Theo đại biểu Lý Anh Thư, Luật Báo chí ban hành từ năm 2016 đến nay đã bộc lộ nhiều bất cập khi không còn bao phủ đầy đủ các hoạt động của báo chí trong môi trường số như báo chí trên nền tảng mạng xã hội, các loại hình tạp chí điện tử lai báo chí cũng như hiện tượng thương mại hóa thông tin dưới dạng quảng bá trá hình.

Ngày 16/06/2025, Quốc hội đã thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo với nhiều quy định chặt chẽ hơn, kiểm soát quảng cáo trên mạng, quản lý hoạt động quảng cáo xuyên biên giới, tăng cường minh bạch nội dung quảng cáo. Những thay đổi này tác động trực tiếp đến hoạt động báo chí, nơi là phương tiện truyền tải quảng cáo chủ yếu.

Việc quảng cáo sửa đổi, quy định chặt chẽ hơn về trách nhiệm và người phát hành nội dung, trong đó có báo chí đã đặt ra yêu cầu phải sửa đổi Luật Báo chí để tạo sự đồng thuận trong hệ thống pháp luật.

Thực tiễn cho thấy vẫn còn tình trạng cơ quan báo chí lồng ghép quảng cáo trong bài viết nhưng không ghi rõ là quảng cáo, gây nhầm lẫn cho độc giả và vi phạm của cả 02 luật.

Bên cạnh đó, việc mở rộng phạm vi quản lý sang các nền tảng số đòi hỏi báo chí số, báo chí đa phương tiện phải có một hành lang pháp lý tương thích và rõ ràng hơn.

Vì vậy, đại biểu cho rằng, Luật Báo chí (sửa đổi) cần làm rõ phạm vi báo chí trong không gian mạng, quy định trách nhiệm biên tập xuất bản đối với nội dung có yếu tố quảng cáo, kiểm soát hoạt động hợp tác truyền thông giữa cơ quan báo chí và các đối tác thương mại. Việc sửa đổi không chỉ để đáp ứng yêu cầu quản lý mà còn để bảo vệ khách quan, minh bạch, giữ vững vai trò định hướng của báo chí, tránh thương mại hóa quá mức và đảm bảo báo chí tiếp tục là trụ cột thông tin đáng tin cậy trong thời đại số.

Qua nghiên cứu Tờ trình của Chính phủ, dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi), Báo cáo tiếp thu, giải trình của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, các báo cáo đính kèm, đại biểu Lý Anh Thư cơ bản thống nhất và có một số ý kiến như sau:

Một là bảo vệ báo chí chính thống trong kỷ nguyên AI và tin giả. Sự phát triển mạnh mẽ của trí tuệ nhân tạo trong thời gian qua đã làm thay đổi sâu sắc môi trường thông tin với vai trò thao tác, bất kỳ cá nhân nào cũng có thể tạo ra bài viết, hình ảnh mang video giống hệt sản phẩm của báo chí, nhà nhà làm báo, người người làm báo. Tin tức lan truyền nhanh, không qua kiểm chứng khiến người dân khó phân biệt đâu là thông tin chính thống, đâu là thông tin do AI tạo ra.

Điều này tạo ra áp lực rất lớn đối với báo chí cách mạng vốn là tiếng nói của Đảng, của Nhà nước và là diễn đàn của nhân dân. Khoản 3 Điều 39 dự thảo luật đã đề cập việc sử dụng AI nhưng đại biểu cho rằng cần tiếp tục cần làm rõ hơn trách nhiệm trong việc gắn nhãn AI kiểm chứng thông tin đầu vào và xử lý khi AI tạo ra nội dung sai sự thật. Đây là điều cần thiết để bảo vệ uy tín báo chí và quyền tiếp cận thông tin đúng của người dân. Bên cạnh đó, nhiều tổ chức, cá nhân đang sử dụng AI để sản xuất nội dung mang tính chất báo chí nhưng không thuộc cơ quan báo chí, không có trách nhiệm biên tập hay đạo đức nghề nghiệp.

Đại biểu đề nghị hoàn thiện quy định để định danh và ràng buộc trách nhiệm tối thiểu đối với nhóm chủ thể này, nhằm hạn chế tin giả lan truyền trên không gian mạng. Để hỗ trợ báo chí chính thống phát huy vai trò trong bối cảnh mới, đại biểu đề nghị sớm quan tâm đầu tư nền tảng số báo chí quốc gia đã được đề cập tại khoản 9 Điều 3 của dự thảo luật, đồng thời xây dựng cơ chế đặt hàng tin bài giá trị cao và nghiên cứu phát triển dấu xác thực báo chí chính thống trên không gian mạng. Những giải pháp này vừa giúp báo chí nâng cao năng lực cạnh tranh, vừa hỗ trợ người dân tiếp cận thông tin chính xác, phân biệt nhanh giữa nội dung báo chí và nội dung tin giả mạo.

Thứ hai, điểm a khoản 1 Điều 20 dự thảo luật quy định thu hồi giấy phép hoạt động báo chí. Dự thảo luật quy định: "cơ quan báo chí có giấy phép nhưng không hoạt động là căn cứ thu hồi", tuy là hợp lý nhưng chưa xác định rõ không hoạt động trong thời gian là bao lâu. Báo cáo giải trình hiện nêu rằng thời gian sẽ quy định trong nghị định nhưng theo đại biểu đây là tiêu chí ảnh hưởng trực tiếp đến quyền và sự ổn định của cơ quan báo chí, không nên giao toàn bộ cho văn bản dưới luật. Trong nhiều lĩnh vực các tiêu chí xác định tình trạng không hoạt động, ngừng hoạt động đều được luật quy định rất rõ thời gian tối thiểu để đảm bảo tính minh bạch, khả năng dự báo. Do đó, đại biểu đề nghị bổ sung ngay trong luật khoảng thời gian cụ thể, ví dụ như 3 tháng hay 6 tháng để đảm bảo áp dụng thống nhất, tránh tùy tiện, đồng thời bảo vệ quyền chính đáng của cơ quan báo chí.

Thứ ba, Điều 21 Dự thảo Luật quy định về nguồn thu của cơ quan báo chí: Theo Tờ trình số 970, Điều 21 trước đây quy định nguồn thu từ tài trợ và nguồn thu hợp pháp khác theo quy định của pháp luật. Tuy nhiên, dự thảo trình Quốc hội lần này, cơ quan chủ trì soạn thảo đã bỏ cụm từ "nguồn thu hợp pháp khác theo quy định của pháp luật" đối với cơ quan báo chí mà chưa có giải trình tiếp thu. Do đó, đại biểu đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo xem xét lại nội dung này, trong bối cảnh báo chí đang chuyển đổi mô hình kinh tế, đòi hỏi đa dạng nguồn thu.

Việc bỏ quy định này có thể hạn chế hoạt động sáng tạo và giảm khả năng tự chủ đối với cơ quan báo chí. Báo cáo tiếp thu cũng đã xác nhận nhà nước định hướng phát triển báo chí đa nền tảng, mở rộng không gian số gắn với dịch vụ trực tuyến, điều này đòi hỏi khuôn khổ pháp lý linh hoạt hơn cho các nguồn thu hợp pháp. Do đó, để khuyến khích cơ quan báo chí phát triển theo hướng tự chủ, chuyên nghiệp, sáng tạo, đại biểu đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo giữ lại cụm từ "nguồn thu hợp pháp khác theo quy định của pháp luật" tại Điều 21 của dự thảo Luật Báo chí. Quy định này sẽ vừa đảm bảo tính minh bạch, hợp pháp, vừa tạo cơ sở pháp lý cho các cơ quan báo chí mở rộng hoạt động, đa dạng hóa nguồn thu, đáp ứng yêu cầu phát triển trong thời kỳ công nghiệp và xã hội thông tin hiện nay.

Thứ tư, tại điểm b khoản 3 Điều 29 dự thảo luật quy định về căn cứ không xét cấp thẻ nhà báo. Điểm b quy định đã vi phạm đạo đức nghề nghiệp là căn cứ từ chối cấp thẻ nhà báo mà không kèm thời hạn, không phân loại mức độ vi phạm, không xác định tiêu chí và phạm vi nghiêm trọng hay nhẹ. Trong khi đó, các căn cứ khác cùng là điều luật, có giới hạn, thời gian rõ ràng, kể cả hành vi nghiêm trọng hơn nhiều như kết án hoặc bị thu hồi thẻ nhà báo. Việc duy trì một căn cứ không thời hạn là thiếu tương xứng và không phù hợp với thực tiễn nghề báo, nơi có nhiều lỗi mang tính nghiệp vụ đã được cơ quan báo chí xử lý nội bộ. Theo dữ liệu tiếp thu, giải trình của Bộ quy định về đạo đức nghề nghiệp chủ yếu thuộc về lỗi trách nhiệm Hội Nhà báo và cơ quan báo chí. Do đó, để đảm bảo công bằng, thống nhất, đại biểu đề nghị sửa theo một trong hai hướng sau: Hoặc bổ sung thời hạn bị hạn chế như các căn cứ khác hoặc chỉ áp dụng đối với các vi phạm đạo đức nghề nghiệp nghiêm trọng và đã bị xử lý kỷ luật.