Hỗ trợ đa dạng hóa sinh kế

Thông tư số 09/2022/TT-BLĐTBXH ngày 25/5/2022 của Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội hướng dẫn một số nội dung thực hiện đa dạng hóa sinh kế, phát triển mô hình giảm nghèo và hỗ trợ người lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025; Thông tư số 02/2023/TTBLĐTBXH ngày 12/4/2023 của Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội sửa đổi, bổ sung Điều 1 của Thông tư số 09/2022/TT-BLĐTBXH và Thông tư số 46/2022/TT-BTC ngày 28/7/2022 của Bộ trưởng Bộ Tài chính quy định quản lý, sử dụng và quyết toán kinh phí sự nghiệp từ nguồn ngân sách trung ương thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 và các văn bản liên quan.

Theo đó đối tượng được hỗ trợ đa dạng hóa sinh kế, phát triển mô hình giảm nghèo gồm: Người lao động thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ mới thoát nghèo, người khuyết tật (không có sinh kế ổn định) trên phạm vi cả nước; người dân sinh sống trên địa bàn huyện nghèo, xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang, ven biển và hải đảo. Ưu tiên hỗ trợ hộ nghèo dân tộc thiểu số, hộ nghèo có thành viên là người có công với cách mạng và phụ nữ thuộc hộ nghèo.

Bên cạnh đó còn có hộ gia đình, tổ, nhóm hợp tác, hợp tác xã, doanh nghiệp và tổ chức, cá nhân; cơ sở đào tạo, cơ sở giáo dục nghề nghiệp; trung tâm nghiên cứu, khoa học, công nghệ, kỹ thuật; cơ sở sản xuất, kinh doanh khác xây dựng, nhân rộng, phát triển mô hình, dự án giảm nghèo hỗ trợ phát triển sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, du lịch, khởi nghiệp, khởi sự kinh doanh nhằm tạo việc làm, sinh kế, thu nhập và chuyển giao khoa học, công nghệ, kỹ thuật, mô hình giảm nghèo cho người nghèo. Ưu tiên hỗ trợ các mô hình, dự án giảm nghèo triển khai trên địa bàn huyện nghèo, xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang, ven biển và hải đảo; mô hình, dự án giảm nghèo, khởi nghiệp, khởi sự kinh doanh do người khuyết tật, dân tộc thiểu số, phụ nữ, học sinh, sinh viên thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ mới thoát nghèo chủ trì thực hiện.

Mục tiêu của Dự án nhằm hỗ trợ đa dạng hóa sinh kế, xây dựng, phát triển và nhân rộng các mô hình, dự án giảm nghèo hỗ trợ phát triển sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, du lịch, khởi nghiệp, khởi sự kinh doanh nhằm tạo việc làm, sinh kế bền vững, thu nhập tốt, nâng cao chất lượng cuộc sống và thích ứng với biến đổi khí hậu, dịch bệnh cho người nghèo; góp phần thực hiện mục tiêu chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động, phát huy các giá trị văn hoá của dân tộc, bảo vệ môi trường, tăng trưởng kinh tế và mục tiêu giảm nghèo bền vững.

Về kinh phí thực hiện: Năm 2021 bố trí 97,654 tỷ đồng vốn sự nghiệp nguồn ngân sách trung ương (thực hiện tại trung ương là 11,5 tỷ đồng, tại địa phương là 86,154 tỷ đồng) để thực hiện trong năm 2022 do vốn bố trí vào cuối năm 2021. Năm 2022 bố trí 787,566 tỷ đồng vốn sự nghiệp nguồn ngân sách trung ương (thực hiện tại trung ương là 78,8 tỷ đồng, tại địa phương là 708,766 tỷ đồng). Kết quả giải ngân vốn ngân sách trung ương là 269,769 tỷ đồng, chiếm 30,5% so với vốn phân bổ của Tiểu dự án và của năm 2021 chuyển sang.

Tổng số dự án giảm nghèo là 907 dự án. Trong đó, dự án trồng trọt 131, dự án chăn nuôi 236, dự án khác 540 với 7.219 hộ tham gia.

Thực tế có nhiều mô hình hiệu quả

Đánh giá về quá trình triển khai Dự án 2 cho đến giữa năm 2023 cho thấy, văn bản triển khai thực hiện được ban hành đầy đủ, kịp thời. Quy định về cơ chế triển khai thực hiện 4 loại mô hình giảm nghèo rõ ràng, minh bạch; tăng về hạn mức kinh phí, quy mô của mô hình; giao quyền chủ động cho cơ quan chủ quản chương trình mục tiêu quốc gia. Việc hỗ trợ triển khai các mô hình giảm nghèo đã được triển khai thực hiện qua nhiều giai đoạn. Thực tế có nhiều mô hình hiệu quả, đã được nhân rộng và giúp nhiều người nghèo thoát nghèo bền vững.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được vẫn còn một số ồn tại, hạn chế như: Cơ chế quản lý, triển khai thực hiện theo hướng giao quyền chủ động cho cơ quan chủ quản chương trình mục tiêu quốc gia chưa quy định cụ thể trách nhiệm quy định mức, định mức trong triển khai mô hình nên nhiều địa phương bị động trong việc tổ chức triển khai thực hiện. Quy trình, thủ tục phê duyệt, triển khai mô hình phức tạp, nhiều bước. Phần lớn các mô hình hiệu quả đòi hỏi thời gian triển khai, đánh giá hiệu quả từ 02 năm trở lên. Trong khi nguồn lực hỗ trợ triển khai mô hình giảm nghèo từ nguồn vốn sự nghiệp phân bổ theo năm nên khó khăn cho việc triển khai thực hiện.

Để khắc phục những tồn tại nêu trên, Bộ LĐTBXH đề xuất Chính phủ chỉ đạo các bộ, địa phương đẩy nhanh việc ban hành văn bản quy định định mức đối với từng mô hình thuộc thẩm quyền theo quy định. Hướng dẫn cụ thể đối với các dự án mô hình triển khai từ 02 năm trở lên.