Cùng dự Hội nghị có đại diện lãnh đạo một số Ban, Bộ ngành Trung ương, Sở VHTTDL, Sở Du lịch, Sở Văn hóa và Thể thao các tỉnh/thành, công chức phụ trách phòng nghiệp vụ (nghiệp vụ Văn hóa, Nếp sống văn hóa trực tiếp phụ trách về công tác lễ hội); lãnh đạo UBND cấp huyện, Phòng Văn hóa-Thông tin, Ban Quản lý di tích, Đại diện lãnh đạo UBND cấp xã.

Theo báo cáo tại Hội nghị, năm 2015 lễ hội diễn ra tại các địa phương phù hợp truyền thống văn hóa, từ lễ hội có quy mô lớn đến các lễ hội có quy mô nhỏ trong phạm vi làng, xã, phần lễ được tổ chức trang trọng, linh thiêng và thành kính; phần hội phong phú hấp dẫn, bảo tồn có chọn lọc những phong tục tập quán tốt đẹp của nhân dân theo hướng lành mạnh, tiến bộ, tiết kiệm; trong đó có các hoạt động văn hóa dân gian, dân ca, dân vũ, dân nhạc của dân tộc để quảng bá. Gắn kết các hoạt động văn hóa, thể thao truyền thống với quảng bá du lịch, giới thiệu hình ảnh đất nước, con người Việt Nam, truyền thống văn hóa lâu đời, tốt đẹp, độc đáo của dân tộc, khẳng định bản lĩnh trí tuệ, tầm thức hướng về cội nguồn của cộng đồng. Các sinh hoạt lễ hội truyền thống đáp ứng nhu cầu tâm linh và giá trị của nhân dân, góp phần giáo dục đạo lý uống nước nhờ nguồn, tạo sự gắn kết trong cộng đồng.

Đối với Lễ hội “Cầu trâu” (Hương Nha, Phú Thọ): Bộ trưởng đã tổ chức cuộc đối thoại trực tiếp với cộng đồng hai xã Hương Nha và Xuân Quang (Phú Thọ). Tại cuộc đối thoại, Bộ trưởng chỉ đạo việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thông phải khơi trong, gạn đục, giữ gìn những giá trị tốt đẹp, còn những tập tục còn chứa đựng yếu tố phản cảm gây bức xúc dư luận, phải xem xét, đánh giá lại để điều chỉnh cho phù hợp.

Đối với tập tục “Chém lợn” ở lễ hội Ném Thượng (Khắc Niệm, Bắc Ninh) Bộ VHTTDL đã phối hợp với Hội đồng Di sản văn hóa Quốc gia tổ chức lấy ý kiến của các nhà khoa học đưa ra giải pháp phù hợp, bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc, tiếp thu có chọn lọc những giá trị di sản văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc, tiếp thu có chọn lọc các giá trị văn hóa mới có phù hợp với thuần phong, mỹ tục. Bên cạnh đó, Bộ VHTTDL đã làm việc với Sở VHTTDL Bắc Ninh và chính quyền phường Khắc Niệm để tuyên truyền vận động, đồng thời yêu cầu địa phương không thực hiện nghi thức “chém lợn” giữa sân đình.

Ngoài ra, Bộ VHTTDL đã tổ chức tọa đàm, hội thảo chuyên đề với sự tham gia của các nhà khoa học, nhà văn hóa, cơ quan quản lý, cơ quan thông tấn báo chí để cùng nhau thống nhất quan điểm cần loại bỏ những lễ hội có nghi thức phản cảm. Quan điểm đó đã nhận được sự đồng thuận cao của các nhà khoa học, nhà quản lý, nghiên cứu văn hóa tham gia Tọa đàm, Hội thảo. Đặc biệt chính quyền địa phương đã cam kết không thực hiện nghi thức chém lợn giữa sân đình trong mùa lễ hội năm 2016.

Đối với tập tục “Cướp phết” ở lễ hội Phết (Hiền Quan, Tam Nông, Phú Thọ), Bộ VHTTDL đã có văn bản chỉ đạo Sở VHTTDL tỉnh Phú Thọ đề xuất với UBND các cấp thay đổi hình thức tổ chức lễ hội cho phù hợp, đồng thời tổ chức tham vấn ý kiến cộng đồng, điều tra xã hội học, rà soát lễ hội đảm bảo việc tổ chức lễ hội theo đúng tinh thần chỉ đạo tại các văn bản của Đảng, Nhà nước, Bộ VHTTDL.

Về vấn đề thương mại hóa trong lễ hội, Bộ VHTTDL đã có những chỉ đạo cụ thể trong việc tăng cường vai trò quản lý của các cấp, rà soát hệ thống lễ hội, tổ chức lễ hội đảm bảo lành mạnh, thiết thực, tiết kiệm. Việc cấp phép tổ chức lễ hội, đặc biệt chú trọng bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp, loại bỏ những yếu tố lạc hậu không còn phù hợp.

Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác quản lý lễ hội năm 2015 vẫn còn những hạn chế: Biểu hiện thương mại hóa lễ hội, lợi dụng lễ hội để trục lợi, bán vé vào lễ hội, vi phạm Quy chế tổ chức, làm giảm giá trị của Lễ hội. Một số lễ hội còn duy trì tập tục chứa đựng những yếu tố phản cảm, gây bức xúc dư luận. Vẫn còn hiện tượng đốt nhiều vàng, mã không đúng nơi quy định ở một số di tích, lễ hội gây tốn kém, lãng phí, gây nguy cơ cháy, nổ cao. Một số lễ hội có biểu hiện bạo lực, tranh cướp, chen lấn, xô đẩy, tranh giành khách làm mất trật tự an ninh, gây ùn tắc giao thông cục bộ vào ngày chính hội. Một số di tích, lễ hội vẫn còn tình trạng lén lút đổi tiền hưởng chênh lệch giá, vi phạm quy định về lĩnh vực tiền tệ và ngân hàng. Vệ sinh môi trương một số nơi chưa làm tốt, việc thu gom rác thải chưa kịp thời, tình trạng xả rác bừa bãi vẫn còn diễn ra trong lễ hội.

Tại Hội nghị, Vụ trưởng Vụ Pháp chế - Hoàng Minh Thái đã giới thiệu Thông tư số 15/2015/TT-BVHTTDL, ngày 22.12.2015 của Bộ VHTTDL quy định về tổ chức lễ hội; đồng thời các đại biểu đã tập trung thảo luận về công tác quản lý và tổ chức lễ hội trong tình hình hiện nay, chia sẻ những kinh nghiệm cũng như khó khăn trong công tác quản lý và tổ chức lễ hội.

Phát biểu kết luận Hội nghị, Bộ trưởng Hoàng Tuấn Anh đánh giá cao những nỗ lực, cố gắng của các cơ quan quản lý Nhà nước nhằm mang đến một diện mạo nhiều chuyển biến tích cực cho công tác quản lý và tổ chức lễ hội trong mùa 2015. Bên cạnh những chuyển biến, các địa phương cũng như các Cục, Vụ chức năng cần đặc biệt lưu ý đến những vấn đề còn hạn chế, tồn tại, tìm nguyên nhân để đưa ra phương hướng giải quyết.

Bộ trưởng nhấn mạnh, trong công tác tổ chức lễ hội vẫn còn những biểu hiện thương mại hóa lễ hội, lợi dụng lễ hội để trục lợi; một số lễ hội còn duy trì các tập tục chứa đựng những yếu tố phản cảm, gây bức xúc dư luận; còn hiện tượng đốt nhiều vàng mã gây tốn kém, lãng phí, nguy cơ cháy nổ cao; một số lễ hội có biểu hiện bạo lực, tranh cướp, chen lấn, xô đẩy, tranh giành khác làm mất an ninh trậ tự, gây ùn tắc giao thông; nhiều nơi lén lút đổi tiền hưởng chênh lệch giá; tình trạng xả rác bừa bãi trong lễ hội… là những vấn đề tồn đọng đã kéo dài qua nhiều mùa lễ hội và tại hội nghị tổng kết năm nay, một lần nữa lại được nêu lên.

Để khắc phục tình trạng này, Bộ trưởng yêu cầu các Cục, Vụ chức năng nghiên cứu, bám sát tình hình thực tế để đưa ra những giải pháp phù hợp. Đặc biệt là việc ban hành Quyết định 486/QĐ- BVHTTDL về tiêu chí, thang điểm đánh giá việc thực hiện công tác quản lý và tổ chức lễ hội dân gian vào đầu năm nhằm cụ thể hóa nội dung triển khai Chỉ thị số 41-CT/TW của Ban Bí thư Trung ương Đảng về tăng cường công tác quản lý và tổ chức lễ hội; Công điện số 229/CĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về quản lý, tổ chức hoạt động lễ hội năm 2015.  “Năm đầu tiên ban hành và đưa vào thực hiện, nếu chưa hợp lý thì sửa đổi, bổ sung cho hoàn chỉnh. Không thể thấy khó mà do dự, ngồi im. Bộ VHTTDL đề nghị các địa phương nhìn nhận và tham gia nghiêm túc đối với việc chẩm điểm công tác quản lý và tổ chức lễ hội. Đây cũng sẽ là tiêu chí đánh giá các hình thức Thi đua khen thưởng từ năm sau”. Bộ trưởng khẳng định.

Bộ trưởng cũng đặc biệt đánh giá cao sự nhập cuộc mạnh mẽ của các cơ quan báo chí, truyền thông đối với việc tạo nên những chuyển biến trong công tác quản lý và tổ chức lễ hội. Đề nghị tiếp tụ tăng cường trong mùa tới.

Nhân dịp này, Bộ VHTTDL đã công bố kết quả chấm điểm và xếp loại về công tác quản lý và tổ chức lễ hội. Cụ thể có 8 tỉnh được xếp loại A gồm Hà Nam, Long An, An Giang, Hải Dương, Lào Cai, Quảng Ninh, Thanh Hóa, Thừa Thiên Huế; 25 tỉnh đạt loại B; 01 tỉnh được xếp hạng C; 29 tỉnh không gửi kết quả chấm điểm.

CTTĐT