Xã Yên Lập, địa phương miền núi rộng hơn 69km² với 42 khu dân cư, có trên 66% dân số là đồng bào dân tộc thiểu số. Những năm qua, việc triển khai hiệu quả các chương trình mục tiêu quốc gia, đặc biệt là chương trình phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS&MN, đã góp phần cải thiện đời sống người dân. Trong đó, lực lượng người có uy tín (NCUT) giữ vai trò quan trọng trong bảo tồn văn hóa, xây dựng đời sống mới và thúc đẩy phát triển kinh tế hộ gia đình.

Năm 2025, xã Yên Lập có 42 NCUT, gồm già làng, trưởng khu, nghệ nhân, trí thức, cán bộ nghỉ hưu… Đây là những người am hiểu phong tục, uy tín trong cộng đồng, là cầu nối giữa cấp ủy, chính quyền với Nhân dân. Bằng sự gương mẫu và tinh thần trách nhiệm, NCUT tích cực tuyên truyền pháp luật, giữ gìn an ninh trật tự, hòa giải các vụ việc tại cơ sở, vận động Nhân dân thực hiện nếp sống văn minh và gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc.

Trong phát triển kinh tế, nhiều NCUT đi đầu xây dựng mô hình kinh tế hộ gia đình từ trồng rừng, cây ăn quả, dược liệu và chăn nuôi, giúp tạo việc làm và nâng cao thu nhập cho người dân. Các mô hình kinh tế gắn với du lịch văn hóa cộng đồng đang dần hình thành, góp phần tận dụng tiềm năng tự nhiên và văn hóa bản địa để giảm nghèo bền vững. Đồng thời, đội ngũ trí thức trẻ người DTTS tiếp tục lan tỏa tri thức, đưa khoa học – công nghệ vào đời sống sản xuất.

Lực lượng NCUT còn đóng vai trò nòng cốt trong xây dựng nông thôn mới, vận động bà con bỏ hủ tục, bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống như đội múa trống đu của nghệ nhân Nguyễn Mạnh Hoạch; hay mô hình gia đình học tập, khu dân cư đoàn kết do Bí thư Chi bộ Hà Tiến Thưởng phát động. Đặc biệt, nhiều thanh niên DTTS trở thành điển hình trong phát triển kinh tế và phong trào văn hóa, thể thao, góp phần xây dựng cộng đồng năng động hơn.

Theo lãnh đạo xã Yên Lập, việc tiếp tục bồi dưỡng, phát huy vai trò NCUT và lớp trẻ DTTS là nhiệm vụ quan trọng trong giai đoạn tới. Đây sẽ là nguồn lực tinh thần và xã hội quan trọng để bảo tồn văn hóa, phát triển du lịch, mở rộng sản xuất hàng hóa, qua đó ổn định sinh kế và thúc đẩy giảm nghèo bền vững cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số.