Sách Tết: Người già đọc để hoài nhớ Tết xưa, người trẻ đọc để trân quý Tết nay

Sách Tết dù trải qua nhiều thăng trầm, nhưng đang được độc giả quan tâm đón đợi như một nét đẹp trong những ngày Tết đến, xuân về. Đọc sách Tết để tìm thấy cây cầu nối cảm xúc giữa hoài niệm xa xưa và hôm nay.

 Thăng trầm sách Tết

Cùng với báo Tết thì sách Tết là một trong những ấn phẩm được độc giả chờ đợi cầm trên tay thưởng thức trong không khí năm mới đang được đón nhận và quan tâm.

Theo chia sẻ của giới sưu tầm sưu tầm thì cuốn sách Tết được coi là đầu tiên là Sách Xem Tết năm Mậu Thìn 1928 của Tân Dân Thư Quán ra đời cách đây hơn 90 năm. Thế nhưng từ sau năm 1958, sách Tết có sự đứt quãng.

Sau khoảng thời gian đứt quãng đó, năm 2019, công ty sách Đông A cùng với NXB Văn học đã xuất bản Sách Tết với hợp tuyển thơ văn, nhạc họa chủ đề mùa xuân và ngày Tết, do nhà văn Hồ Anh Thái tuyển. Năm 2020, đơn vị này lại tiếp tục mang đến cho độc giả một ấn phẩm sách Tết. Sách Tết 2020 có sự góp mặt của các tác giả, họa sĩ tên tuổi như Cao Huy Thuần, Hồ Anh Thái, Phan Thị Vàng Anh, Thành Chương, Lê Trí Dũng, Đỗ Hoàng Tường… và các cây bút mới từ nhiều vùng miền đất nước.

Bên cạnh đó, năm nay là năm đầu tiên sách Tết có sự góp mặt của Công ty cổ phần Văn hóa truyền thông Sống phối hợp cùng NXB Thế giới xuất bản ấn phẩm Xuân Canh Tý 2020 - Sách "Tết đoàn viên". Cuốn này do nhà thơ Nguyễn Quang Thiều tuyển chọn. Bởi vậy, mong mỏi lớn nhất của những người làm sách chúng tôi là có thể góp phần mang Sách Chơi Xuân, Sách Xem Tết, những ấn phẩm độc đáo tưởng như đã chìm vào quên lãng có thể quay trở lại với người đọc Việt trong một hình hài mới.

Với sách Tết thiếu nhi, cách đây 60 năm trước-  năm 1959, Mừng Tết Mới - Xuân Kỷ Hợi của NXB Kim Đồng đã ra mắt, giới thiệu tác phẩm của nhiều tác giả và hoạ sĩ nổi tiếng lúc bấy giờ như Tạ Lựu, Nguyễn Bích, Thy Thy Tống Ngọc, Thế Vỵ... Qua mỗi giai đoạn, các ấn phẩm Tết với những tên gọi khác nhau như Tuổi Thơ Xuân, Đất Nước vào Xuân... lại mang một diện mạo mới.

Sách Tết của NXB Văn học - liên kết với Đông A và Nhâm nhi Tết của NXB Kim Đồng 

Năm 2020, NXB Kim Đồng cũng có tới ba ấn phẩm Sách Tết ra mắt bạn đọc là "Nhâm nhi Tết" dành cho độc giả nhỏ tuổi và "Kể chuyện Tết Nguyên đán" có đối tượng độc giả rộng hơn, không chỉ dành cho trẻ em mà còn tất cả mọi người đều có thể đọc được. Cuốn thơ ngộ nghĩnh "Đúng là Tết" là những vần thơ ngộ nghĩnh dễ đọc, dễ nhớ dành cho các bé mẫu giáo, đặc biệt là khi cha mẹ đọc cho bé nghe.

Phía NXB Phụ nữ Việt Nam cho biết, năm 2009 từng có cuốn sách "Phong vị Tết Việt". Cho đến giờ cuốn sách này đã bán hết và không còn trên thị trường nữa. Vào các dịp noel hay năm mới NXB có nhiều chương trình tặng quà, ưu đãi. Tuy nhiên, mảng sách Tết chưa được phía NXB này bắt tay thực hiện. NXB Phụ nữ cũng hi vọng với phong trào "mừng tuổi bằng sách" được nhân rộng và lan tỏa, trong năm sau sẽ tính đến chuyện bắt tay thực hiện sách Tết đúng tinh thần Tết.

Những tín hiệu vui từ sách Tết

Mặc dù sách Tết có những thăng trầm nhất định trong mấy chục năm qua, nhưng so với năm 2019, năm 2020 thị trường sách Tết đã khởi sắc hơn.

Nhà văn Hồ Anh Thái khi bắt tay vào thực hiện tuyển chọn sách Tết năm 2019 tiết lộ rằng, đây sẽ là cuộc "thử nghiệm". Nếu thành công thì sẽ tiếp tục làm trong những năm tới. Do đó việc Sách Tết 2020 của Đông A và NXB Văn học tiếp tục hiện diện trong đời sống văn học nghệ thuật với số lượng bản in gấp hơn hai lần đủ để thấy sự quan tâm, hưởng ứng của độc giả dành cho mảng sách Tết.

Còn về phía NXB Kim Đồng, bà Quỳnh Liên cũng cho hay: Chúng tôi rất vui vì chỉ một tuần sau khi xuất bản, các ấn phẩm Tết của nhà xuất bản Kim Đồng đã được đón nhận và hết hàng. Thường thì vào dịp này trong năm các gia đình cũng đi mua sách nhiều hơn và vì ra đúng thời điểm nên các tựa sách đã may mắn lọt vào "mắt xanh" của bạn đọc.

Đơn vị làm cuốn Tết đoàn viên cũng cho biết, ngay khi dự án về cuốn sách được bắt tay thực hiện đã có link đặt hàng. Và ngay trong lần xuất bản đầu tiên này đã in 3.000 bản bìa mềm phổ thông in màu và 200 bản đặc biệt bìa cứng kèm hộp quà tặng. Công ty cổ phần Văn hóa truyền thông Sống kỳ vọng Tết đoàn viên sẽ là món ăn tinh thần phù hợp với nhu cầu đọc của đông đảo độc giả, đặc biệt là các bạn đọc trẻ, để có thể hiểu hơn về truyền thống văn hóa của dân tộc.

Sách Tết xưa và nay, giống và khác

So sánh sách Tết xưa và nay điều dễ nhận thấy nhất sự khác nhau là ở hình thức. "Sách bây giờ đã khác rất nhiều so với sách xưa. Những ấn phẩm cách đây 60 năm được in đen trắng hoặc hai màu, trên nền giấy nâu. Các minh hoạ khắc gỗ mộc mạc tình cảm. Các ấn phẩm năm nay được đánh giá là rực rỡ với hình thức thể hiện đa dạng. Điểm chung là các ấn phẩm xưa và nay đều quy tụ được rất nhiều các tác giả và hoạ sĩ tham gia, và phần nội dung mang đậm không khí Tết của mỗi thời kì"- bà Vũ Thị Quỳnh Liên cho biết.

Những cuốn sách Tết dành cho độc giả không chỉ giàu cảm xúc mà còn có hình thức rất đẹp

Với cuốn Sách Tết 2020 hợp tuyển văn, thơ, nhạc, họ mang đến cho độc giả Cảm xúc, suy tư giữa Tết xưa và Tết nay, Tết của các miền, tết của cái nghèo và tết no đủ. bắt gặp những dáng người tất tả về quê ăn tết trong cái lạnh se se của miền Bắc; ta sống lại những truyền thống xa xưa với sắc đào chấm phá trong sương, với gái làng đào quần lụa xòa kín gót, áo nâu thắt eo, tung tẩy đôi sảo tre ra bãi sông kĩu kịt vớt váng phù sa, với những khách văn chương đất Bắc, và với những cảnh quê nghèo thủa nào xa xôi lắm. Nhịp sách lại nối dài với thơ và văn, với những mùa xuân hoài niệm trong những xúc cảm. Ngày xuân ấy có kẻ bỏ phồn hoa, bỏ phố thị lên miền Tây Bắc để được trưa uống rượu, tối tắm tiên, sáng ra nghe con họa mi trong trẻo hót giữa rừng.

Đơn vị làm sách Tết đoàn viên khẳng định: Trong các nét văn hóa đặc thù của người Việt, chúng tôi cho rằng Tết cổ truyền là một trong những nét văn hóa đặc sắc bậc nhất. Đây là ngày lễ lớn nhất trong năm với vô vàn các phong tục, tập quán, văn hóa phong phú được các thế hệ tiếp nối và lưu giữ, phát huy. Còn Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều cho rằng: "Sẽ khó có thể có một cái tên nào khác phù hợp hơn với cái tên Tết đoàn viên cho một cuốn sách viết về Tết. Yếu tố quan trọng nhất và cũng là bí mật lớn nhất của Tết là sự đoàn tụ".

Chia sẻ về nội dung chủ đạo của sách tết, bà Vũ Thị Quỳnh Liên cho rằng: "Tết Nguyên đán là một dịp lễ có ý nghĩa rất lớn đối với người Việt Nam. Có người nói Tết bây giờ càng ngày càng đơn giản hay Tết chỉ như một kì nghỉ dài. Nhưng về mặt tinh thần, chắc chắn Tết vẫn đóng một vai trò quan trọng trong mỗi người: là dịp cả nhà được quây quần bên nhau, được đi thăm hỏi những người lâu rồi không gặp, là không khí ấm cúng của những đêm ngồi canh bánh chưng, hay chỉ đơn giản là được mặc đẹp, được du xuân, nhìn lại những gì mình đã làm được trong năm cũ và đề ra những ước nguyện, mục tiêu cho năm mới - một sự pha trộn giữa hoài niệm và mong ước. Vì vậy các ấn phẩm Tết của nhà xuất bản Kim Đồng luôn hướng đến không khí và cảm xúc rất đặc biệt và ý nghĩa đó trong lòng bạn đọc".

Những cuốn sách làm quà tặng dịp Tết, mừng tuổi bằng sách đang được độc giả quan tâm, lựa chọn khiến các nhà xuất bản hào hứng bắt tay vào thực hiện sách Tết. 

Sách Tết mặc dù phải mất thời gian chuẩn bị từ sớm, kỹ càng lựa chọn những bài viết hay, ý nghĩa, lại phải ra mắt đúng thời điểm Tết. Việc lựa chọn chủ đề, lựa chọn minh hoạ cũng là những thử thách không nhỏ. Chưa kể, nếu lượng sách xuất bản quá nhiều, hoặc chưa hay, thiếu hấp dẫn…  còn tồn đọng sách thì rất khó bán vào ngày thường, khi dịp Tết đã qua. Song với nhiều ý nghĩa đẹp trong ngày Tết cũng như phong trào mừng tuổi bằng sách đang được quan tâm, không ít đơn vị làm sách cho biết sẽ tiếp tục thực hiện sách Tết vào những năm tiếp theo. Đây cũng là điều đáng mừng cho thị trường sách Tết cũng như văn hóa đọc.

Hiền Nguyễn