Thành Điện Hải trước gọi là Đồn Điện Hải, được xây dựng gần mép nước tả ngạn sông Hàn năm 1812 dưới thời vua Gia Long. Đến năm 1823, đời vua Minh Mạng, Đồn được chuyển đến xây kiên cố ở vị trí hiện nay. Và đến năm 1835, Đồn Điện Hải được đổi tên là Thành Điện Hải.

Thành được xây bằng gạch, phỏng theo thiết kế kiểu Vauban của phương Tây, chu vi 556m, tường cao 5m, hào sâu 3m. Bên trong thành có hành cung, kỳ đài, kho đạn, kho thuốc súng, kho lương thực, vọng gác, và được bố trí 30 khẩu đại bác cỡ lớn.

Qua gần 200 năm lịch sử, chịu sự tác động của thiên nhiên, con người và sự tàn phá của chiến tranh...  Thành Điện Hải đã và đang bị xuống cấp trầm trọng. Năm 1988, Thành được xếp hạng là Di tích cấp quốc gia, tuy nhiên thời điểm đó Thành chưa được bảo vệ, tu bổ.

Phát biểu tại buổi lễ, Bộ trưởng Nguyễn Ngọc Thiện nhấn mạnh, trải qua gần 200 năm lịch sử, tại Thành Điện Hải đã diễn ra nhiều trận đánh ở những giai đoạn khác nhau để chống lại sự đô hộ của thực dân, đế quốc. Nơi đây gắn với những tên tuổi lớn và hàng ngàn chiến sĩ đã ngã xuống trên mảnh đất này để làm rạng danh non sông đất Việt.

Vì thế, Thành Điện Hải có giá trị lịch sử đặc biệt, là biểu tượng về ý chí quật cường, tinh thần yêu nước mãnh liệt của con người Việt Nam trong cuộc chiến đấu bảo vệ nền độc lập của dân tộc.

“Với những giá trị đặc biệt tiêu biểu của di tích, Thủ tướng Chính phủ đã xếp hạng Di tích lịch sử Thành Điện Hải, quận Hải Châu, Đà Nẵng là Di tích quốc gia đặc biệt.

Việc xếp hạng di tích đồng thời cũng là sự ghi nhận của Đảng, Nhà nước đối với những nỗ lực, đóng góp của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân TP Đà Nẵng trong việc giữ gìn, bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa, lịch sử của dân tộc” -  Bộ trưởng Nguyễn Ngọc Thiện nhấn mạnh.

Xuất phát từ yêu cầu bảo vệ và phát huy giá trị di tích gắn với phát triển kinh tế - xã hội, Bộ trưởng Nguyễn Ngọc Thiện đề nghị Đảng bộ, chính quyền và nhân dân TP Đà Nẵng, trong thời gian tới tiến hành một số công việc: Triển khai lập Quy hoạch tổng thể bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị của di tích gắn với phát triển kinh tế - xã hội của TP Đà Nẵng trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Nội dung quy hoạch cần làm rõ những định hướng bảo tồn như: Quy hoạch tổng mặt bằng; tiến hành tôn tạo, phục hồi các yếu tố gốc trong khu vực nội thành, kè, hào và di sản văn hóa phi vật thể; xây dựng không gian trưng bày hiện vật gắn với không gian tưởng niệm anh hùng, nghĩa sĩ đã hy sinh…

Tiếp đến, Bộ trưởng đề nghị xây dựng phương án khai thác du lịch – văn hóa kết nối điểm di tích đặc biệt quan trọng này với các di tích, danh lam thắng cảnh khác của thành phố Đà Nẵng và các tỉnh lân cận, để di tích trở thành điểm đến du lịch thực sự hấp dẫn thu hút đông đảo khách tham quan.

Bên cạnh đó, phải đổi mới công tác giới thiệu, tuyên truyền về giá trị di tích bằng những hình thức phù hợp, qua đó nâng cao ý thức, trách nhiệm bảo vệ và phát huy giá trị di tích trong cộng đồng. Đồng thời, kiện toàn bộ máy quản lý di tích phù hợp với những quy định của pháp luật về phân cấp quản lý di tích, đáp ứng nhu cầu bảo vệ và phát huy giá trị di tích của địa phương trong điều kiện hiện nay - Bộ trưởng Nguyễn Ngọc Thiện đề nghị.

Cũng trong sáng 29/3, Bộ trưởng Nguyễn Ngọc Thiện cùng lãnh đạo thành phố Đà Nẵng và các ban, ngành đã tiến hành làm lễ khởi công Dự án tu bổ, phục hồi, tôn tạo di tích (giai đoạn 1).

Theo ông Huỳnh Văn Hùng, Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao Đà Nẵng, dự án tu bổ, phục hồi và tôn tạo di tích Thành Điện Hải (giai đoạn 1) có tổng kinh phí đầu tư hơn 84 tỷ đồng. Sở Văn hóa và Thể thao Đà Nẵng làm chủ đầu tư, Ban QLDA Đầu tư Xây dựng Hạ tầng và Phát triển Đô thị là đơn vị điều hành dự án.

Giai đoạn 1 của dự án được triển khai từ tháng 3/2018 – 10/2018 với quy mô đầu tư xây lắp với giá trị hơn 22,7 tỷ đồng, gồm các hạng mục: phục hồi phần kè hào phía Bắc, Tây, Nam theo nguyên trạng, xây dựng hạ tầng kỹ thuật, cấp thoát nước cho hào, đầu tư cảnh quan, khuôn viên tạo không gian đệm cho di tích…

Đức Hoàng