"Cúng đất lập làng” là nghi thức độc đáo, mang đậm bản sắc văn hóa truyền thống của người Cơ Tu, huyện Nam Giang. Ảnh minh họa (nguồn: Đảng Cộng Sản)

Theo giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Thanh Hồng cho biết, tham gia Chương trình Ngày hội văn hóa các dân tộc miền Trung lần thứ III tại Quảng Nam, năm 2018, Đoàn tỉnh Quảng Nam gồm nghệ nhân, diễn viên quần chúng là đồng bào dân tộc tham gia các nội dung hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao, trong đó có một số nội dung đặc sắc như: Trình diễn, giới thiệu trích đoạn lễ hội, nghi thức sinh hoạt văn hóa truyền thống dân tộc, trong đó, tái hiện nghi thức “Cúng đất lập làng” của người Cơ Tu huyện Nam Giang - đây là nghi thức độc đáo, mang đậm bản sắc văn hóa truyền thống của người Cơ Tu, được bảo tồn, lưu giữ qua hàng trăm năm.

Từ xa xưa, đồng bào Cơ Tu luôn coi trọng việc cúng đất để xin phép thần linh lập nên ngôi làng mới. Với quan niệm “Việc xin phép lập làng quyết định đến sự sống còn của cả cộng đồng” nên mọi nghi thức cúng bái thường được giao cho già làng có nhiều uy tín nhất thực hiện.

Theo đó, trước khi tiến hành lễ cúng thần linh, già làng tập hợp các trưởng tộc để bàn bạc và phân công cụ thể công việc cho từng người, cùng các thành viên trong làng. Thông thường, vùng đất mà họ chọn lập làng phải có địa thế đẹp, rộng rãi và gần nguồn nước. Ngoài ra, vị trí mới cũng phải thuận tiện cho việc sản xuất nương rẫy và có thế phòng thủ vững chắc để chống lại kẻ thù, thú dữ.

Bắt đầu nghi lễ cúng làng mới, già làng và các trưởng tộc mặc áo làm bằng vỏ cây (để thể hiện sự gần gũi với núi rừng, với trời đất, với thần linh) ngồi vòng tròn và vẽ xuống đất hình chữ U theo nghi thức một bên thân đất thân trời, một bên con người của làng. Khi mọi công đoạn chuẩn bị đã hoàn tất, già làng vẽ hình cánh cung xác định vị trí của ngôi làng, rồi lần lượt phân chia từng điểm dựng nhà, khu vực gươl để dân làng nhận biết. Sau đó cả làng bắt tay vào việc dựng làng mới.

Sau khi làng mới được lập nên, các trưởng tộc thực hiện thủ tục cúng nhà, cúng gươl. Con heo sống được chọc tiết, rồi lấy máu bôi lên các ngôi nhà và lên từng người trong làng. Còn thịt heo được dân làng chế biến thành các mâm thức ăn để mọi người cùng quây quần mừng có được làng mới, có nhà mới, mừng thắng được con ma rừng. Đêm đầu tiên về làng mới, mọi người cùng hát lý, đánh trống chiêng và múa hát theo làn điệu mừng làng, mừng nhà mới, cầu mong có được sự no ấm, yên bình.

Được biết, nhân dịp này, tỉnh Quảng Nam sẽ giới thiệu đến du khách ẩm thực truyền thống của đồng bào dân tộc Cơ Tu sinh sống tại miền núi phía Tây tỉnh Quảng Nam.

Lan Anh (t/h)