chính phủ đã để lại rất nhiều dấu ấn đáng tự hào, nhưng để phát triển bền vững tôi cho rằng điều quan trọng nhất trong giai đoạn tới là chúng ta cần xây dựng một nền tảng văn hóa, lối sống vững chắc, một hệ giá trị được củng cố, một xã hội có chiều sâu nhân văn, đó mới là sức mạnh nội sinh lớn nhất của dân tộc trong chặng đường phát triển mới để làm nền tảng, tạo đà cho sự phát triển chung", đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga bày tỏ.