Sự hợp nhất này chính là minh chứng rõ nét nhất cho tư duy đổi mới trong quản trị phát triển quốc gia: dứt khoát chuyển từ cơ chế hỗ trợ thụ động, dựa trên trợ cấp sang cơ chế trao quyền, kích hoạt nội lực và hướng tới phát triển bao trùm, bền vững.

Để chuẩn bị cho hành trình 10 năm đầy tham vọng này, Việt Nam đang đứng trên một nền tảng vững chắc đã được tôi luyện qua thời gian. Thành tựu tích lũy sau 80 năm (1945-2025) kiên trì thực hiện công tác xóa đói, giảm nghèo, đặc biệt là 15 năm (2010−2025) xây dựng nông thôn mới, đã tạo nên một thế và lực chưa từng có. Hàng triệu hộ gia đình đã thoát khỏi cảnh khó khăn; sức sống và diện mạo của nông thôn đã thay đổi một cách ngoạn mục, không chỉ về hạ tầng vật chất mà còn về tinh thần và văn hóa cộng đồng.

Giai đoạn 2026−2030 được xác định là tâm điểm để hoàn thành các mục tiêu Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm. Động lực chính đến từ sự đồng bộ của bộ tứ trụ cột thể chế nền tảng – những trụ cột sẽ kiến tạo nên kỷ nguyên thịnh vượng: Cải cách tinh gọn tổ chức bộ máy, nâng cao hiệu lực; Sự đột phá từ khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia (Nghị quyết số 57-NQ/TW); Kích hoạt kinh tế tư nhân thành động lực chính (Nghị quyết số 68-NQ/TW); và Đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật. Sự kết hợp này bảo đảm rằng mọi chính sách mới đều được xây dựng trên một hệ thống quản trị hiện đại, linh hoạt và hiệu quả.

Thành tựu thực tiễn tích lũy sau 80 năm thực hiện công tác xóa đói, giảm nghèo, nhất là 25 năm (2000−2025) triển khai giảm nghèo bền vững và 15 năm xây dựng nông thôn mới (2010−2025) là một nền tảng quan trọng. Đến năm 2025, những kết quả quan trọng đạt được của 02 chương trình đã góp phần giúp hàng triệu người thoát nghèo, vươn lên khá giả.

Thành tựu thực tiễn tích lũy sau 80 năm thực hiện công tác xóa đói, giảm nghèo, nhất là 25 năm (2000−2025) triển khai giảm nghèo bền vững và 15 năm xây dựng nông thôn mới (2010−2025) là một nền tảng quan trọng. Đến năm 2025, những kết quả quan trọng đạt được của 02 chương trình đã góp phần giúp hàng triệu người thoát nghèo, vươn lên khá giả.

Các phong trào thi đua "Cả nước chung sức xây dựng nông thôn mới", "Chung tay vì người nghèo - Không để ai bị bỏ lại phía sau" tiếp tục phát huy hiệu quả, lan tỏa sâu rộng trong toàn xã hội. Vai trò chủ thể của người dân, cùng với sự tham gia tích cực của cả hệ thống chính trị và cộng đồng doanh nghiệp, là nguồn lực quan trọng thúc đẩy thực hiện hiệu quả xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững giai đoạn tới.

Khoa học, công nghệ và chuyển đổi số tiếp tục được xác định là động lực tăng trưởng mới. Sự phát triển nhanh của công nghệ số, trí tuệ nhân tạo, công nghệ sinh học, năng lượng tái tạo… cùng với chủ trương chuyển đổi số toàn diện đang mở ra cơ hội lớn cho khu vực nông thôn đổi mới mô hình sản xuất, nâng cao hiệu quả quản lý và chất lượng cuộc sống người dân.

Tầm nhìn dài hạn đến năm 2045 về một nền nông nghiệp hiện đại, nông thôn phát triển toàn diện, có bản sắc, đáng sống và thích ứng với biến đổi khí hậu đã được xác lập thống nhất, bảo đảm tính ổn định và liên kết lâu dài trong phát triển.

Sự tích hợp hai chương trình MTQG là giải pháp chiến lược để giải quyết các vấn đề chồng chéo trong quá khứ. Nó không chỉ là sự hợp nhất về mặt ngân sách, mà là sự tái cấu trúc toàn bộ tư duy triển khai. Chương trình được thiết kế theo hướng đa mục tiêu, tích hợp và dẫn dắt, thúc đẩy chuyển đổi mô hình tăng trưởng: gắn với đổi mới sáng tạo, tăng trưởng xanh, kinh tế tuần hoàn và phát thải thấp.

Đây là khuôn khổ thực thi hiệu quả các nghị quyết chuyên đề của Bộ Chính trị, từ Nghị quyết số 19-NQ/TW về nông nghiệp, nông dân, nông thôn cho đến Nghị quyết số 42-NQ/TW về chính sách xã hội. Chương trình còn là cam kết của Việt Nam đối với cộng đồng quốc tế, trực tiếp thực hiện 08 Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDGs) của Liên Hợp Quốc, đặc biệt là SDG 1 (Xóa nghèo) và SDG 13 (Ứng phó BĐKH). Tinh thần "không để ai bị bỏ lại phía sau" không chỉ là một khẩu hiệu, mà là nguyên tắc quán triệt xuyên suốt trong từng cấu trúc, bảo đảm quyền tiếp cận dịch vụ cơ bản của mọi người dân, kể cả ở những vùng sâu, vùng xa.

Các nội dung như chuyển đổi số nông thôn, nâng cao chất lượng thể chế cấp cơ sở, hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp tại nông thôn, kết nối vùng - thị trường - chuỗi giá trị đều được tích hợp đầy đủ trong Chương trình.

Tuy nhiên, con đường dẫn đến nông thôn hiện đại không hề bằng phẳng. Các nhà hoạch định chính sách đã thẳng thắn chỉ ra những điểm nghẽn mang tính thời đại cần phải phá vỡ.

Đầu tiên là áp lực của biến đổi khí hậu và thiên tai, đang đe dọa trực tiếp đến sản xuất và hạ tầng, đặc biệt là tại Đồng bằng sông Cửu Long và các vùng ven biển. Tiếp theo là sự chênh lệch về trình độ phát triển giữa các vùng, khiến khả năng tiếp cận chính sách và dịch vụ xã hội bị hạn chế ở các địa bàn đặc biệt khó khăn.

Quan trọng hơn cả là cuộc khủng hoảng nhân lực nông thôn. Tình trạng di cư lao động trẻ có trình độ ra đô thị tiếp tục làm thiếu hụt nguồn nhân lực kế cận, đồng thời đẩy áp lực lên hệ thống an sinh xã hội khi tỷ lệ người cao tuổi gia tăng. Đây là một thách thức không chỉ về kinh tế mà còn về cấu trúc xã hội.

Cuối cùng, dù được xác định là động lực, chuyển đổi số khu vực nông thôn vẫn còn chậm. Sự thiếu hụt đồng bộ về hạ tầng, nguồn nhân lực có kỹ năng số hạn chế, và đặc biệt là sự thiếu vắng hành lang pháp lý, dữ liệu dùng chung và các mô hình nông thôn số khả thi đang là rào cản lớn nhất đối với chính quyền cấp cơ sở.

Năng lực tổ chức, điều hành và phối hợp triển khai các chương trình MTQG giữa các cấp, các ngành còn chưa thực sự đồng đều, đặc biệt tại cấp cơ sở. Một số địa phương, nhất là ở cấp xã, còn thiếu đội ngũ cán bộ chuyên trách có năng lực phù hợp; chưa theo kịp yêu cầu mới về chuyển đổi số, tích hợp chính sách, quản lý dữ liệu và giám sát chương trình.

Việc thiếu hành lang pháp lý, dữ liệu dùng chung và công cụ giám sát số hóa hiệu quả tiếp tục là những rào cản lớn trong triển khai đồng bộ nông thôn số và chính quyền số cấp xã.

Việc thiết kế Chương trình theo chu kỳ 10 năm (2026-2035) là một quyết định then chốt, bảo đảm tính liên tục và ổn định chính sách trong suốt một thập kỷ. Đây là lời cam kết mạnh mẽ nhất để các địa phương yên tâm xây dựng kế hoạch trung – dài hạn, nâng cao hiệu quả đầu tư công và thu hút nguồn lực xã hội.

Chương trình sẽ trở thành cầu nối chính sách và công cụ điều phối phát triển nông thôn, giảm nghèo và vùng dân tộc thiểu số trong tổng thể quy hoạch quốc gia. Cấu trúc các nhóm nội dung được thiết kế theo hướng đa lĩnh vực, liên ngành, thay vì tiếp cận theo dự án nhỏ lẻ. Điều này không chỉ tăng cường phối hợp, tránh chồng chéo, mà còn sử dụng hiệu quả nguồn lực, bảo đảm tính liên kết vùng.

Theo các nghiên cứu, bao gồm cả đánh giá của ESCAP, các khoản đầu tư công và hỗ trợ sinh kế trong Chương trình đã tạo tác động tích cực đến tăng trưởng kinh tế và nâng cao phúc lợi của người dân nông thôn. Mục tiêu cuối cùng là kiên trì, kiên định thực hiện bằng được tầm nhìn đến năm 2045: xây dựng "nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh" và "giảm nghèo đa chiều, phát triển bao trùm".

Việc xây dựng Chương trình MTQG tích hợp giai đoạn 2026−2035 là tất yếu, khách quan và cấp thiết, phù hợp với định hướng phát triển đất nước đến 2045. Nó không chỉ là một kế hoạch; đó là một Khát vọng Quốc gia được mã hóa trong luật pháp, tạo khuôn khổ thống nhất để thúc đẩy phát triển khoa học và công nghệ, chuyển đổi số, và dẫn dắt Việt Nam tiến tới một tương lai xanh và bao trùm.