Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã tham mưu trình UBND tỉnh và ban hành nhiều văn bản thực thi pháp luật về xây dựng, thực hiện hương ước, quy ước trên địa bàn tỉnh. Chỉ đạo các đơn vị trực thuộc đẩy mạnh công tác tuyên truyền thông qua các hoạt động văn hóa, thể thao, du lịch và hệ thống thiết chế văn hóa các cấp; lồng ghép nội dung tuyên truyền về xây dựng hương ước, quy ước vào nội dung tuyên truyền trong phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”... Hiện nay, 100% các bản, tổ dân phố trên địa bàn tỉnh đã được UBND các huyện, thành phố công nhận hương ước, quy ước và triển khai thực hiện.

Ông Đỗ Thế Công, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, đánh giá: Việc xây dựng hương ước, quy ước trên địa bàn tỉnh đảm bảo phát huy dân chủ, công khai, bảo đảm tinh thần tự nguyện, trên cơ sở thỏa thuận, thống nhất của cộng đồng dân cư. Phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng; chính sách, pháp luật của Nhà nước; đạo đức xã hội, phong tục, tập quán tốt đẹp của cộng đồng dân cư. Các hương ước, quy ước đã bám sát tình hình thực tế của từng địa phương, nội dung hương ước là những vấn đề, phương pháp điều chỉnh các mối quan hệ xã hội mang tính tự quản của cộng đồng, xây dựng nếp sống văn hóa mới, phát huy truyền thống, tập quán tốt đẹp của cộng đồng dân cư trong việc cưới, việc tang và lễ hội; đưa ra các biện pháp phát triển kinh tế, xóa đói, giảm nghèo, xây dựng kết cấu hạ tầng, giữ gìn an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, vệ sinh môi trường...

Tại xã vùng cao Hang Chú, huyện Bắc Yên, với 100% đồng bào dân tộc Mông sinh sống, qua thực hiện hương ước, quy ước đã từng bước loại bỏ những hủ tục, phát huy những giá trị văn hóa tốt đẹp của dân tộc. Ông Hờ A Dua, Chủ tịch UBND xã, cho biết: Xã đã chỉ đạo các bản xây dựng hương ước, quy ước gắn với nội dung cam kết “5 có, 5 không” ở vùng đồng bào dân tộc Mông. Nhiều hủ tục lạc hậu đã được đẩy lùi, như: tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống, thách cưới bằng bạc trắng. Người dân thực hiện nếp sống văn hóa trong tổ chức việc cưới, việc tang đảm bảo văn minh, tiết kiệm, phù hợp với điều kiện kinh tế của gia đình. Những tín ngưỡng văn hóa mang bản sắc dân tộc Mông tiếp tục được duy trì và phát triển.

Khi dịch bệnh Covid-19 xuất hiện và diễn biến phức tạp trên địa bàn, nhiều tổ, bản đã linh hoạt đưa nội dung này vào hương ước, quy ước. Ông Hoàng Ngọc Hùng, Tổ trưởng tổ 2, phường Chiềng Sinh, Thành phố, thông tin: Năm 2021, các hộ thống nhất, bổ sung nội dung thực hiện tốt công tác phòng, chống Covid-19. Theo đó, các hộ thực hiện nghiêm các văn bản chỉ đạo phòng, chống dịch của các cấp; thực hiện tốt “5k”, tiêm vắc xin phòng, chống Covid-19, bảo vệ sức khỏe của bản thân, gia đình và cộng đồng… Đây cũng là tiêu chí quan trọng để xét gia đình văn hóa hàng năm của tổ.

Cùng với đó việc xây dựng, thực hiện hương ước, quy ước gắn với nội dung Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”, thông qua hướng dẫn, triển khai xây dựng các danh hiệu gia đình văn hóa, khu dân cư văn hóa, xã đạt chuẩn văn hóa nông thôn mới, bản nông thôn mới nâng cao và nông thôn mới kiểu mẫu, phường đạt chuẩn văn minh đô thị. Năm 2021, toàn tỉnh có 209.570 hộ đạt danh hiệu gia đình văn hóa, đạt trên 72%; 1.449 bản, tổ dân phố đạt văn hóa, đạt 57,5%; 54 xã hoàn thành xây dựng nông thôn mới.

Tuy nhiên, công tác xây dựng, thực hiện hương ước, quy ước trên địa bàn tỉnh còn một số hạn chế, tồn tại như: Một số nơi cấp ủy, chính quyền ở cơ sở chưa quan tâm đúng mức việc tuyên truyền, quán triệt, về vị trí, vai trò của hương ước, quy ước. Một số hương ước, quy ước đã được phê duyệt nhưng chỉ mang tính hình thức, chưa phát huy được vai trò, hiệu quả đối với việc quản lý cộng đồng dân cư. Nội dung còn sơ sài chưa phản ánh được đặc điểm kinh tế, văn hóa, xã hội, những phong tục, tập quán văn hóa truyền thống của địa phương, của dân tộc...

Khắc phục tình trạng này, UBND tỉnh đã ban hành Kế hoạch xây dựng, thực hiện hương ước, quy ước năm 2022. Với mục tiêu tiếp tục tuyên truyền phổ biến chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về thực hiện hương ước, quy ước trên địa bàn tỉnh. Nâng cao chất lượng, hiệu quả và tăng cường sự phối hợp giữa các cơ quan, đơn vị liên quan trong công tác xây dựng, thực hiện hương ước, quy ước trên địa bàn tỉnh, để hương ước, quy ước thực sự đi vào cuộc sống.