Phát biểu tại hội thảo, đồng chí Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Triệu Thế Hùng nhấn mạnh chùa Ngũ Đài và chùa Huyền Thiên là những danh lam cổ tích, có vị trí quan trọng của thiền phái Phật giáo Trúc Lâm, lưu dấu Trúc Lâm Tam Tổ và các danh nhân như Trần Nguyên Đán, Nguyễn Phi Khanh, Trần Thánh Tông. Đồng chí mong nhận được nhiều ý kiến đóng góp của các nhà khoa học, nhà nghiên cứu để làm rõ hơn nữa giá trị của 2 di tích này; phát hiện và sưu tầm thêm những tài liệu mới liên quan đến di tích, góp phần chứng minh giá trị, vai trò của chùa Ngũ Đài, chùa Huyền Thiên trong hệ thống di tích tỉnh Hải Dương.

Đồng chí Chủ tịch UBND tỉnh Triệu Thế Hùng đề nghị Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, UBND TP Chí Linh cùng Giáo hội Phật giáo tỉnh tham mưu, đề xuất tu bổ, tôn tạo và phục dựng chùa Ngũ Đài, chùa Huyền Thiên tương xứng với quy mô, tầm vóc của di tích, từ đó kết nối các di tích trọng điểm Côn Sơn, Kiếp Bạc, chùa Thanh Mai, đền thờ Chu Văn An và các di tích ở các tỉnh, thành phố lân cận.

Tại hội thảo, các ý kiến nêu bật giá trị của di tích chùa Ngũ Đài (phường Hoàng Tiến) và chùa Huyền Thiên (phường Văn An) từ góc độ vị trí địa lý trên vùng đất địa linh nhân kiệt Chí Linh; giá trị lịch sử - văn hóa được thể hiện qua các nguồn sử liệu, thư tịch cổ; lịch sử hình thành và phát triển gắn với Thiền phái Phật giáo Trúc Lâm; diễn biến kiến trúc của di tích qua các thời kỳ lịch sử Trần - Lê - Nguyễn; về giá trị di tích từ góc độ tôn giáo, tín ngưỡng, trong mối liên hệ với điều kiện tự nhiên, lịch sử văn hóa, tôn giáo, tín ngưỡng của vùng đất Chí Linh; giá trị về cảnh quan thiên nhiên, môi trường sinh thái gắn với các địa danh của không gian núi Ngũ Đài và chùa Huyền Thiên…

Các ý kiến cũng đề xuất những nội dung mang tính chất định hướng bảo tồn, phát huy giá trị 2 di tích như công tác quản lý, tôn tạo cần hướng tới sự phát triển bền vững, tránh tình trạng tu bổ, phục dựng sai nguyên tắc luật định, kết hợp hiện đại với truyền thống, hoàn thiện hệ thống giao thông, đào tạo tăng tài; nhấn mạnh việc nghiên cứu giá trị vật thể của di tích đi đôi với nghiên cứu, phát huy giá trị Phật giáo Trúc Lâm, tư tưởng Phật giáo, tinh thần Phật giáo Trúc Lâm; tôn tạo phải tuân thủ các nguyên tắc của Luật Di sản văn hóa cũng như những quy trình, bài bản về bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích…

Căn cứ kết quả khai quật khảo cổ, các nhà khoa học đã phát hiện nền móng, hiện vật từ thời Trần (thế kỷ XII, XIV), thời hậu Lê (thế kỷ XVII, XVIII) và kéo dài đến thời Nguyễn (thế kỷ XIX, XX) của chùa Ngũ Đài. Đây là một đại danh lam cổ tích, có vị trí quan trọng của Thiền phái Phật giáo Trúc Lâm. Chùa Huyền Thiên còn có tên gọi là động cổ Vân Tiên, tương truyền Huyền Vân cư sĩ người Chí Linh đã đến đây luyện thuốc trường sinh.