Di tích mái đá làng Vành và di tích hang xóm Trại là những đại diện tiêu biểu về di sản Văn hóa Hòa Bình trên đất Hòa Bình nói riêng và Việt Nam nói chung. Đây còn là các di tích khảo cổ có giá trị lịch sử, văn hóa hấp dẫn, độc đáo, là nguồn tài nguyên du lịch quý giá của tỉnh trong giai đoạn mở cửa, hội nhập và liên kết vùng.

Di tích hang xóm Trại được phát hiện năm 1975. Hang có niên đại 21.000 năm cách ngày nay và đã được xếp hạng di tích khảo cổ học cấp quốc gia năm 2001. Qua nhiều lần điều tra, thám sát và khai quật đã phát hiện khối tư liệu khổng lồ bao gồm vỏ nhuyễn thể, xương răng thú, di cốt người, gốm và đặc biệt là di vật đá lên đến hàng nghìn hiện vật. Cho đến nay, đây là di tích Văn hóa Hòa Bình có bộ di vật phong phú nhất về công cụ đá.

Di tích mái đá làng Vành được nhà nữ khảo cổ học người Pháp M.Colani phát hiện, khai quật từ năm 1929 và được xếp hạng di tích khảo cổ cấp quốc gia năm 2004. Di tích còn giữ được nguyên trạng một phần tầng văn hóa gốc, trên vách mái đá còn lại khá nhiều lớp trầm tích của kỷ đệ tứ. Di tích có địa tầng rất dày, chứa tổ hợp công cụ đá, gốm, mộ táng của cư dân Văn hóa Hòa Bình niên đại từ 17.000 - 8.000 năm cách ngày nay...

Việc phát hiện được khối lượng hiện vật phong phú, tầng văn hóa dầy đặc và những giá trị mới trong hang xóm Trại và mái đá làng Vành thời gian qua đã chứng tỏ các di chỉ văn hóa Hòa Bình tại tỉnh Hòa Bình còn rất nhiều bí ẩn để thu hút các nhà khoa học tìm đến nghiên cứu tiếp về Văn hóa Hòa Bình. Do đó, việc lập hồ sơ khoa học đề nghị xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt di tích khảo cổ học hang xóm Trại, xã Tân Lập và di tích mái đá làng Vành, xã Yên Phú khẳng định tầm quan trọng của di tích khảo cổ học trong nền Văn hóa Hòa Bình

Tại hội thảo, các đại biểu thảo luận về các giá trị của 2 di tích; đồng thời góp ý cho những tài liệu quan trọng để hoàn thiện hồ sơ khoa học trình Hội đồng di sản văn hóa quốc gia, trình Thủ tướng Chính phủ xếp hạng là di tích quốc gia đặc biệt đối với 2 di tích quốc gia hang xóm Trại và mái đá làng Vành.

Hội thảo có ý nghĩa quan trọng nhằm khẳng định giá trị lịch sử, văn hóa của 2 di tích. Qua đó cho thấy, đây là minh chứng cho dấu vết cổ xưa của người nguyên thủy ở Việt Nam và khu vực Đông Nam Á; tạo mới và làm phong phú thêm tuyến, điểm du lịch lịch sử - văn hóa của tỉnh, kết nối du lịch trong hệ thống, góp phần tạo động lực phát triển KT-XH, nhất là phát triển kinh tế du lịch của tỉnh Hòa Bình nói riêng, vùng Tây Bắc nói chung. Phục vụ tốt hơn nhu cầu hưởng thụ văn hóa của người dân; là cơ sở pháp lý để quản lý, bảo vệ, tu bổ, tôn tạo, phục hồi và phát huy các di tích. Đồng thời, hội thảo có ý nghĩa quan trọng cho việc lập hồ sơ khoa học đề nghị xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt của 2 di tích.