Chuyển động đáng kể nhất của các di sản văn hóa Quảng Ninh năm 2020 có thể kể đến việc đưa vào và đẩy mạnh lộ trình tái lập hồ sơ trình UNESCO công nhận Yên Tử là di sản thế giới; xây dựng hồ sơ trình trung ương công nhận Thương cảng cổ Vân Đồn thành di tích Quốc gia đặc biệt, công nhận di tích miếu Ông - miếu Bà là di tích Quốc gia, công nhận tượng Phật hoàng Trần Nhân Tông tại Yên Tử là bảo vật quốc gia…

Kết quả của hoạt động nỗ lực này là đã xác định giá trị cốt lõi, tiêu chí chính của Yên Tử - khâu quan trọng để xây dựng hồ sơ trình UNESCO công nhận Yên Tử là di sản thế giới, từ đó tạo điểm cộng cho Yên Tử trong lộ trình này. Tháng 11 vừa qua, di tích miếu Ông - miếu Bà (Ba Chẽ) cũng đã chính thức được trung ương công nhận di tích cấp quốc gia, qua đó nâng tầm giá trị cho di tích, giúp người dân cả nước biết đến một di tích ven sông ở một huyện miền núi Quảng Ninh gắn với các vua nhà Trần trong thời điểm quan trọng của chiến lược chống Nguyên Mông bảo vệ bờ cõi hơn 700 năm trước.

Năm 2020, lần đầu tiên Quảng Ninh công nhận di tích danh thắng cấp tỉnh cho ruộng bậc thang, đó là ruộng bậc thang Bình Liêu. Lý do của việc này không chỉ bởi không gian, cảnh quan ruộng bậc thang Bình Liêu quá đẹp mà quan trọng khu vực này gắn bó mật thiết với đời sống văn hóa, tập quán canh tác, phong tục tín ngưỡng rất lâu đời của người Dao sinh sống ở Bình Liêu mà đến thời điểm này vẫn được giữ gìn và phát huy, tạo nên một nét đẹp đặc biệt, thu hút du khách. Việc công nhận di tích danh thắng cấp tỉnh cho ruộng bậc thang Bình Liêu không chỉ làm giàu thêm danh mục hệ thống di tích danh thắng cấp tỉnh của Quảng Ninh mà còn tạo nên dư địa, nguồn lực mới để phát triển du lịch Bình Liêu, vốn là thế mạnh kinh tế bền vững của vùng đất giáp biên giới này.

Cùng với những điểm nhấn trên, Quảng Ninh tích cực chuẩn bị các điều kiện để trình trung ương xét tặng danh hiệu nghệ nhân nhân dân, nghệ nhân ưu tú lần 3; đẩy mạnh các hoạt động xã hội hóa trùng tu, tôn tạo di tích; triển khai các gói kích cầu du lịch trong đó lấy các điểm di tích tín ngưỡng làm hạt nhân… Tiêu biểu trong đó là chuỗi hoạt động Yên Tử - Về miền đất Phật mùa thu, tưởng nhớ Phật hoàng Trần Nhân Tông với nội hàm của nó là rất nhiều những hoạt động điểm nhấn đã tạo nên sự lan tỏa, sức hút đối với phật tử, du khách trong cả nước đến với Quảng Ninh.

Riêng đối với cấp địa phương, trong năm 2020 ghi nhận TX Đông Triều là đơn vị có những chuyển động nổi bật nhất trong công tác đầu tư tôn tạo, bảo vệ và phát huy các di sản văn hóa trên địa bàn. Điểm nhấn có thể kể đến sự kiện địa phương này lần đầu tiên phối hợp tổ chức thành công hội thảo khoa học cấp quốc gia Thiền sư Pháp Loa - sự nghiệp tu hành, thiền học và dấu ấn lịch sử, vị nhị tổ (sau tổ sư Trần Nhân Tông) của Thiền phái Trúc Lâm; sự kiện rước tượng Ngọc Thạch lớn nhất Quảng Ninh về chùa Quỳnh Lâm. Trước đó, từ nguồn vốn xã hội hóa, Đông Triều đã hoàn thành và đưa vào sử dụng công trình trùng tu đền bà Lê Chân và chùa Bắc Mã; hoàn thành dự án trùng tu chùa Quỳnh Lâm giai đoạn I và hệ thống tháp chùa Hồ Thiên.

Được biết trong tháng cuối năm này, Đông Triều sẽ tổ chức lễ khánh thành dự án trùng tu chùa Quỳnh Lâm giai đoạn I và giỗ tổ sư Chân Nguyên; tiến hành động thổ, khởi công xây dựng chùa thượng Ngọa Vân; tổ chức đại lễ tưởng niệm 712 năm Phật hoàng Trần Nhân Tông nhập niết bàn và đại giới đàn Trúc Lâm tam tổ lần thứ XI. Đồng thời Đông Triều cũng chuẩn bị đủ các điều kiện bao gồm thủ tục hành chính và tài chính để có thể khởi công chùa Hồ Thiên và lăng Phụ Sơn vào đầu năm 2021.

Có thể thấy trong bối cảnh nhiều khó khăn, những chuyển động rất ấn tượng trong lĩnh vực di sản văn hóa nói trên là kết quả nỗ lực lớn, rất đáng biểu dương của Quảng Ninh. Đây cũng chính là nguồn lực để giúp Quảng Ninh phát triển KT-XH, đạt và vượt các chỉ tiêu đã đề ra.