Không gian di sản và bản sắc riêng có

Theo Sở Văn hóa và Thể thao, toàn tỉnh hiện có 5.071 di tích đã được kiểm kê. Trong số này, 1.106 di tích đã được xếp hạng, gồm 1 di sản thế giới, 8 di tích quốc gia đặc biệt, 264 di tích quốc gia và 834 di tích cấp tỉnh. Đây là con số cho thấy mật độ dày đặc và sự phong phú của kho tàng di sản Ninh Bình.

Tiêu biểu nhất là Khu di tích Cố đô Hoa Lư - kinh đô đầu tiên của Nhà nước phong kiến tập quyền Đại Cồ Việt ở thế kỷ X. Cố đô Hoa Lư gắn liền với 3 triều đại Đinh, Tiền Lê và Lý, nơi ghi dấu những sự kiện lịch sử trọng đại như thống nhất đất nước, chống Tống, bình Chiêm, mở đầu cho tiến trình định đô Thăng Long.

Đặc biệt, Quần thể danh thắng Tràng An được UNESCO công nhận là di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới, trở thành di sản hỗn hợp đầu tiên ở Việt Nam vào năm 2014. Với sự kết hợp độc đáo giữa cảnh quan núi non, hang động, sông ngòi cùng dấu tích văn hóa lâu đời, Tràng An là minh chứng sống động cho sự giao thoa giữa thiên nhiên và lịch sử.

Ngoài di sản vật thể, Ninh Bình còn sở hữu kho tàng di sản phi vật thể đa dạng. Tỉnh có 39 di sản được công nhận cấp quốc gia và một di sản được UNESCO vinh danh là “Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt”. Các loại hình nghệ thuật dân gian như Xẩm, Chèo, Ca trù, hát Dậm Quyển Sơn, Trống quân cùng nhiều lễ hội truyền thống như Lễ hội Hoa Lư, Lễ hội chùa Bái Đính, Lễ hội Tràng An... tiếp tục được duy trì, trở thành nét văn hóa đặc sắc, gắn kết cộng đồng và góp phần bồi đắp bản sắc của vùng đất địa linh nhân kiệt.

Từ bảo tồn đến phát triển công nghiệp văn hóa

Quán triệt quan điểm “văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là mục tiêu, vừa là động lực phát triển”, Ninh Bình tập trung bảo tồn và phát huy giá trị di sản gắn với phát triển kinh tế - xã hội. Du lịch văn hóa, tâm linh được coi là hướng đi chiến lược, giúp đưa di sản vào đời sống đương đại.

Nhiều di tích trọng điểm như Cố đô Hoa Lư, Quần thể danh thắng Tràng An, chùa Bái Đính, đền Trần - chùa Phổ Minh đã được trùng tu, tôn tạo, trở thành điểm đến thu hút hàng triệu lượt khách mỗi năm. Các lễ hội truyền thống được tổ chức ngày càng bài bản, đồng thời kết hợp với hoạt động văn hóa, nghệ thuật và giới thiệu sản phẩm OCOP, vừa giữ nguyên hồn cốt truyền thống, vừa tăng sức hút với du khách.

Song song với đó, Ninh Bình còn quan tâm bảo tồn nghệ thuật dân gian và nghề truyền thống, tạo điều kiện truyền dạy cho thế hệ trẻ. Các làng nghề như đá mỹ nghệ Ninh Vân, thêu ren Văn Lâm, gốm Bồ Bát vừa giữ được kỹ thuật cổ truyền, vừa mở rộng sản xuất, tham gia xuất khẩu và kết nối với du lịch trải nghiệm.

Trong bối cảnh hội nhập, tỉnh coi công nghiệp văn hóa là động lực tăng trưởng mới. Việc ứng dụng công nghệ số để số hóa di sản, quảng bá trên nền tảng trực tuyến giúp mở rộng khả năng tiếp cận, đặc biệt với giới trẻ. Đồng thời, địa phương định hướng quy hoạch cụm văn hóa sáng tạo, đầu tư hạ tầng, đào tạo nhân lực chuyên sâu và khuyến khích doanh nghiệp tham gia vào chuỗi giá trị sáng tạo.

Kết hợp bảo tồn với sáng tạo, truyền thống với hiện đại, bản sắc địa phương với xu thế toàn cầu là con đường để Ninh Bình phát triển công nghiệp văn hóa thành ngành kinh tế trọng điểm. Đây cũng chính là chìa khóa để xây dựng thương hiệu vùng đất Cố đô vừa giàu bản sắc, vừa năng động và hội nhập.

Báo Kinh tế Đô thị