Trong quan điểm về chiến lược phát triển văn hóa đến năm 2030 có mục (5) Bảo vệ và phát huy di sản văn hóa dân tộc.

Huy động sức mạnh của toàn xã hội nhằm bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, khích lệ sáng tạo các giá trị văn hóa mới, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại, làm giàu văn hóa dân tộc.

Xây dựng cơ chế để giải quyết hợp lý, hài hòa giữa bảo tồn, phát huy di sản văn hóa với phát triển kinh tế - xã hội. Bảo tồn, tôn tạo các di tích lịch sử - văn hóa tiêu biểu, phục vụ giáo dục truyền thống và phát triển kinh tế; gắn kết bảo tồn, phát huy di sản văn hóa với phát triển du lịch. Phục hồi và bảo tồn một số loại hình nghệ thuật truyền thống có nguy cơ mai một. Phát huy các di sản được UNESCO ghi danh, góp phần quảng bá hình ảnh đất nước và con người Việt Nam.

Điều này vô cùng quan trọng và chúng tôi mong mỏi, việc "Huy động sức mạnh của toàn xã hội nhằm bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, khích lệ sáng tạo các giá trị văn hóa mới, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại, làm giàu văn hóa dân tộc" sẽ được quan tâm, có cơ chế, chính sách rõ ràng, tạo nguồn lực, khích lệ nhiều thành phần xã hội tham gia.

Công ty CP Ỷ Vân Hiên của chúng tôi hướng đến phát triển phục trang cổ. Trước hết trang phục cổ của Việt Nam là một trong những đại diện tiêu biểu nhất cho bản sắc dân tộc, đồng thời thể hiện tính đa dạng ảnh hưởng từ các yếu tố lịch sử, thẩm mỹ, đặc trưng văn hóa – xã hội, điều kiện tự nhiên của từng dân tộc, từng vùng miền…Đồng thời việc nghiên cứu và phát triển trang phục cổ cũng là sự bảo vệ phát huy di sản văn hóa của dân tộc.

Nghiên cứu phát triển trang phục cổ trong quan điểm của chúng tôi là hoạt động mà giới trẻ có lợi thế và mục tiêu tuyên truyền của cổ phục cũng là giới trẻ. Và thực tế đã chứng minh trong gần 10 năm trở lại đây, giới trẻ là những người nhiệt thành nhất với hoạt động nghiên cứu và tái hiện trang phục cổ.

Đến nay, sau 10 năm, điều đáng mừng là phong trào tìm lại cổ sử, trong đó có phong trào phục dựng cổ phục không những không nguội đi, mà còn đang phát triển tốt, những tranh luận hiện nay cũng đã có chất lượng hơn rất nhiều những cuộc tranh luận của chục năm về trước, một số lầm tưởng đã dần được xóa bỏ và phong trào cũng đã thể hiện ra ở những hình thức cụ thể, trực quan hơn là những tranh luận "suông".

Còn nhớ chục năm về trước vẫn có những bài viết mang nặng tính chủ quan và nhầm lẫn về thời kì của các loại trang phục, như nhất quyết cho rằng trang phục cổ nước ta có ống tay hẹp (mà thực ra ống hẹp và ống rộng đều tồn tại song song, trong nhiều thế kỉ, tới tận cuối đời Nguyễn vẫn có áo tấc ống tay rộng), hay vua thời Lý mặc áo... đỏ; hoặc cho rằng người Việt xưa không có loại áo giao lĩnh tay hẹp và quần xỏ ống làm đồ lót mà chỉ có đóng khố (bài viết còn phê phán một bộ phim truyền hình là "nhái theo Trung Quốc" chỉ vì xuất hiện bộ áo quần lót trong đó - mà thực tế thì không phải như vậy).

Vài năm trở lại đây, những công việc hướng về cổ phục không chỉ còn là trên giấy tờ, hay hạn chế trong những đoàn làm phim mà đã dần lan tỏa trong giới trẻ. Hiện có không ít những công ty hay nhóm nghiên cứu đang tiến hành phục dựng cổ phục, bao gồm vẽ lại và may lại. Những công việc trực quan này mang lại một bước chuyển rất lớn: cổ phục Việt Nam ngày càng gần gũi với "thường dân" - những người không nghiên cứu sâu về lịch sử.

Ngày nay ta có thể bắt gặp những clip ca nhạc dàn dựng bối cảnh cổ đại, đám cưới có chú rể mặc áo tấc, những điệu nhảy trên phố của cô gái mặc áo nhật bình, hay các bạn trẻ mặc cổ phục đi chụp ảnh trên phố đi bộ hồ Gươm, thậm chí có cả các em học sinh phổ thông chụp ảnh kỉ yếu với trang phục thời Nguyễn. Việt phục thực sự đã bắt đầu quá trình len lỏi vào các góc đời sống, giúp mọi người dân có nhận thức rộng hơn về cổ phục.

Một hoạt động văn hóa, dẫu đã có chỗ dựa vững chắc là trầm tích văn hóa hàng ngàn năm thì vẫn tất yếu phải trải qua những vấp váp, khó khăn, thậm chí là nguy cơ chệch hướng.

Một câu hỏi mang tính lựa chọn được đặt ra là, nên cố gắng tái hiện nguyên hình trang phục cổ, hay cố gắng cách tân để đưa trang phục cổ vào cuộc sống hằng ngày?

Nếu chỉ tái hiện nguyên dạng trang phục cổ thì e rằng như vậy cũng quá cứng nhắc và có phần làm giảm hiệu quả, nếu xét trên tác dụng thúc đẩy giới trẻ tìm hiểu văn hóa truyền thống. Việc đưa những yếu tố cổ phục vào trang phục hiện đại vẫn là việc nên làm, để tất cả mọi người dần dần không còn cảm thấy xa lạ với những hoa văn họa tiết truyền thống, hay những chi tiết như bổ tử, cổ giao lĩnh... Nhưng việc này rất cần có nền tảng, nền tảng đó chính là việc cố gắng hoàn nguyên trang phục cổ đến hết mức có thể. Bởi chỉ khi những nghiên cứu về trang phục cổ đã đầy đủ về chi tiết, nhà sản xuất mới có thể chọn lựa được những chi tiết cần thiết theo yêu cầu để đưa vào trang phục cách tân.

Một vấn đề nữa là, tái hiện lại trang phục cổ thời kì nào cũng là vấn đề nan giải. Đến giờ, trang phục cổ được tái hiện nhiều nhất vẫn là trang phục thời Nguyễn, đặc biệt là áo nhật bình. Lý do về mặt kĩ thuật là tư liệu thời kì này còn rất nhiều, thậm chí là nhiều hiện vật để nghiên cứu, nên việc tìm hiểu không quá khó khăn. Nhưng, còn một lý do tế nhị hơn nữa, đó là tâm lý e ngại... không thuần Việt.

Trang phục thời kì sớm hơn cũng vậy, nhìn qua khó phân biệt được với Trung Hoa. Tuy nhiên, cần phải hiểu rằng, không có bất kì một nền văn hóa nào là "thuần túy" và không vay mượn bên ngoài, bao gồm văn hóa Trung Hoa. Hơn nữa, có những thứ trang phục rất phổ biến ở Đông Á, như áo giao lĩnh (hai vạt chéo nhau), kimono hay hanbok thực chất cũng đều là giao lĩnh, đó là sự thật lịch sử không thể chối bỏ.

Ngoài ra tái hiện lại cổ phục không thể lẻ loi, nó còn cần gắn với những yếu tố văn hóa khác nữa đó là những yếu tố văn hóa liên quan khác, như tái hiện lễ cưới xưa, tái hiện nghi thức thiết triều, trình diễn âm nhạc, võ thuật truyền thống...

Tóm lại, là đặt cổ phục trong bối cảnh "cổ", không chỉ phục dựng trang phục mà còn cố gắng tái hiện cả bối cảnh văn hóa rộng lớn hơn, để những người đến tham quan hình dung được về cuộc sống thực sự của những bộ trang phục đó.

Những năm gần đây, dưới sự quan tâm của rất nhiều bạn trẻ cũng như sự phát triển của các bộ phim, dự án nghệ thuật, một luồng gió tươi mới đã được thổi vào những bộ cổ phục Việt Nam, thu hút sự quan tâm đông đảo của những người yêu thích tìm hiểu văn hóa. Dù một số nhóm bạn trẻ ở Việt Nam cũng đã cố gắng làm công việc đó một cách công phu nhất có thể nhưng chúng tôi rất cần sự đồng hành của cơ quan quản lý, các chuyên gia cùng với đó là những định hướng từ chính sách, sự hỗ trợ và khuyến khích để nhiều thành phần cùng tham gia./.