Sáng 1/6, tiếp tục Chương trình Kỳ họp thứ 5, Quốc hội tiếp tục thảo luận ở hội trường về đánh giá bổ sung kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước năm 2022; tình hình thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước những tháng đầu năm 2023.

Ngân sách nhà nước đầu tư cho văn hóa chưa đảm bảo

Nêu ý kiến thảo luận liên quan đến lĩnh vực phát triển văn hoá, đại biểu Âu Thị Mai (Đoàn ĐBQH tỉnh Tuyên Quang) cho rằng, sau hơn 1 năm cụ thể hóa kết luận của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc năm 2021, có thể thấy lĩnh vực văn hóa đã đạt được một số kết quả quan trọng, nhiều hội thảo lớn về văn hóa được tổ chức thu hút sự quan tâm của cả hệ thống chính trị và đông đảo các tầng lớp nhân dân, phát huy trí tuệ, tâm huyết của đội ngũ văn nghệ sĩ, các chuyên gia, các nhà khoa học, nhà nghiên cứu, nhà quản lý hoạch định chính sách tham gia đề xuất các giải pháp thúc đẩy phát triển văn hoá.

Qua đó tiếp tục lan toả, tạo sự chuyển biến tích cực trong nhận thức và hành động của các cấp, các ngành. Các giải pháp cụ thể khắc phục những tồn tại, hạn chế nêu trong các nghị quyết của Quốc hội được Chính phủ, Bộ VHTTDL, các cơ quan Trung ương, địa phương nghiên cứu, đề xuất, tổ chức thực hiện.

"Có thể nói với sự tham gia chủ động, đồng bộ từ Trung ương đến địa phương đã tạo xung lực mới cho phát triển văn hoá", đại biểu khẳng định.

Tuy nhiên theo đại biểu Âu Thị Mai, bên cạnh những kết quả đạt được, lĩnh vực văn hóa còn nhiều khó khăn. Trong đó, ngân sách nhà nước đầu tư cho văn hóa chưa đảm bảo, nhiều đề án, chương trình, kế hoạch được ban hành nhưng việc bố trí kinh phí thực hiện chưa đáp ứng được mục tiêu đề ra; Việc đầu tư cơ sở vật chất văn hóa chưa được quan tâm đúng mức, chế độ chính sách đối với nghệ nhân nhân dân, nghệ nhân ưu tú còn nhiều bất cập.

Kiên trì quan điểm đầu tư cho văn hóa là đầu tư cho con người, đầu tư cho phát triển bền vững đất nước

Để văn hóa thực sự là nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là mục tiêu, vừa là sức mạnh nội sinh, động lực quan trọng để phát triển bền vững đất nước và văn hóa phải được đặt ngang hàng với kinh tế, chính trị, xã hội như Đảng đã xác định, đồng thời khắc phục những khó khăn, bất cập đã nêu, đại biểu Âu Thị Mai kiến nghị với Quốc hội, Chính phủ một số giải pháp:

Thứ nhất, kiên trì quan điểm coi đầu tư cho văn hóa là đầu tư cho con người, đầu tư cho phát triển bền vững đất nước, tăng mức chi ngân sách nhà nước cho văn hoá, bao gồm cả vốn đầu tư và vốn sự nghiệp. Đồng thời, đề nghị Quốc hội xem xét cần có quy định cụ thể về mức đầu tư tối thiểu cho văn hóa từ ngân sách nhà nước bằng nghị quyết để Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương làm cơ sở phân bổ ngân sách cho từng năm và từng giai đoạn.

Thứ hai, Chính phủ cần ưu tiên bố trí nguồn lực để triển khai thực hiện các chương trình, dự án, kế hoạch đã phê duyệt. Trong đó, ưu tiên nguồn lực để triển khai thực hiện Chương trình tổng thể về phát triển văn hóa Việt Nam giai đoạn 2023 – 2025 ban hành kèm theo Quyết định số 515/QĐ-TTg ngày 15/5/2023 của Thủ tướng Chính phủ.

Quan tâm hỗ trợ kinh phí cho các địa phương có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn. Đầu tư xây dựng, hoàn thiện hệ thống các thiết chế văn hoá, đáp ứng nhu cầu hưởng thụ văn hóa của nhân dân.

Thứ ba, về chính sách đối với nghệ nhân, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 109 ngày 28/10/2015 về hỗ trợ đối với nghệ nhân nhân dân, nghệ nhân ưu tú. Tuy nhiên đối tượng được thụ hưởng chính sách rất hẹp, chỉ áp dụng với nghệ nhân thuộc gia đình có thu nhập thấp, bình quân thu nhập hàng tháng thấp hơn lương cơ sở; Người từ đủ 55 tuổi trở lên đối với nữ, 60 tuổi trở lên đối với nam không có người phụng dưỡng; Người khuyết tật nặng hoặc đặc biệt nặng; Người mắc một trong các bệnh cần chữa trị dài ngày theo danh mục của Bộ Y tế quy định với 3 mức hỗ trợ là 1.000.000 đồng, 850.000 đồng và 700.000 đồng trên một tháng.

Theo thống kê cả nước hiện có 1750 nghệ nhân được phong tặng danh hiệu nghệ nhân nhân dân, nghệ nhân ưu tú (trong đó có 131 nghệ nhân nhân dân, 1619 nghệ nhân ưu tú) nhưng rất ít nghệ nhân được hưởng chính sách hỗ trợ theo nghị định, trong khi các nghệ nhân chủ yếu là những người cao tuổi nhưng họ vẫn ngày đêm miệt mài nghiên cứu, sưu tầm, truyền dạy di sản văn háo dân tộc cho các thế hệ kế cận.

Để động viên, khuyến khích, giúp các nghệ nhân yên tâm cống hiến, đóng góp nhiều hơn cho công tác bảo tồn, đại biểu Âu Thị Mai đề nghị Chính phủ xem xét sửa đổi bổ sung Nghị định số 109 theo hướng các nghệ nhân được nhà nước phong tặng danh hiệu nghệ nhân nhân dân, nghệ nhân ưu tú đều được hưởng chính sách hỗ trợ hàng tháng với mức hỗ trợ ít nhất bằng 1 tháng lương cơ sở.

Thứ tư, đại biểu đề nghị Quốc hội, Chính phủ khẩn trương xây dựng, sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện hệ thống pháp luật liên quan trực tiếp đến lĩnh vực văn hoá, nhằm tạo hành lang pháp lý để điều chỉnh các quan hệ xã hội về văn hoá, tạo nguồn lực phát triển, ban hành cơ chế, chính sách đặc thù về đầu tư tài chính, hợp tác công - tư cho phát triển văn hoá, các ngành công nghiệp văn hoá, chính sách thúc đẩy phát triển tài năng, tinh hoa trong lĩnh vực văn hóa nghệ thuật.