Là tỉnh miền núi biên giới Đông Bắc của Tổ quốc, Cao Bằng có vị trí quan trọng về quốc phòng - an ninh, là phên dậu của cả nước. Với nguồn tài nguyên đa dạng, đặc thù, tỉnh có tiềm năng, thế mạnh để phát triển du lịch, đưa Cao Bằng trở thành một trong những điểm đến du lịch thân thiện, hấp dẫn của khu vực phía Bắc và cả nước.

Tiềm năng, thế mạnh du lịch Cao Bằng

Cao Bằng có trên 333 km đường biên giới tiếp giáp với Trung Quốc. Tỉnh được thiên nhiên ban tặng vẻ đẹp tuyệt mỹ, không chỉ mang nhiều giá trị đa dạng sinh học độc đáo, các giá trị di sản địa chất, địa mạo, mà còn là nơi hội tụ của nhiều di tích lịch sử, khảo cổ học nổi tiếng. Bên cạnh đó, Cao Bằng là vùng đất có bề dày lịch sử, giàu truyền thống cách mạng, là “cái nôi” của cách mạng Việt Nam, được Bác Hồ lựa chọn để trở về trực tiếp lãnh đạo cách mạng sau hơn 30 năm bôn ba tìm đường cứu nước. 95,3% dân số toàn tỉnh là dân tộc thiểu số, mỗi dân tộc thiểu số đều có phong tục, tập quán với nét sinh hoạt văn hóa riêng, độc đáo, phong phú, tạo nên sự giao hòa văn hóa giữa các dân tộc anh em, hình thành văn hóa đa dân tộc và đậm đà bản sắc của vùng đất Cao Bằng...

Tỉnh sở hữu tài nguyên du lịch phong phú, riêng có với hơn 200 di tích, trong đó, 98 di tích được xếp hạng (3 di tích quốc gia đặc biệt: Pác Bó, rừng Trần Hưng Đạo, Địa điểm Chiến thắng Biên giới năm 1950; 25 di tích cấp quốc gia; 68 di tích cấp tỉnh); 2 bảo vật quốc gia; 4 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, trong đó, thực hành Then của người Tày, Nùng, Thái được Tổ chức Khoa học, Giáo dục và Văn hóa của Liên Hợp Quốc (UNESCO) ghi danh vào Danh sách di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại... Có trên 2.000 di sản văn hóa phi vật thể, trong đó, tiếng nói, chữ viết có 6 di sản, ngữ văn dân gian có 150 di sản, tập quán xã hội và tín ngưỡng 745 di sản, lễ hội truyền thống 200 di sản, nghề thủ công truyền thống 112 di sản, tri thức dân gian 487 di sản, nghệ thuật trình diễn dân gian 300 di sản...

Được thiên nhiên ưu ái, Cao Bằng có những thắng cảnh say đắm lòng người, như: thác Bản Giốc, động Ngườm Ngao, Mắt Thần núi (Trùng Khánh), quần thể hồ Thang Hen (Quảng Hòa) với hệ thống hang động ngầm rất hấp dẫn du khách quốc tế... Trong đó có những di sản có giá trị nổi bật về hệ sinh thái với sự hiện diện của nhiều giống loài quý hiếm: khu bảo tồn loài vượn Cao Vít (Trùng Khánh), Vườn Quốc gia Phja Oắc - Phja Đén (Nguyên Bình) với đặc trưng rừng rêu và đa dạng sinh học, nơi sinh sống của trên 90 loài thực vật và 58 loài động vật quý hiếm... Có nhiều đặc sản, văn hóa ẩm thực độc đáo, nổi bật như: lê Đông Khê lọt vào top trái cây nổi tiếng nhất Việt Nam năm 2012; bánh coóng phù Cao Bằng, xôi trám, hạt dẻ lọt top 100 món ăn đặc sản nổi tiếng Việt Nam.

Lần đầu tiên đến Cao Bằng, chị Nguyễn Hồng Loan (Lào Cai) thích thú chia sẻ: Lên Cao Bằng và đi thăm thác Bản Giốc, tôi rất ngỡ ngàng vì trước đây chỉ được ngắm thác trên các trang mạng xã hội, không ngờ khi ngắm trực tiếp thác đẹp hơn gấp vạn lần. Thác đẹp như trong mơ, người dân địa phương rất thân thiện, họ giới thiệu cho tôi biết thời điểm đẹp nhất đến Bản Giốc là vào cuối mùa thu, khi lúa chín vàng, nước xanh trong vắt. Cao Bằng rất đẹp, thực sự rất tuyệt vời!

Với những giá trị về địa chất, địa mạo, lịch sử mang đậm bản sắc văn hóa, tháng 4/2018, Công viên địa chất (CVĐC) Non nước Cao Bằng được UNESCO công nhận là CVĐC Toàn cầu với diện tích trên 3.000 km2, sở hữu những giá trị về địa chất, địa mạo, lịch sử mang đậm bản sắc văn hóa với hơn 130 điểm di sản và 3 tuyến trải nghiệm. Việc xây dựng thành công danh hiệu CVĐC Toàn cầu UNESCO Non nước Cao Bằng đã mở ra cho du lịch Cao Bằng nhiều cơ hội mới, đem đến những đóng góp rất tích cực, hiệu quả đột phá cho ngành du lịch của địa phương.

Ông Guy Martini, Chuyên gia cao cấp, Chủ tịch Hội đồng mạng lưới CVĐC Toàn cầu UNESCO cho biết: Cao Bằng là tỉnh có tiềm năng, lợi thế phát triển du lịch. Đặc biệt, công tác quản lý và phát triển vùng CVĐC Non nước Cao Bằng được tỉnh thực hiện tốt. Tháng 8/2022, Đoàn chuyên gia tái thẩm định danh hiệu CVĐC Toàn cầu UNESCO đã tiến hành tái thẩm định và Cao Bằng được đánh giá rất tốt, thông báo chính thức được công bố vào tháng 12/2022. Hiện, Cao Bằng có 3 tuyến trải nghiệm trong vùng CVĐC Non nước Cao Bằng gồm: tuyến phía Đông trải nghiệm văn hóa bản địa “Xứ sở thần tiên” (huyện Quảng Hòa, Trùng Khánh); tuyến phía Bắc “Hành trình về nguồn cội” (huyện Hòa An, Hà Quảng); tuyến phía Tây “Khám phá Phja Oắc - Vùng núi của những đổi thay” (huyện Nguyên Bình). Và chúng tôi tiếp tục khảo sát, tư vấn cho tỉnh mở rộng tuyến trải nghiệm thứ 4 trong vùng CVĐC Non nước Cao Bằng, góp phần phát triển thêm nhiều sản phẩm du lịch Cao Bằng theo hướng bền vững.

Tập trung phát triển du lịch, dịch vụ bền vững

Xác định du lịch là một trong những ngành kinh tế trọng điểm, thời gian qua, tỉnh ban hành nhiều chủ trương, chính sách về phát triển du lịch (Chương trình số 10-Ctr/TU ngày 29/4/2016 của Tỉnh ủy về phát triển du lịch giai đoạn 2016 - 2020; Kế hoạch thực hiện nội dung đột phá về phát triển du lịch - dịch vụ bền vững giai đoạn 2021 - 2025; Kế hoạch số 11-KH/BCĐ thực hiện các nội dung đột phá về phát triển du lịch - dịch vụ bền vững giai đoạn 2022 - 2025; Nghị quyết ban hành quy định về chính sách hỗ trợ phát triển du lịch cộng đồng trên địa bàn tỉnh đến năm 2025; Kế hoạch triển khai các hoạt động phục hồi, mở cửa du lịch Cao Bằng năm 2022...).

Điểm nhấn quan trọng là thực hiện Chương trình số 10-CTr/TU, ngày 29/4/2016 về phát triển du lịch giai đoạn 2016 - 2020, qua 5 năm thực hiện, chương trình mang lại những kết quả tích cực, thay đổi cơ bản diện mạo du lịch Cao Bằng. Kết cấu hạ tầng du lịch, dịch vụ được quan tâm đầu tư, nâng cấp. Công tác quy hoạch du lịch trên địa bàn tỉnh cơ bản hoàn thành. Bước đầu tập trung đầu tư xây dựng một số khu, điểm du lịch quan trọng, tạo nền móng cơ bản về hạ tầng giao thông phục vụ các tuyến du lịch chính trong tỉnh. Lượng khách, doanh thu và tăng trưởng du lịch có sự phát triển vượt bậc.

Khách du lịch đến Cao Bằng tiếp tục tăng, giai đoạn 2016 - 2020, lượng khách đến Cao Bằng đạt trên 5 triệu lượt, tăng 98% so với giai đoạn 2011 - 2015, doanh thu đạt trên 1.200 tỷ đồng, tăng 192% so với giai đoạn trước; tăng trưởng du lịch bình quân đạt 25,8%. 9 tháng đầu năm 2022, du lịch Cao Bằng theo đà phục hồi của cả nước đã đạt một số kết quả khả quan như: tổng lượt khách đạt 753.499 lượt, đạt 75,3% kế hoạch năm, tăng 111% so với cùng kỳ; doanh thu du lịch đạt 377,4 tỷ đồng, đạt 94,4% kế hoạch năm, tăng 687,9% so với cùng kỳ.

Có nhiều sản phẩm du lịch mới, độc đáo, đáp ứng nhu cầu của thị trường như các mô hình sản xuất nông nghiệp gắn với phát triển du lịch sinh thái; phát triển sản phẩm du lịch ban đêm. Công tác đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực du lịch từng bước được quan tâm. Nhận thức và hành động của các cấp, ngành và cộng đồng về vị trí, vai trò của ngành kinh tế du lịch cũng như trách nhiệm với ngành có sự chuyển biến tích cực rõ nét.

Hoạt động hợp tác, xúc tiến quảng bá du lịch ngày càng được đẩy mạnh với nhiều hình thức đa dạng, phong phú, đăng cai tổ chức các sự kiện du lịch có quy mô lớn, mang tầm quốc tế, trong đó, một số hoạt động lần đầu tiên được tổ chức tại Cao Bằng đã tạo hiệu ứng và có tính lan tỏa. Việc ứng dụng khoa học công nghệ dần được đưa vào trong hoạt động du lịch như duy trì, nâng cấp các cổng thông tin điện tử du lịch: caobangtourism.vn, caobanggeopark.com, phát triển ứng dụng du lịch thông minh trên smartphone (app Cao Bang Tourism); tuyên truyền, quảng bá trên trang Facebook, trên các ứng dụng Zalo, Fanpage Du lịch Non nước Cao Bằng; YouTube Cao Bang Geopark. Thực hiện việc số hóa các ấn phẩm du lịch để quảng bá rộng rãi trên Internet. Đặc biệt, tỉnh phát triển hợp tác du lịch biên giới, triển khai Hiệp định hợp tác bảo vệ và khai thác tài nguyên du lịch thác Bản Giốc (Việt Nam) - Đức Thiên (Trung Quốc); phát triển du lịch thông qua xây dựng và đón nhận danh hiệu CVĐC Toàn cầu Non nước Cao Bằng (tháng 4/2018). Tham gia các hoạt động của mạng lưới CVĐC Toàn cầu UNESCO và mạng lưới CVĐC châu Á - Thái Bình Dương và gần đây nhất là nhận được quyền đăng cai tổ chức hội nghị Mạng lưới CVĐC châu Á - Thái Bình Dương lần thứ 8 năm 2024.

Với tiềm năng sẵn có, cùng sự nỗ lực, năng động của cả hệ thống chính trị, sự quan tâm, hỗ trợ của các cấp, ngành và sự ủng hộ, vào cuộc của người dân địa phương, Cao Bằng sẽ là một trong những lựa chọn hàng đầu, điểm đến lý tưởng thuộc khu vực phía Bắc của nhiều du khách trong nước và quốc tế.