Chính phủ Thái Lan đã dời lại kế hoạch mở cửa hoàn toàn đất nước từ đầu tháng 10-2021 sang tháng 1-2022, với lý do rằng nền kinh tế lớn thứ hai Đông Nam Á muốn có nhiều thời gian nhằm “chuẩn bị tốt hơn để đón chào du khách”. Những lúng túng của Thái Lan từ khi bắt đầu mở cửa trở lại đón du khách đang là hình mẫu mà ngành du lịch các nước tham khảo. Nhưng các nhà phân tích nói rằng để thành công trong tình hình dịch hiện nay, điều đầu tiên phải học là quản trị nỗi sợ và rủi ro.

Các thông điệp mâu thuẫn

“Du khách quốc tế đã tiêm chủng đầy đủ có thể đến Thái Lan mà không phải cách ly kể từ tháng 1 sắp tới. Kế hoạch này sẽ bắt đầu bằng việc thiết lập các bong bóng du lịch với những nước láng giềng từ ngày 15-1-2022”, Bộ trưởng Du lịch và Thể thao Phiphat Ratchakitprakarn phát biểu với báo chí hôm 10-9.

Khung thời gian mới được đưa ra đồng nghĩa kế hoạch mở cửa hoàn toàn Thái Lan để đón du khách quốc tế bị dời ít nhất đến ba tháng. Điều chỉnh lại thời điểm cũng làm giảm cơ hội kiếm tiền của ngành du lịch – vốn chiếm đến 20% GDP – đang khô cạn dòng tiền. Hồi tháng 6 vừa rồi, Thủ tướng Prayuth Chan-Ocha đã đưa ra kế hoạch mở cửa hoàn toàn trong 120 ngày bằng cách cho phép khách nước ngoài đã tiêm đầy đủ được tự do “phượt” khắp Thái Lan mà không bị cách ly. Nếu như đúng kế hoạch, Bangkok sẽ bắt đầu mở cửa từ đầu tháng 10 và sau đó cả đất nước sẽ mở cửa từ ngày 15-10 tới.

Cho đến hiện tại, các tín hiệu phát ra từ phía chính phủ khá mơ hồ và lộn xộn. Bộ trưởng Phiphat từng nói rằng việc mở cửa thủ đô Bangkok cho du khách tiêm đầy đủ sẽ dời từ tháng 10 sang tháng 11, bởi chưa đạt được tỷ lệ tiêm chủng đầy đủ như mong muốn ở thành phố với gần 11 triệu dân. “Kế hoạch mở cửa Bangkok thách thức hơn thực tế tưởng tượng nhiều, bởi thành phố trải rộng và bao gồm cả các vùng phụ cận. Điều này đòi hỏi các quy trình hoạt động cần chuẩn bị kỹ lưỡng hơn”, bộ trưởng phát biểu.

Tuy nhiên, ông Thanakorn Wangboonkongchana – Tổng Thư ký Văn phòng Thủ tướng Chính phủ – đã đăng trên tài khoản Facebook rằng Bangkok vẫn nằm trong kế hoạch mở cửa cùng bốn tỉnh khác trong tháng 10 tới. Bốn điểm đó là: Chiang Mai, Chonburi, Petchaburi và Prachuap Khiri Khan.

Việc mở cửa Bangkok là “chìa khóa cái” để tiến tới việc tái mở cửa hoàn toàn đất nước. Bởi các dữ liệu về hoạt động và chi tiêu của du khách đóng vai trò quan trọng trong điều chỉnh các tiêu chuẩn an toàn và hiệu quả kinh tế khi cả Thái Lan mở cửa 100% để đón chào du khách quốc tế – các nhà phân tích nói.

Việc dời kế hoạch mở cửa toàn quốc cho phép Thái Lan có nhiều thời gian hơn để thích nghi với bình thường mới. Kế từ đầu tháng 9, chính quyền đã cho phép nhiều loại hình doanh nghiệp hoạt động trở lại ở nhiều tỉnh thành, trong đó có Bangkok, sau khi gỡ bỏ nhiều hạn chế nghiêm ngặt để phòng chống dịch.

Việc nới lỏng giãn cách không phải là kết quả dịch bệnh đã hoàn toàn khống chế. Số ca nhiễm mới được ghi nhận trong hôm qua là 16.031 ca, tăng trở lại từ con số 14.176 của ngày hôm trước. Nhưng việc nới lỏng này cho thấy sự dịch chuyển chính sách phòng, chống dịch của đất nước này. Thay vì quyết dọn sạch hoàn toàn virus, chính phủ giờ đây đặt mục tiêu chung sống với dịch.

Từ tháng 10 tới, cư dân của các tỉnh có số ca nhiễm cao muốn đến các địa điểm có nguy cơ lây nhiễm cao như nhà hàng, tiệm tóc và spa thẩm mỹ sẽ được yêu cầu cung cấp giấy chứng nhận đã tiêm đầy đủ hoặc xét nghiệm kháng nguyên âm tính.

Các biện pháp bình thường mới này đã khiến nhiều người dân Thái còn ngần ngại với vaccine Sinopharm và cả AstraZeneca buộc phải đến nơi tiêm chủng. Với nguồn vaccine dồi dào, tỷ lệ tiêm chủng đầy đủ đã tăng lên 15% vào ngày 7-9 vừa rồi, tăng từ con số 10,3% chỉ 10 ngày sau khi chính phủ tuyên bố chấm dứt phong tỏa hôm 27-8.

Các bài toán hóc búa từ mô hình “đảo miễn dịch”

Cho đến giờ, Phuket vẫn là một hình mẫu mà ngành du lịch Thái Lan và thế giới chú ý và học hỏi, gồm những yếu tố giúp đảo nghỉ dưỡng này thành công và cả “câu chuyện cảnh giác” từ chuyện quản lý dịch bệnh và những chính sách có thể làm khủng hoảng nổ ra.

Từ hôm mở cửa 1-7 đến ngày 9-9, Phuket đã đón trên 30.000 du khách đã tiêm chủng đầy đủ và không phải cách ly, tức trung bình mỗi ngày đón 420-430 khách. Con số này chỉ hơn 1% lượng khách mà Phuket đón mỗi ngày trong năm 2019. So với số du khách gần như không tròn trĩnh của năm ngoái, chính phủ Thái Lan gọi đây là thành công.

Nhưng xét về bài toán kinh tế, các hãng hàng không Thái Lan và quốc tế sẽ là nạn nhân mới của “đệm cát Phuket”. Trong những chuyến bay đầu tiên với các máy bay Airbus và Boeing có sức chứa 200-300 khách, số khách quốc tế trong một chuyến bay thấp kỷ lục chỉ có 6 người. Chuyến đầy nhất từ Trung Đông chỉ trên 150 khách – tức chỉ trên dưới 50% sức chứa của máy bay. Trong khi đó, các hãng bay chỉ có lợi nhuận khi tỷ lệ khách bay (load factor) trên 70%. Tuyến bay nội địa càng thê thảm hơn, chẳng hạn các chuyến từ Phuket – Koh Samui hay Bangkok – Koh Samui có ngày hoàn toàn không khách, hoặc nhiều nhất chỉ 11 khách là đoàn nhà báo đến đưa tin Koh Samui mở cửa tiếp theo sau Phuket.

Bên cạnh đó, Bangkok, Phuket và các điểm du lịch nổi tiếng như Chiang Mai, Chiang Rai, Pattaya và Hua Hin cũng cần phải đầu tư để “các tài sản du lịch” như chợ nổi, chợ đêm, chợ cuối tuần, chợ trời, các tụ điểm ăn uống và giải trí… hồi sinh và mang sức sống mới để thu hút du khách.

Quản trị nỗi sợ và rủi ro

Trên 70% trong tổng số 450.000 người dân đã được tiêm chủng đầy đủ trước khi mở cửa. Trước thời điểm 1-7, chính quyền địa phương đã đặt ra quy định: Nếu số ca nhiễm mới trong cộng đồng vượt quá 90 ca mỗi tuần, tức 13 ca trong ngày, Phuket sẽ tạm dừng đón khách. Tuy nhiên, hôm 8-9, số ca nhiễm mới đã lên đến 219 ca. “Con số trên 200 ca mới mỗi ngày là tình huống khủng hoảng”, Thống đốc Phuket Narong Woonciew phát biểu.

Nếu đúng như kịch bản khủng hoảng đã đặt ra hoặc bệnh viện địa phương lấp đầy 80% số giường bệnh, cơ chế dừng đón khách đã được kích hoạt tại Phuket vài tuần qua. Thế nhưng, máy bay vẫn nhận và trả khách tại sân bay quốc tế Phuket.

Tái kích hoạt ngành du lịch – động cơ tăng trưởng chính của các nền kinh tế Đông Nam Á – giờ đây không chỉ là dựa vào những yếu tố bảo đảm thành công cho một mô hình chưa từng có tiền lệ trong thời bất định. Đó cũng không phải là chờ sẵn cái người khác đã thành công mà bắt chước. Điều đầu tiên là vượt qua nỗi sợ hãi của cả chính quyền lẫn người dân về số ca nhiễm tăng vọt, kế đến là một sách lược bài bản hay kế hoạch quản trị rủi ro.

“Đây là chương trình thử nghiệm và là bước chuyển biến đầu tiên quan trọng, đặt nền tảng cho cả quốc gia. Thất bại của ‘đệm cát Phuket’ sẽ tạo tiếng xấu cho hình ảnh Thái Lan trên thế giới. Vì thế, chúng ta phải vượt lên trên nỗi e sợ và đi xa hơn trong việc củng cố và bảo đảm thành công của mô hình”, Chủ tịch William Heinecke của chuỗi khách sạn Minor International khẳng định.

Vị chủ tịch này cùng các hiệp hội khách sạn, nhà hàng và lữ hành Thái Lan đã bỏ nhiều công sức vận động và thuyết phục chính phủ mở cửa và thúc đẩy các chương trình quảng bá du lịch Thái Lan trong hơn một năm qua.

Các đảo nghỉ dưỡng ở Đông Nam Á đã và đang chuẩn bị áp dụng khung thử nghiệm “Phuket Sandbox” để tái kích hoạt ngành du lịch địa phương khi dân cư các đảo đạt được miễn dịch cộng đồng từ 70% trở lên. Đảo Bali của Indonesia đã chuẩn bị mở cửa vào cuối tháng 8 rồi, nhưng hoãn lại vì kế hoạch chưa được chính phủ trung ương chuẩn thuận. Đảo Langkawi và các đảo nghỉ dưỡng khác ở Malaysia cũng chuẩn bị mở cửa du lịch từ giữa tháng 9 này. Philippines cũng đang muốn theo con đường tương tự.Trong khi đó, các đảo Guam, Saipan và Hawaii cũng áp dụng mô hình “đảo miễn dịch” theo hướng khác. Sau khi đạt miễn dịch cộng đồng với tỷ lệ tiêm chủng trên 80%, với nguồn vaccine dồi dào, các lãnh thổ thuộc Mỹ muốn thu hút khách nhà giàu từ Đông Á như Nhật Bản, Hàn Quốc và Đài Loan đến để tiêm vaccine khi các nơi trên đang thiếu vaccine. Tuy vậy, tuần rồi với số ca nhiễm gia tăng, các lãnh thổ đã khuyến cáo khách nước ngoài không nên đến thời điểm này.

Theo Kinh tế Sài Gòn