Phát biểu khai mạc chương trình, Thứ trưởng Bộ VHTTDL Tạ Quang Đông nhấn mạnh, chương trình trao đổi lần này là hoạt động có ý nghĩa lớn trong năm 2025 khi Việt Nam – Liên bang Nga kỷ niệm 75 năm thiết lập quan hệ ngoại giao.

Trong chuyên đề "Thu hút sự chú ý của thanh niên, thiếu niên tới lĩnh vực văn hoá", Thứ trưởng Tạ Quang Đông cho biết, trong kỷ nguyên số, thanh thiếu niên trên thế giới đang hình thành hệ sinh thái giải trí mới. Trong đó, ưu tiên thông tin ngắn, nhanh, trực quan; tương tác qua mạng xã hội và không gian số thay vì không gian vật lý; thích các mô hình trải nghiệm cá nhân hóa, có thể chia sẻ, có thể lan truyền…

Ngày nay, các nội dung về văn hóa được lan truyền với tốc độ chưa từng có trên môi trường số khiến thanh thiếu niên dễ bị cuốn vào xu hướng toàn cầu, dẫn đến sự quá tải thông tin, giảm sự quan tâm tới bản sắc văn hóa dân tộc, thay đổi hệ giá trị, thị hiếu và cảm xúc thẩm mỹ. Trong bối cảnh này, các quốc gia trên thế giới đều đang tìm giải pháp thu hút thanh thiếu niên trở lại với văn hóa của chính họ bằng đổi mới mô hình giáo dục, truyền thông sáng tạo và thúc đẩy công nghiệp văn hóa.

Bên cạnh đó, Việt Nam là quốc gia có tốc độ phát triển internet và sử dụng mạng xã hội cao nhất thế giới với 72% dân số dùng internet. Thanh thiếu niên dành trung bình 3-5 giờ/ngày cho nền tảng số. Video ngắn trở thành hình thức tiếp nhận chủ đạo. Điều này đặt ra thách thức về việc nội dung văn hóa truyền thống khó cạnh tranh nếu không thay đổi cách tiếp cận và thực hành sáng tạo.

"Hiện nay, nhiều lĩnh vực nghệ thuật truyền thống đang đối mặt với nguy cơ thiếu hụt lực lượng kế cận. Một bộ phận giới trẻ hiện có xu hướng lựa chọn các ngành nghề liên quan đến công nghệ, kinh doanh, kỹ thuật - những lĩnh vực mang lại cơ hội thu nhập nhanh và môi trường làm việc hiện đại, trong khi nghệ thuật đòi hỏi quá trình rèn luyện bền bỉ, dài hạn và kỷ luật cao. Điều này đã tạo ra khoảng trống đáng kể trong nguồn nhân lực văn hóa nghệ thuật, đặt ra yêu cầu cấp thiết phải có chính sách thu hút, truyền cảm hứng và nuôi dưỡng tài năng trẻ một cách căn cơ, hệ thống và phù hợp với đặc điểm thế hệ số", Thứ trưởng Tạ Quang Đông chia sẻ.

Cùng với đó, không gian sáng tạo dành riêng cho giới trẻ còn hạn chế cả về quy mô, hình thức và mức độ mở, dẫn đến việc thanh thiếu niên thiếu nơi để thử nghiệm ý tưởng, thực hành nghệ thuật hay tổ chức hoạt động cộng đồng. Những hạn chế này làm giảm khả năng tiếp cận văn hóa của thế hệ trẻ, đồng thời cản trở việc hình thành thói quen và nhu cầu tham gia thường xuyên trong các hoạt động văn hóa, nghệ thuật.

Thứ trưởng cũng cho rằng, trong bối cảnh toàn cầu hóa và cạnh tranh mạnh mẽ về sức mạnh mềm, thế hệ trẻ chính là cầu nối quan trọng đưa Việt Nam ra thế giới thông qua các lĩnh vực mà họ tham gia và tạo ảnh hưởng như: âm nhạc, điện ảnh, thời trang, mỹ thuật… Đây đều là những lĩnh vực có tốc độ lan tỏa nhanh, khả năng tạo xu hướng mạnh và ảnh hưởng rộng trong cộng đồng quốc tế, góp phần định hình hình ảnh, bản sắc và vị thế quốc gia trên trường quốc tế.

Vì vậy, việc thu hút, định hướng và phát huy vai trò của thanh thiếu niên trong lĩnh vực văn hóa không chỉ là nhiệm vụ của ngành, mà còn là yêu cầu chiến lược nhằm tăng cường sức mạnh mềm, mở rộng không gian ảnh hưởng văn hóa của Việt Nam và khẳng định vị thế quốc gia trong kỷ nguyên số.

Tại chương trình, các đại biểu đã tập trung trao đổi một số giải pháp về thu hút sự chú ý của thanh thiếu niên đối với lĩnh vực thể thao, văn hoá; đồng thời, chia sẻ kinh nghiệm, thực tế trong đào tạo, phát triển đội ngũ nhân lực trẻ.

Các đại biểu trao đổi tại Chương trình.

Các đại biểu nhận định, cần có các chương trình, dự án khơi dậy tinh thần chủ động lan tỏa giá trị văn hóa trong thế hệ trẻ thông qua các hình thức sáng tạo trên môi trường số; khuyến khích học sinh, sinh viên sử dụng mạng xã hội để giới thiệu di sản, nghệ thuật, phong tục, ẩm thực, câu chuyện lịch sử và các giá trị văn hóa đặc sắc của địa phương và quốc gia bằng những hình thức gần gũi như video ngắn, podcast, ảnh sáng tạo, infographic hoặc mini talk.

Qua đó, mỗi thanh thiếu niên không chỉ trở thành người khám phá và cảm thụ văn hóa mà còn giữ vai trò là "đại sứ" giới thiệu văn hóa quốc gia đến bạn bè trong nước và quốc tế. Đây là cách tiếp cận vừa phù hợp với hành vi truyền thông của thế hệ số, vừa góp phần xây dựng sức mạnh mềm quốc gia từ chính sự tham gia tự nguyện, sáng tạo và đầy năng lượng của giới trẻ.

Ngoài ra, cần đẩy mạnh áp dụng công nghệ số vào lĩnh vực văn hóa nhằm khuyến khích thanh thiếu niên tiếp cận, khám phá và lan tỏa các giá trị văn hóa dân tộc thông qua những hình thức thể hiện hiện đại, phù hợp với truyền thông của thế hệ số.

Với mô hình kết hợp văn hóa - thể thao, đây là một hướng tiếp cận hiệu quả nhằm thu hút thanh thiếu niên bằng cách tạo ra không gian trải nghiệm đa dạng, năng động và giàu tính tương tác. Một trong những hình thức tiêu biểu là Festival văn hóa - thể thao thanh niên, nơi kết hợp các hoạt động biểu diễn nghệ thuật, trình diễn đường phố, triển lãm văn hóa cùng các hoạt động thể thao phong phú như thi đấu phong trào, giao lưu kỹ năng, trình diễn thể thao đường phố.

Mô hình này có ưu thế lan tỏa mạnh mẽ trên mạng xã hội, tạo hiệu ứng cộng đồng tích cực và góp phần thúc đẩy hình ảnh văn hóa - thể thao của địa phương và quốc gia. Đồng thời, Festival cũng là dịp để phát hiện các tài năng trẻ, khuyến khích sự tham gia của cộng đồng sáng tạo và nâng cao ý thức của thanh thiếu niên đối với các giá trị văn hóa - thể thao trong đời sống hiện đại.

Tại Chương trình, hai bên nhất trí cần trao đổi chuyên gia giữa Việt Nam và các quốc gia, trong đó có Liên bang Nga. Việc tăng cường hợp tác sẽ đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao chất lượng đào tạo và phát triển nguồn nhân lực văn hóa nghệ thuật./.