MONDIACULT 2025 diễn ra từ ngày 29/9 – 01/10 tại TP Barcelona, Tây Ban Nha, quy tụ các Bộ trưởng/Trưởng đoàn từ 163 quốc gia và 90 tổ chức quốc tế, 100 tổ chức phi chính phủ và 2.500 đại biểu là các chuyên gia, nhà khoa học, người thực hành văn hóa, nghệ sĩ, phóng viên truyền thông…

Diễn đàn quốc tế về quyền văn hóa và kinh tế văn hóa là một trong những sự kiện được mong chờ hàng đầu của Hội nghị, đặc biệt trong bối cảnh quyền văn hóa và kinh tế văn hóa là hai chủ đề rất quan trọng đang được cộng đồng văn hóa – nghệ thuật trên thế giới nói riêng, các quốc gia, tổ chức quốc tế nói chung ngày càng quan tâm.

Diễn đàn là nơi các Bộ trưởng/Trưởng đoàn thống nhất khẳng định tầm quan trọng của việc đảm bảo thực thi quyền văn hóa và kinh tế văn hóa, coi đó là các yếu tố quan trọng hướng đến đảm bảo sự tiến bộ và phát triển của nhân loại.

UNESCO cần sớm ban hành Chương trình hành động toàn cầu về văn hoá

Phát biểu tại Diễn đàn, Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng nhấn mạnh, cách đây 80 năm, ngay tại Tuyên ngôn Độc lập năm 1945 khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, khẳng định quyền độc lập, tự do của Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhấn mạnh những nội dung quan trọng như: "Tất cả mọi người đều sinh ra có quyền bình đẳng" và "Tạo hóa cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được; trong những quyền ấy, có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc".

Đây chính là kim chỉ nam, định hướng quan trọng nhất cho Đảng, Nhà nước Việt Nam quá trình xác định, vai trò vai trò, vị trí đặc biệt thiết yếu của văn hóa trong suốt lịch sử của dân tộc, trong đó văn hóa thấm sâu vào đời sống của nhân dân, văn hóa tham gia tích cực trong quá trình xây dựng đất nước Việt Nam dân chủ, công bằng, văn minh, thịnh vượng.

Phát triển văn hóa, đảm bảo quyền văn hóa, quyền con người đã được thể chế hóa tại Hiến pháp – đạo luật cao nhất cũng như trong nhiều văn bản quy phạm pháp luật khác của Việt Nam. Văn hóa đã được tích hợp, thể hiện xứng đáng trong tất cả các chính sách phát triển của đất nước; văn hóa được đặt ngang hàng với kinh tế, chính trị, xã hội, văn hóa góp phần phát triển con người, thực hiện các cam kết quốc tế và các mục tiêu phát triển bền vững của Liên Hợp quốc.

Để triển khai các nội hàm, mục tiêu quan trọng mà Hội nghị MONDIACULT 2025 đã nêu, trong đó có quyền văn hóa và kinh tế văn hóa, Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng kiến nghị UNESCO sớm nghiên cứu, ban hành Chương trình hành động toàn cầu về văn hóa, với lĩnh vực sáu ưu tiên chính (quyền văn hóa, công nghệ số trong lĩnh vực văn hóa, văn hóa và giáo dục, kinh tế văn hóa, văn hóa và biến đổi khí hậu, văn hóa – di sản và khủng hoảng) và hai lĩnh vực trọng tâm (văn hóa vì hòa bình, trí tuệ nhân tạo và văn hóa), với các hệ tiêu chí phù hợp với từng nhóm quốc gia trên thế giới.

Đặc biệt, Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng đề xuất sáng kiến của Việt Nam về triển khai Thập kỷ văn hóa vì sự phát triển bền vững, trong đó tập trung triển khai các ưu tiên, nội hàm quan trọng về văn hóa đã, đang và sẽ được Cộng đồng quốc tế quan tâm và đề cập, kiến nghị Cộng đồng quốc tế quan tâm triển khai thực hiện trong thời gian sắp tới, góp phần đảm bảo thế giới ngày càng hòa bình, ổn định và thịnh vượng.

Chia sẻ của Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng được các diễn giả khác trong Diễn đàn ủng hộ mạnh mẽ.

Ông Seyyed Abbas Saleh Shariati – Bộ trưởng Bộ Văn hóa và Định hướng Hồi giáo Iran cho rằng quyền văn hóa và kinh tế văn hóa cần được đặt ngang hàng với các chính sách về an ninh lương thực và nước sạch, trong khi bà Asta Vrečko – Bộ trưởng Bộ Văn hóa Slovenia đề xuất tận dụng tiến bộ khoa học công nghệ để thúc đẩy quyền văn hóa toàn cầu. bà Ngola Marie -Françoise Ramadan-Mamata, Bộ trưởng Bộ Nghệ thuật, Văn hóa và Du lịch Cộng hòa Trung Phi khẳng định phát triển kinh tế bền vững là nền tảng đảm bảo quyền văn hóa và bảo tồn di sản, góp phần nâng cao vị thế quốc gia. Ông George Mirtskhulava – Thứ trưởng Bộ Văn hóa Georgia chia sẻ kinh nghiệm gìn giữ và phát huy bản sắc, đa dạng văn hóa trong xã hội đa sắc tộc, đặc biệt thông qua giáo dục thanh niên để bảo vệ di sản và củng cố sự ổn định, thịnh vượng quốc gia…

Quốc tế đánh giá cao kinh nghiệm của Việt Nam trong phát triển văn hóa bền vững

Trao đổi giữa các nhà Lãnh đạo tại Diễn đàn không chỉ dừng lại ở quyền văn hóa và kinh tế văn hóa, mà còn mở rộng ra nhiều vấn đề, nội dung quan trọng khác như việc tập trung triển khai các Công ước quan trọng của UNESCO về văn hóa; các giải pháp tăng cường nhận thức của xã hội về vai trò, vị trí, đóng góp quan trọng của văn hóa, bảo đảm quyền văn hóa và phát triển kinh tế văn hóa trong quá trình tạo ra sự gắn kết giữa các dân tộc, hòa bình, ổn định trong các cộng đồng xã hội; hỗ trợ, thúc đẩy sự sáng tạo về văn hóa – nghệ thuật thông qua việc phát triển các ngành công nghiệp văn hóa, công nghiệp giải trí; phát huy vai trò các cơ sở, thiết chế văn hóa quan trọng như rạp chiếu phim, thư viện, bảo tàng, trung tâm văn hóa…

Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng đã nêu ra một số kinh nghiệm hay của Việt Nam như tập trung thể chế hóa, huy động các nguồn lực quan trọng phát triển văn hóa, trong đó có mô hình hợp tác công tư, với ví dụ điển hình về việc Việt Nam đã xây dựng và khai trương Trung tâm Triển lãm Quốc gia – một trong 10 trung tâm triển lãm lớn nhất thế giới, tổ chức thành công các sự kiện triển lãm lớn, thu hút hàng chục triệu lượt người thăm quan, hướng đến sẽ tổ chức các sự kiện quy mô quốc tế trong thời gian sắp tới. Ngoài ra, những bài học thực tiễn của Việt Nam về phát triển văn hóa doanh nghiệp, doanh nhân văn hóa; phát huy mô hình văn hóa du lịch, kết hợp giữa bảo vệ, phát huy giá trị các di sản văn hóa, trong đó có di sản văn hóa thế giới được UNESCO công nhận với phát triển du lịch bền vững… cũng được Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng chia sẻ và nhận được nhiều sự tán thưởng từ những người đồng cấp tham gia Diễn đàn.

Sau 3 ngày hoạt động sôi nổi và hiệu quả, chiều ngày 01/10, Lễ Bế mạc MONDICULT 2025 đã được tổ chức trọng thể với sự hiện diện của bà Audrey Azoulay, Tổng Giám đốc UNESCO cùng đông đảo các Trưởng đoàn và đại biểu tham dự. MONDIACULT 2025 khép lại với cam kết xây dựng một chương trình nghị sự toàn cầu về văn hóa, tiếp nối thành quả từ kỳ họp năm 2022 tại Mexico. Các quốc gia tái khẳng định văn hóa là trụ cột cốt lõi trong các chính sách phát triển và ứng phó khủng hoảng. Thảo luận xoay quanh các chủ đề ưu tiên và lĩnh vực trọng tâm của Chương trình hành động toàn cầu về văn hóa. UNESCO cũng công bố Báo cáo Toàn cầu về Chính sách Văn hóa, đánh giá vai trò của văn hóa trong phát triển. Hội nghị nhấn mạnh cam kết xây dựng lộ trình cụ thể, đo lường được và khả thi nhằm củng cố vị thế của văn hóa trong các chương trình phát triển tương lai.

Trong khuôn khổ chuyến công tác tham dự MONDIACULT 2025, Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng và đoàn Việt Nam đã có các buổi làm việc song phương với ông Ernest Urtasun – Bộ trưởng Bộ Văn hóa Tây Ban Nha, ông Ernesto Villegas – Bộ trưởng Bộ Quyền lực nhân dân và Văn hóa Venezuela, ông Jorge Rodríguez Vives – Bộ trưởng bộ văn hóa Costa Rica… Tại các buổi làm việc, Bộ trưởng các nước đều bày tỏ sự yêu mến, ngưỡng mộ đối với Việt Nam và thống nhất cùng triển khai các hành động cụ thể để tăng cường hợp tác trong lĩnh vực văn hóa giữa Việt Nam và các nước, đồng thời thực hiện các ưu tiên chính sách và lĩnh vực trọng tâm được nêu ra tại MONDIACULT, hướng tới đưa văn hóa trở thành một mục tiêu độc lập trong chương trình nghị sự sau năm 2030.