Báo cáo cho biết, TP.HCM sở hữu một mạng lưới tuyến đường thuỷ nội địa (sông, kênh, rạch) dày đặc với tổng chiều dài 1.433,85 km, có các hệ thống sông lớn như Sài Gòn, Đồng Nai, Nhà Bè và Lòng Tàu. Mạng lưới này tạo ra một tiềm năng to lớn cho việc phát triển du lịch đường thủy, giúp giảm tải cho giao thông đường bộ.

Theo thống kê sơ bộ của Sở Du lịch, hiện có 137 phương tiện thủy đang hoạt động, gồm 52 tàu nhà hàng, tàu lưu trú, du thuyền và 85 ca nô, tàu gỗ nhỏ; trên 37 cảng thủy nội địa đang hoạt động trên tổng số 108 cảng được quy hoạch, và 354 bến thủy nội địa đang hoạt động trên tổng số 636 bến được quy hoạch. 

Thành phố có 11 tuyến hàng hải và 101 tuyến đường thủy nội địa với tổng chiều dài 913 km. Tuy nhiên, nhiều đoạn sông vẫn chưa được nạo vét, dẫn đến bồi lắng và độ tĩnh không của một số cầu còn thấp, gây khó khăn cho việc lưu thông của các phương tiện du lịch, đặc biệt là tàu lưu trú và du thuyền.

Nhằm đẩy mạnh các hoạt động du lịch đường thuỷ trên địa bàn, thành phố đã xây dựng trên 60 chương trình tour du lịch đường thủy, trong đó có 7 tour thường kỳ và hơn 15 tour mới được giới thiệu. Lượng khách du lịch bằng đường thủy đến Thành phố tăng 10-20% so với cùng kỳ.

Các tuyến đường thủy đã tạo ra các sản phẩm du lịch đặc thù, mang đậm bản sắc văn hóa và lịch sử của thành phố như: Tour du lịch đường thủy tầm ngắn (nội đô); Tour du lịch đường thủy tầm trung; Tour du lịch đường thủy tầm xa... 

Báo cáo cũng cho biết thêm, nhằm phát huy tiềm năng to lớn, TP.HCM đã đưa ra nhiều kiến nghị và đề xuất chiến lược cho giai đoạn sắp tới. Trong đó, đầu tư nâng cấp hạ tầng giao thông đường thủy là yêu cầu cấp thiết. Các tuyến đường thủy cần được nạo vét, mở rộng để đảm bảo an toàn và thuận tiện. Cần xây dựng các bến tàu, cầu cảng phù hợp với các dịch vụ hỗ trợ như nhà hàng, khách sạn ven sông để nâng cao trải nghiệm cho du khách.

Phát triển các sản phẩm du lịch đặc thù dựa trên giá trị lịch sử, văn hóa và hệ sinh thái riêng biệt của từng dòng sông. Các tour du lịch có thể kết hợp tham quan di tích lịch sử, văn hóa ven sông, trải nghiệm các lễ hội truyền thống như lễ hội đua thuyền, hoặc tham gia các hoạt động nông nghiệp truyền thống tại các làng ven sông.

Tăng cường liên kết chặt chẽ giữa các địa phương thông qua các chương trình du lịch liên vùng. Xây dựng các chương trình du lịch liên vùng, kết hợp tham quan nhiều địa điểm trên cùng một tuyến đường thủy sẽ giúp du khách có trải nghiệm phong phú hơn.

Áp dụng các biện pháp kiểm soát ô nhiễm và xử lý nước thải, rác thải hiệu quả. Kiến nghị về cơ chế, chính sách về giao, cho thuê đất và mặt nước để tạo điều kiện thuận lợi cho nhà đầu tư xây dựng bến thủy nội địa. Cần hướng dẫn cụ thể về việc xác định vị trí, diện tích, mục đích sử dụng đất để làm cơ sở tính đơn giá thuê đất.