Trong hành trình bảo tồn và phát huy giá trị di sản, cộng đồng địa phương giữ vai trò then chốt, vừa là chủ thể gìn giữ bản sắc văn hóa, vừa kiến tạo những hướng đi mới, biến giá trị di sản thành động lực phát triển bền vững. Nhằm nâng cao nhận thức về mối liên hệ giữa bảo tồn di sản với phát triển du lịch và kinh tế - xã hội, Ban Quản lý CVĐC Non nước Cao Bằng triển khai nhiều chương trình tuyên truyền, giáo dục về giá trị danh hiệu CVĐC; đồng thời, khuyến khích người dân trực tiếp tham gia bảo tồn, cùng chia sẻ lợi ích và xây dựng môi trường phát triển hài hòa, nâng cao chất lượng cuộc sống.

Từ đầu năm đến nay, Ban Quản lý CVĐC tổ chức 11 cuộc tập huấn, khảo sát thu hút đông đảo người dân, cán bộ và đại diện các tổ chức địa phương tham gia về công tác bảo tồn di sản địa chất, gìn giữ văn hóa, bảo vệ môi trường; đồng thời trang bị kiến thức và kỹ năng phòng, chống, giảm nhẹ thiên tai, ứng phó biến đổi khí hậu, đặc biệt tại những khu vực dễ bị ảnh hưởng. Các buổi tập huấn gắn liền với hoạt động khảo sát thực địa, tạo điều kiện để người dân thực hành kỹ năng thuyết minh về nghề truyền thống, các điểm di sản cũng như nhận diện và ứng phó hiệu quả với các tình huống thiên tai khẩn cấp tại địa phương. Tập trung nâng cao năng lực cho cộng đồng dân cư và các đối tác CVĐC (hộ kinh doanh, chủ homestay, nghệ nhân làng nghề và đơn vị dịch vụ), hướng tới phát triển du lịch bền vững. Qua các buổi tập huấn, chuyến khảo sát, học tập kinh nghiệm tại một số tỉnh, các đối tác CVĐC được tiếp cận và học hỏi phương thức khai thác tiềm năng từ nguồn dược liệu bản địa, phát triển dịch vụ lưu trú, đa dạng hóa sản phẩm ẩm thực truyền thống, xây dựng các loại hình du lịch trải nghiệm mang đậm dấu ấn văn hóa. Qua đó, các thành viên trong Mạng lưới đối tác CVĐC có cơ hội tăng cường liên kết, chia sẻ sáng kiến và phối hợp triển khai các mô hình du lịch gắn với cộng đồng. Đặc biệt, hoạt động này hỗ trợ nhóm yếu thế tham gia chuỗi dịch vụ du lịch thông qua đào tạo kỹ năng, bao tiêu sản phẩm, quảng bá điểm đến và kết nối với các làng nghề thủ công truyền thống. Nhờ đó, các đối tác CVĐC có thêm nền tảng để xây dựng những mô hình du lịch sáng tạo, hiệu quả, phù hợp với điều kiện thực tế, góp phần thúc đẩy du lịch địa phương phát triển theo hướng công bằng, trách nhiệm và bền vững.

Với sự đồng hành của Ban Quản lý CVĐC, chính quyền và người dân, nhiều mô hình du lịch cộng đồng gắn với bảo tồn thiên nhiên và gìn giữ văn hóa truyền thống được đa dạng hóa, nâng cao chất lượng, đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu trải nghiệm của du khách, điển hình như: làng giấy bản Dìa Trên, làng hương Phja Thắp (xã Quảng Uyên), làng đá Khuổi Ky (xã Đàm Thủy), làng du lịch cộng đồng xóm Hoài Khao (xã Thành Công)… Tại đây, các sản phẩm du lịch không chỉ bảo đảm chất lượng dịch vụ mà còn được cải tiến mẫu mã, bao bì để phù hợp với thị hiếu và xu hướng hiện đại. Điểm đặc biệt tạo nên sức hút chính là chiều sâu văn hóa được “thổi hồn” vào từng sản phẩm thông qua những câu chuyện dân gian, tín ngưỡng bản địa và truyền thuyết gắn liền với đời sống cộng đồng. Từ đó, từng bước hình thành các dòng quà tặng du lịch đặc trưng, đậm bản sắc, góp phần lan tỏa giá trị văn hóa địa phương đồng thời mở ra cơ hội nâng cao thu nhập và phát triển sinh kế bền vững cho người dân.

Những nỗ lực của Ban Quản lý CVĐC và cộng đồng đã nhận được sự đánh giá cao từ các chuyên gia quốc tế. Trong kỳ tái thẩm định danh hiệu CVĐC Toàn cầu Non nước Cao Bằng lần thứ hai, đoàn chuyên gia UNESCO đã trực tiếp khảo sát thực địa và ghi nhận nhiều kết quả tích cực về công tác bảo tồn di sản, phát triển du lịch cộng đồng và gìn giữ bản sắc văn hóa gắn với sinh kế bền vững.

Bà Chan Yu Nam, Giám đốc Ban Quản lý CVĐC Hồng Kông (Trung Quốc), thành viên đoàn chuyên gia tái thẩm định UNESCO chia sẻ: Điều khiến tôi ấn tượng không chỉ là vẻ đẹp thiên nhiên trác tuyệt hay bề dày văn hóa nơi đây, mà là cách cộng đồng gìn giữ, trân trọng và biến di sản thành một phần trong đời sống hiện tại. Chính tinh thần ấy là nền tảng để CVĐC Non nước Cao Bằng xây dựng một mô hình du lịch cộng đồng bền vững, hài hòa giữa bảo tồn và phát triển bền vững.

Ban Quản lý CVĐC tiếp tục phối hợp với các sở, ngành và địa phương triển khai đồng bộ các giải pháp nhằm kết nối cộng đồng với công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản. Ưu tiên nâng cao năng lực cho đội ngũ làm du lịch, nhất là tại vùng sâu, vùng xa; cải thiện hạ tầng kỹ thuật và dịch vụ; bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống thông qua các hoạt động giáo dục cộng đồng; kết nối thế hệ trẻ với di sản thông qua trường học và các hoạt động trải nghiệm; đồng thời đẩy mạnh quảng bá trên nền tảng số để mở rộng thị trường và thu hút nguồn lực xã hội hóa.      

Báo Cao Bằng