Thể thao không chỉ là hoạt động rèn luyện sức khỏe đơn thuần, mà còn là môi trường kết nối cộng đồng, giúp giảm tệ nạn xã hội, xây dựng nếp sống văn hóa và tạo điều kiện thuận lợi để phát triển kinh tế hộ gia đình. Với những tác động toàn diện như vậy, thể thao cộng đồng ngày càng khẳng định vai trò là một thành tố quan trọng trong công cuộc giảm nghèo bền vững.

Thể thao cộng đồng – "vaccine tinh thần" cho người dân vùng khó khăn

Tại nhiều vùng nghèo, điều kiện sống còn nhiều hạn chế, người dân phải đối mặt với áp lực mưu sinh, thiếu thốn về sân chơi, bãi tập, dẫn đến đời sống tinh thần bị ảnh hưởng. Khi các hoạt động thể thao được tổ chức thường xuyên, người dân có cơ hội thư giãn, giao lưu và nâng cao sức khỏe. Đây chính là “vaccine tinh thần”, giúp xua tan mệt mỏi và tạo động lực trong lao động sản xuất.

Ở một số xã miền núi, việc tổ chức bóng đá, bóng chuyền, kéo co, chạy việt dã đã trở thành thói quen mỗi buổi chiều. Thanh niên, phụ nữ, thậm chí cả người lớn tuổi đều có thể tham gia. Điều này không chỉ tạo không khí vui tươi mà còn giúp xây dựng nếp sống lành mạnh, giảm tình trạng rượu chè, cờ bạc – những nguyên nhân khiến nhiều gia đình rơi vào khó khăn.

Tại nhiều địa phương, thiết chế văn hóa – thể thao cơ sở như nhà văn hóa thôn, sân vận động mini, sân bóng chuyền, sân cầu lông… đã được xây dựng hoặc nâng cấp. Những công trình này không chỉ phục vụ hội họp, sinh hoạt văn hóa mà còn là địa điểm tổ chức hoạt động thể thao cộng đồng.

Tại vùng Tây Nguyên, nhiều buôn làng đã tận dụng khoảng đất trống trước nhà rông để tổ chức giao lưu bóng chuyền, đánh chiêng kết hợp thể thao – văn hóa. Ở vùng ven biển, sân bóng đá mini được xây dựng bằng nguồn xã hội hóa giúp thanh niên có nơi rèn luyện thể chất sau giờ đi biển.

Nhờ có không gian thể thao lành mạnh, người dân thêm gắn bó, xây dựng tinh thần đoàn kết – yếu tố quan trọng trong việc liên kết làm ăn, tổ hợp tác sản xuất hay phát triển du lịch cộng đồng.

Sức khỏe là vốn quý nhất của mỗi người, đặc biệt với người dân vùng khó khăn – nơi thu nhập phụ thuộc vào lao động nặng và sản xuất nông nghiệp. Khi sức khỏe được cải thiện, năng suất lao động tăng lên rõ rệt. Hoạt động thể thao thường xuyên giúp tăng sức bền, giảm bệnh tật, nâng cao khả năng làm việc ngoài trời, giảm bệnh nghề nghiệp do lao động nặng, giúp người dân phục hồi sức khỏe sau khi làm việc...

Thể thao nâng cao năng lực lao động – tiền đề của giảm nghèo bền vững

Ở một số huyện vùng núi, các đội sản xuất nông nghiệp đã thành lập câu lạc bộ đi bộ buổi sáng, giúp bà con tăng cường sức khỏe trước mùa vụ. Nhờ vậy, tỷ lệ đau ốm giảm, thời gian lao động tăng, thu nhập ổn định hơn.

Mỗi vùng miền đều có những môn thể thao gắn liền văn hóa độc đáo. Việc duy trì và phát triển các môn thể thao truyền thống góp phần giữ gìn bản sắc và thu hút du khách đến tham quan – từ đó gián tiếp hỗ trợ người dân làm du lịch và bán sản phẩm địa phương.

Ở Tây Bắc, người Mông, Tày, Thái có các môn thể thao như ném pao, đánh quay, bắn nỏ, đẩy gậy… được tổ chức trong lễ hội mùa xuân. Một số địa phương đã lồng ghép hoạt động thể thao truyền thống vào tour du lịch cộng đồng.

Ở Tây Nguyên, cồng chiêng đi liền với múa xoang, chạy cà kheo, đua voi (ở Buôn Đôn). Đây là những hoạt động thu hút đông đảo du khách, tạo nguồn thu trực tiếp cho cộng đồng.

Ở Nam Bộ, nhiều làng chài duy trì đua ghe ngo, bơi lội truyền thống. Đây không chỉ là sinh hoạt thể thao mà còn là lễ hội văn hóa, làm phong phú đời sống tinh thần của người dân ven biển.

Khi thể thao gắn liền văn hóa, người dân không chỉ rèn luyện sức khỏe mà còn giữ gìn di sản của cộng đồng mình.

Một trong những hiệu quả rõ nét nhất của thể thao cộng đồng là hạn chế tình trạng thanh niên tụ tập uống rượu, đánh bài, bỏ học sớm hoặc tham gia các hành vi tiêu cực. Nhiều xã miền núi chia sẻ rằng khi đội bóng thôn hoạt động đều đặn, tình trạng thanh niên say rượu, gây mất trật tự giảm rõ rệt.

Nhờ có môi trường sinh hoạt lành mạnh, trẻ em cũng được hướng dẫn tham gia thể thao thay vì chơi game quá nhiều. Điều này góp phần hình thành lối sống tích cực, nâng cao ý thức cá nhân và cộng đồng.

Việc phát triển du lịch thể thao không chỉ thu hút du khách mà còn mang lại thu nhập từ dịch vụ ẩm thực, lưu trú và bán sản phẩm thủ công. Đây là hình thức phát triển sinh kế mới, phù hợp với nhiều hộ gia đình nghèo.