Như Xuân là huyện miền núi nằm ở phía Tây Nam của tỉnh, có 4 dân tộc Kinh, Thái, Mường, Thổ sinh sống lâu đời. Trong quá trình XDNTM, các cấp ủy, chính quyền địa phương trong huyện chú trọng đến việc bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống. Phó Chủ tịch UBND huyện Như Xuân Lê Anh Tuấn cho biết: "Xác định XDNTM gắn với xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư là nhiệm vụ trọng tâm của địa phương, Ban Thường vụ Huyện ủy Như Xuân đã chỉ đạo các cấp ủy, chính quyền, MTTQ, các đoàn thể quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, triển khai thực hiện các giải pháp nâng cao chất lượng đời sống văn hóa, tinh thần cho Nhân dân. Trong đó, các làng, thôn, khu dân cư đã lưu giữ các nét văn hóa, phong tục đặc sắc ở địa phương; bài trừ các hủ tục, mê tín dị đoan; xây dựng quy ước, hương ước quy định rõ trách nhiệm, nghĩa vụ của cá nhân, gia đình trong thực hiện các tiêu chí về xây dựng gia đình văn hóa, làng, thôn, khu dân cư văn hóa; vận động Nhân dân đóng góp tiền của, công sức và hiến đất để xây dựng các công trình giao thông liên thôn, tường rào hoa, nhà văn hóa, khu thể thao, xây dựng cảnh quan môi trường sáng - xanh - sạch - đẹp...".

Thọ Xuân, địa phương có bề dày truyền thống lịch sử, văn hóa nên quá trình XDNTM, cấp ủy, chính quyền trên địa bàn huyện luôn xác định “Văn hóa vừa là nền tảng vừa là động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội”. Chính vì vậy, cấp ủy, chính quyền từ huyện đến cơ sở trên địa bàn huyện đã triển khai nhiều giải pháp đồng bộ nhằm nâng cao chất lượng hoạt động văn hóa cơ sở, nâng cao chất lượng các tiêu chí về văn hóa, góp phần nâng cao đời sống tinh thần cho Nhân dân. Huyện Thọ Xuân đã lấy phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” gắn với XDNTM làm nội dung trọng tâm. Từ đó, chỉ đạo các địa phương bám sát nội dung chương trình, các hướng dẫn của cấp trên để triển khai phù hợp với tình hình thực tế tại các địa phương. Đẩy mạnh tuyên truyền, vận động Nhân dân tích cực tham gia thực hiện các tiêu chí và phong trào. Khơi dậy tinh thần đoàn kết trong Nhân dân, cùng giúp nhau phát triển kinh tế, chung sức XDNTM, xây dựng môi trường văn hóa tốt đẹp. Đến nay, trên địa bàn huyện đã có 100% xã và thôn đạt chuẩn văn hóa, 90% số gia đình đạt danh hiệu Gia đình văn hóa. Các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao được tổ chức thường xuyên, sôi nổi... Hầu hết các thiết chế văn hóa - thể thao đều đảm bảo tiêu chuẩn và quy định của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch. Đồng thời, phát huy được công năng là nơi hội họp, tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao... từng bước đáp ứng nhu cầu hưởng thụ ngày càng cao của người dân.

Thanh Hóa là vùng đất lịch sử giàu truyền thống văn hóa, là nơi còn lưu giữ rất nhiều các giá trị văn hóa dân tộc, với khoảng 1.535 di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh, 755 di sản văn hóa phi vật thể với gần 300 lễ hội, lễ tục, phong tục tập quán, tín ngưỡng, tục ngữ, ca dao, dân ca, các trò chơi, trò diễn dân gian. Đồng bào các dân tộc Kinh, Mường, Thái, Dao, Thổ, Khơ Mú, Mông cùng sinh sống trên địa bàn tỉnh đã tạo nên bức tranh đa dạng, phong phú về bản sắc văn hóa truyền thống. Xác định việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống gắn với XDNTM là nhiệm vụ trọng tâm, các địa phương trong tỉnh đã ưu tiên các nguồn lực để bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa; góp phần hoàn thành tiêu chí số 6 và tiêu chí số 16 về văn hóa trong XDNTM. Trên địa bàn tỉnh, nhiều địa phương đã triển khai các hoạt động bảo vệ, tu bổ, tôn tạo và phát huy giá trị theo quy định pháp luật về di sản văn hóa; tổ chức các loại hình văn hóa truyền thống như lễ hội, trò chơi, trò diễn; duy trì, phát triển, nhân rộng các loại hình văn hóa dân gian trong sinh hoạt cộng đồng tại nhà văn hóa thôn, bản... Thông qua việc bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa truyền thống đã góp phần làm phong phú thêm đời sống tinh thần cho người dân, tạo dựng nên những miền quê nông thôn đáng sống.

Để công tác bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống đi vào thực chất, hiệu quả, ngành văn hóa các địa phương đang triển khai có hiệu quả công tác bảo tồn và phát huy tốt các giá trị văn hóa truyền thống, góp phần thực hiện thắng lợi Nghị quyết số 33-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về “Xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước”.