Cán bộ thư viện trên khắp cả nước không chỉ là người quản lý kho tri thức, mà còn là những người “giữ lửa”, lặng lẽ truyền năng lượng và đam mê đọc sách cho cộng đồng, góp phần đưa văn hóa đọc bước sang một thời kỳ mới – thời kỳ của thư viện số, công dân số và học tập suốt đời.

Từ người thủ thư truyền thống đến "chuyên gia công nghệ"

Nếu như trước đây, cán bộ thư viện chủ yếu làm công tác biên mục, phân loại, cho mượn sách… thì nay, họ đang dần trở thành người quản trị dữ liệu, người thiết kế trải nghiệm tri thức số. Quá trình chuyển đổi số buộc họ phải học thêm về công nghệ thông tin, an toàn dữ liệu, vận hành phần mềm quản lý thư viện và tương tác với bạn đọc qua môi trường trực tuyến.

Tại Thư viện Hà Nội, công tác chuyển đổi toàn bộ kho tài liệu sang dạng điện tử thời gian đầu gặp không ít khó khăn, nhưng những cán bộ bộ phận số hóa đã nỗ lực không ngừng để giúp người dân, đặc biệt là học sinh, có thể đọc sách và tra cứu tài liệu trực tuyến. Đến nay, thư viện đã số hóa hơn 200.000 trang tư liệu, tích hợp tra cứu online và phát triển các dịch vụ hỗ trợ bạn đọc trên mạng xã hội, thu hút hàng chục nghìn lượt truy cập mỗi tháng.

Tại Thư viện Tổng hợp Thừa Thiên – Huế, cán bộ trẻ đã chủ động nghiên cứu và ứng dụng công nghệ thực tế ảo (VR) để tái hiện di sản văn hóa Huế trong không gian 3D. Mô hình “Không gian đọc mở – trải nghiệm di sản” được nhiều bạn trẻ yêu thích, giúp thư viện trở thành điểm đến văn hóa hấp dẫn. Không chỉ dừng lại ở số hóa tài liệu, đây cũng là cách mà những cán bộ thư viện mang văn hóa Huế đến gần hơn với công chúng bằng ngôn ngữ của thời đại.

Tinh thần đổi mới không chỉ có ở các đô thị lớn. Ở TP.HCM, cán bộ thư viện đã triển khai mô hình “hướng dẫn bạn đọc từ xa” thông qua nền tảng trực tuyến và mạng xã hội Zalo, Facebook. Họ không chỉ trả lời thắc mắc, mà còn hướng dẫn người dân cách sử dụng phần mềm đọc sách điện tử, đăng ký thẻ thư viện, và tìm kiếm thông tin học tập phù hợp. Mô hình này giúp thư viện mở rộng khả năng phục vụ, đặc biệt với người cao tuổi và người khuyết tật không thể đến thư viện trực tiếp.

Còn tại Sơn La, nơi điều kiện hạ tầng còn nhiều khó khăn, các cán bộ thư viện huyện vẫn miệt mài “đưa sách lên mạng” bằng cách tự học tin học văn phòng, thiết kế tủ sách điện tử đơn giản để phục vụ cộng đồng. Họ đến từng trường học vùng cao, hướng dẫn học sinh cách truy cập tài liệu trên máy tính bảng.

Không chỉ dừng ở việc áp dụng công nghệ, nhiều cán bộ thư viện còn sáng tạo ra các sáng kiến phù hợp thực tế. Tại Bắc Ninh, mô hình “Tủ sách số cộng đồng” do nhóm cán bộ trẻ xây dựng đã thu hút hơn hàng nghìn lượt đọc sau vài tháng.

Những sáng kiến tưởng chừng giản dị ấy lại mang ý nghĩa to lớn. Chúng thể hiện sự chủ động, trách nhiệm và lòng yêu nghề của người làm thư viện – những người lặng lẽ gắn bó với tri thức, không chỉ giữ gìn mà còn làm mới kho tàng ấy mỗi ngày.

"Hạ tầng con người" của chuyển đổi số

Có thể nói, thành công của chuyển đổi số ngành thư viện không chỉ đến từ công nghệ, mà còn bắt nguồn từ “hạ tầng con người” – đội ngũ cán bộ tâm huyết, sẵn sàng học hỏi và đổi mới. Họ vừa là người truyền cảm hứng, vừa là cầu nối giữa công nghệ và bạn đọc. Mỗi cuốn sách điện tử được số hóa, mỗi dữ liệu được cập nhật, đều in dấu bàn tay, khối óc và tấm lòng của họ.

Theo kế hoạch, trong năm 2025, Vụ Thư viện, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch sẽ tiếp tục tổ chức các chương trình bồi dưỡng kỹ năng số, kỹ năng truyền thông và dịch vụ bạn đọc hiện đại cho cán bộ thư viện công cộng. Mục tiêu không chỉ là trang bị kiến thức công nghệ, mà còn giúp họ trở thành “đại sứ tri thức số” – những người biết cách mang văn hóa đọc đến với công dân thời đại mới.

Trong kỷ nguyên số, máy móc có thể thay con người sắp xếp dữ liệu, nhưng không thể thay thế được tình yêu tri thức và trách nhiệm xã hội – những phẩm chất làm nên người cán bộ thư viện. Ở bất kỳ thư viện nào, từ Thủ đô Hà Nội đến miền núi Sơn La vẫn có những con người âm thầm giữ lửa, kiên trì gieo mầm văn hóa đọc. Chính họ là “người dẫn đường” cho hành trình xây dựng xã hội học tập, là những bông hoa thầm lặng nhưng tỏa hương bền bỉ trong không gian số của Việt Nam hôm nay.