Đây là một hoạt động thuộc khuôn khổ dự án FEF-R Patrimoine, do Bộ Châu Âu và Ngoại giao Pháp tài trợ (thông qua Đại sứ quán Pháp và Viện Pháp tại Việt Nam – IFV), phối hợp triển khai cùng Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn – Đại học Quốc gia Hà Nội (USSH – VNU), Viện Viễn Đông Bác Cổ Pháp (EFEO) và Tổ chức Đại học Pháp ngữ (AUF), sẽ tổ chức ra mắt vào ngày 3-12 tới tại đền Quán Thánh.

Sáng kiến này nhằm giới thiệu và phát huy giá trị của di sản vật thể, phi vật thể và di sản số của Thủ đô thông qua bốn hành trình du lịch di sản thử nghiệm, hệ thống bản đồ tương tác, ứng dụng H-Heritage và hệ thống mã QR tại nhiều điểm di tích của trung tâm Hà Nội.

Hà Nội – thành phố nghìn năm văn hiến – đang đối diện với nhiều thách thức trong việc gìn giữ và phát huy giá trị di sản văn hóa giữa bối cảnh đô thị hóa mạnh mẽ. Đây là nơi mà những di tích cổ vẫn hiện hữu giữa lòng khu dân cư hiện đại, nơi quá khứ và hiện tại đan xen trong từng nếp sống. Tuy nhiên, nhiều di tích ít được bảo vệ và hiếm khi được giới thiệu một cách hệ thống.

Từ thực tế đó, chương trình “Hành trình du lịch di sản Hà Nội” được hình thành với mong muốn nhận diện, nghiên cứu, kết nối và giới thiệu những di sản ấy tới công chúng bằng các phương pháp hiện đại, kết hợp giữa khảo cứu học thuật, đào tạo sinh viên và ứng dụng công nghệ số.

Phương pháp được lựa chọn là sự kết hợp giữa khảo sát điền dã, phân tích tư liệu, đào tạo và ứng dụng công nghệ bản đồ hóa. Từ hơn một trăm di tích được khảo sát trên địa bàn Hà Nội, nhóm nghiên cứu đã lựa chọn 28 di tích tiêu biểu, chia thành bốn hành trình di sản gắn với bốn dòng tín ngưỡng cổ truyền của người Việt: Tứ Trấn, Đền Mẫu, Đình Tổ nghề và Chùa Hà Nội. Mỗi hành trình không chỉ tập hợp một nhóm di tích, mà còn kể lại một câu chuyện liên kết, phản ánh cấu trúc tinh thần và ký ức của người Hà Nội xưa và nay.

Theo đó, hành trình 1 – Thăng Long tứ trấn (Bốn vị thần bảo hộ kinh thành), sẽ khám phá bốn ngôi đền thiêng: Bạch Mã, Voi Phục, Quán Thánh và Kim Liên, trấn giữ bốn hướng Đông, Tây, Nam, Bắc của kinh thành Thăng Long. Tuyến hành trình tôn vinh bản sắc văn hóa linh thiêng và cấu trúc tâm linh độc đáo của Hà Nội, nơi không chỉ cần được con người bảo vệ mà còn cần đến thần linh để bảo đảm an sinh.

Hành trình 2 – Các đền thờ Mẫu , sẽ kết nối tám đền, phủ thờ Mẫu Liễu Hạnh và các Thánh Mẫu, đại diện cho tín ngưỡng Tam phủ – di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO vinh danh. Đây là nét tín ngưỡng độc đáo của người Việt, hòa quyện giữa nghi lễ, âm nhạc, vũ điệu và tinh thần tôn vinh người Mẹ. Hành trình này sẽ khám phá các ngôi đền: Đông Hạ, Vũ Thạch, Bà Kiệu, Xuân Yên, Đền Dâu, Vọng Tiên, Phủ Tây Hồ, cây hương ga Long Biên.

Hành trình 3 – Đình thờ Tổ nghề , là hành trình qua các đình thờ Tổ nghề trong khu phố cổ Hà Nội, tôn vinh những người sáng lập nghề truyền thống. Mỗi ngôi đình là nơi lưu giữ dấu vết của tiền nhân, những người đã góp phần tạo nên tinh hoa cho các nghề thủ công, cho thấy sự sáng tạo bền bỉ của đất Thăng Long xưa. Hành trình này sẽ khám phá các ngôi đình Tổ nghề Hà Nội như: Kim Ngân (tổ nghề kim hoàn), Đồng Lạc (tổ nghề cổ yếm), Phả Trúc Lâm (tổ nghề da giày), đình Hà Vĩ (tổ nghề sơn), đền Phúc Hậu (tổ nghề tráng gương), đình Tú Thị (tổ nghề thêu), đình Lò Rèn (tổ nghề rèn), đình Ngũ Xã (tổ nghề đúc đồng).

Hành trình 4 – Chùa Hà Nội , sẽ khám phá các ngôi chùa gắn với tên tuổi Sa môn An Thiền (Phúc Điền) – một trong những vị tổ tiêu biểu của Phật giáo Việt Nam. Từ chùa Báo Thiên nay chỉ còn trong ký ức đến Liên Trì, Hàm Long và Liên Phái… Hành trình tái hiện dòng chảy lịch sử, tâm linh của Thăng Long, nơi ký ức, công nghệ và niềm tin gặp nhau, kể lại câu chuyện về sự mất – còn – tái tạo và bảo tồn di sản.

Ban tổ chức cho biết công việc khảo cứu được tiến hành theo quy trình thống nhất, gồm: khảo sát thực địa, chụp ảnh, thu thập văn bia, dịch thuật tư liệu Hán Nôm, tra cứu tư liệu, lập sơ đồ kiến trúc, ghi hình và bổ sung dữ liệu lịch sử. Mỗi di tích được giới thiệu bằng một hồ sơ hoàn chỉnh gồm phần mô tả, hình ảnh xưa và nay, video, trích dẫn văn bản và danh mục tư liệu tham khảo. Những dữ liệu này được số hóa và tích hợp vào hệ thống bản đồ điện tử, mã QR và ứng dụng di sản H-Heritage, cho phép người dân, học sinh, sinh viên và du khách truy cập trực tiếp trên điện thoại thông minh. Đây là một bước tiến quan trọng trong việc đưa tri thức di sản đến gần hơn với công chúng, biến việc tham quan, học tập và nghiên cứu di sản thành một trải nghiệm tương tác, linh hoạt và mang tính sư phạm.

Các hành trình di sản này không chỉ hướng đến du khách trong và ngoài nước mà còn được thiết kế như một công cụ sư phạm hữu ích, có thể tích hợp vào các hoạt động ngoại khóa của học sinh, sinh viên trên địa bàn Hà Nội, giúp thế hệ trẻ tiếp cận di sản bằng trải nghiệm thực tế và phương pháp học tập trực quan.

Báo Hà Nội mới