Diễn đàn được tổ chức nhằm chia sẻ kinh nghiệm quốc tế, mở rộng đối thoại đa bên và tìm kiếm các mô hình hợp tác giữa Việt Nam và các quốc gia trong khu vực. Đồng thời, đây cũng là dịp giới thiệu những nỗ lực của Việt Nam, đặc biệt từ các Thành phố Sáng tạo UNESCO trong kiến tạo không gian sáng tạo, bảo tồn di sản văn hóa và nâng cao vị thế địa phương trên bản đồ sáng tạo châu Á.

Phát biểu khai mạc Diễn đàn, Cục trưởng Cục Hợp tác quốc tế (Bộ VHTTDL) Nguyễn Phương Hòa cho biết: Trong bối cảnh toàn cầu hóa ngày càng sâu rộng, chuyển đổi số diễn ra mạnh mẽ, bên cạnh các thách thức truyền thống như: chiến tranh, xung đột,… các quốc gia cũng đứng trước các thách thức chung như: đô thị hóa, biến đổi khí hậu, già hóa dân số, dịch bệnh… Từ đó, đặt ra những câu hỏi mới với các quốc gia, trong đó có cả việc tái định hình tư duy về hoạch định chính sách và định vị vai trò văn hoá.

Việt Nam với nhận thức sâu sắc rằng văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là mục tiêu vừa là động lực phát triển kinh tế - xã hội đã từng bước phát huy mô hình phát triển lấy văn hóa làm sức mạnh nội sinh, kết hợp với sức mạnh thời đại để phát triển nhanh và bền vững.

Có thể nói, chưa bao giờ văn hóa và sáng tạo lại được đặt ở vị trí trung tâm của phát triển như thời điểm hiện nay. Quốc hội Việt Nam đã thông qua Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển văn hóa trong 10 năm tới 2025 - 2035. Trong tháng 11, Thủ tưởng Chính phủ ban hành mới chiến lược công nghiệp văn hóa đến năm 2030, tầm nhìn 2045. Bên cạnh đó, Nghị quyết của Bộ Chính trị về Chấn hưng và phát triển văn hóa Việt Nam trong kỷ nguyên mới cũng đang được xây dựng, trong đó, với tinh thần xây dựng văn hóa trở thành nguồn lực, động lực, sức mạnh mềm của quốc gia để đóng góp quan trọng vào dòng chảy văn minh nhân loại.

Diễn đàn ngày hôm nay không chỉ là một sự kiện học thuật hay trao đổi chuyên môn. Đây là không gian của tư duy mới, nơi các nhà hoạch định chính sách, nhà nghiên cứu, cộng đồng nghệ sĩ, doanh nghiệp sáng tạo và bạn bè quốc tế cùng nhau trả lời những câu hỏi lớn: Làm thế nào văn hóa và sáng tạo không chỉ là tài nguyên để khai thác, mà là sức mạnh để dẫn dắt sự phát triển bền vững của đất nước?; Làm thế nào để tiềm năng văn hóa sáng tạo của cộng đồng trở thành động lực phát triển, đem lại sự thịnh vượng cho cộng đồng cả về vật chất và tinh thần?; Làm thế nào để châu Á – với kho tàng văn hóa phong phú – vươn lên dẫn dắt xu hướng sáng tạo của thế giới? Việt Nam ở đâu trên bản đồ sáng tạo của khu vực và thế giới?

"Việt Nam mong muốn mở ra Diễn đàn này sẽ trở thành một nền tảng thường niên để quy tụ các diễn giả uy tín hàng đầu của khu vực và quốc tế, để cùng nhau trao đổi kinh nghiệm, khơi mở tầm nhìn mới, khuyến nghị chính sách và truyền cảm hứng cho những hành động mới. Tôi mong muốn chúng ta sẽ cùng nhau hình thành một mạng lưới sáng tạo châu Á, với các đề xuất chính sách và các sáng kiến thử nghiệm tại địa phương, trước hết ở các thành phố sáng tạo, nơi văn hóa và sáng tạo là trung tâm của sự phát triển, để cùng nhau kiến tạo một tương lai thịnh vượng bền vững" – bà Nguyễn Phương Hòa nói.

Phát biểu đề dẫn tại Diễn đàn, Viện trưởng Viện Văn hóa, Nghệ thuật, Thể thao và Du lịch Việt Nam (Bộ VHTTDL) PGS.TS Nguyễn Thị Thu Phương nhấn mạnh: Văn hóa không chỉ là một lĩnh vực mà là nền tảng của bản sắc, sự gắn kết và sáng tạo con người. Văn hóa là động lực thúc đẩy đổi mới, sáng tạo các ngành công nghiệp văn hóa, tăng trưởng kinh tế dựa trên tri thức và giá trị bản địa. Văn hóa là mục tiêu gìn giữ đa dạng văn hóa, nâng cao đời sống tinh thần, giáo dục chất lượng xã hội. Qua đó, văn hóa cần trở thành trụ cột độc lập trong chiến lược phát triển công nghiệp văn hóa và toàn cầu.

Tại Hội nghị Thế giới về Chính sách Văn hóa và Phát triển Bền vững (MONDIACULT) là diễn đàn chính sách văn hóa lớn nhất do UNESCO tổ chức, Hội nghị MONDIACULT 2022 và 2025 đã khẳng định một cách rõ ràng rằng: "Văn hóa không chỉ là nền tảng tinh thần, mà đã trở thành nguồn lực chiến lược, một trụ cột của phát triển bền vững và sức mạnh mềm của quốc gia". Đặc biệt, Việt Nam đã góp một dấu ấn quan trọng tại UNESCO khi đề xuất sáng kiến "Thập kỷ quốc tế về văn hóa vì phát triển bền vững" được toàn thể các quốc gia thành viên đồng thuận cao. Qua đó, khẳng định vai trò tích cực và trách nhiệm quốc tế ngày càng lớn của Việt Nam trong lĩnh vực văn hoá.

Châu Á đang trở thành nơi thử nghiệm mạnh mẽ cho mô hình phát triển dựa trên văn hóa và sáng tạo. Mạng lưới các Thành phố Sáng tạo UNESCO cho thấy rằng khi di sản, tri thức bản địa và sáng tạo đương đại gặp nhau, các điểm đến, từ thành phố, thị trấn đến không gian văn hóa chuyên biệt đều có thể chuyển mình.

Việt Nam đang bước vào thời kỳ bùng nổ sáng tạo, các đô thị, vùng di sản, cộng đồng bản địa, đảo du lịch sinh thái, làng nghề và không gian sáng tạo mới đang cùng định hình bản đồ sáng tạo của tương lai. Việt Nam sở hữu lợi thế từ sự đa dạng và khả năng giải quyết vấn đề bằng sáng tạo của từng đô thị. Với 4 thành phố Hà Nội, Hội An, Đà Lạt và TP. Hồ Chí Minh thuộc Mạng lưới các Thành phố Sáng tạo UNESCO, mỗi đô thị mang một bản sắc, chiến lược và mô hình phát triển khác nhau, nhưng cùng hướng tới mục tiêu chung: phát triển bền vững dựa trên văn hóa và sáng tạo. Bên cạnh đó là sự trỗi dậy của nhiều mô hình sáng tạo mới tại Sa Pa, Lai Châu, Khánh Hòa, Ninh Bình… Các mô hình sáng tạo bản địa và đô thị di sản này góp phần mở rộng "bản đồ sáng tạo" của Việt Nam theo nhiều hướng: di sản, thủ công, âm nhạc, phim ảnh, thiết kế, văn hóa biển…

Cũng theo PGS. TS Nguyễn Thị Thu Phương, Diễn đàn Sáng tạo Châu Á 2025 với chủ đề "Tương lai bền vững từ nguồn lực văn hóa và sáng tạo" được tổ chức nhằm tạo ra nền tảng đối thoại thường niên trong khu vực; kKt nối các đô thị, cộng đồng sáng tạo và nhà hoạch định chính sách; Chia sẻ mô hình phát triển dựa trên bản sắc và sáng tạo; Thúc đẩy hình thành mạng lưới các điểm đến sáng tạo châu Á.

Diễn đàn diễn ra gồm hai phiên với sự tham gia của các diễn giả tới từ Anh, Pháp, Hàn Quốc, Trung Quốc, Nhật Bản, Malaysia, Philippines, Indonesia, Thái Lan và Việt Nam: Phiên 1: Kiến tạo địa điểm từ nguồn lực văn hóa và sáng tạo, tập trung phân tích mô hình kiến tạo địa điểm, phát triển hệ sinh thái sáng tạo và vai trò của cộng đồng, nghệ thuật và chính sách đô thị. Đại biểu thảo luận các chủ đề: Tích hợp văn hóa vào quy hoạch đô thị; Chủ động cộng đồng trong kiến tạo không gian sống; Phát huy giá trị văn hóa bản địa trong bối cảnh đô thị hóa.

Phiên 2: Hợp tác vì tương lai bền vững của khu vực châu Á, nhấn mạnh xu hướng liên kết khu vực, các mô hình thành phố sáng tạo, vai trò kiến trúc, thiết kế, di sản và những cơ hội hợp tác mới giữa các đô thị châu Á. Nội dung chính gồm: Thiết kế đô thị và kiến trúc sáng tạo; Mô hình kết hợp nghệ thuật, di sản, du lịch; Hợp tác liên quốc gia trong văn hóa và sáng tạo.

Tại Diễn đàn cũng giới thiệu video về các không gian, thành phố sáng tạo Việt Nam; Chương trình nghệ thuật "Cánh đồng di sản" và Chương trình nghệ thuật múa rối truyền thống.

Diễn đàn Sáng tạo Châu Á 2025 hứa hẹn sẽ là điểm đến quan trọng, kết nối các nhà quản lý, chuyên gia, nghệ sĩ và doanh nghiệp sáng tạo, cùng nhau kiến tạo tương lai bền vững, nơi văn hóa và sáng tạo trở thành nguồn lực phát triển mạnh mẽ cho cộng đồng../.