Qua thực hiện tiêu chí về văn hóa trong Bộ tiêu chí quốc gia xây dựng NTM đã giải quyết mối quan hệ giữa xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở với xây dựng NTM, góp phần nâng cao ý thức trách nhiệm cũng như nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của người dân. Các thiết chế văn hóa, thể thao cấp xã, thôn được quan tâm xây dựng, theo đó các hoạt động văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao quần chúng được tổ chức đa dạng hơn, thu hút được nhiều người tham gia.

Tính đến cuối năm 2020, toàn tỉnh có 378 làng, bản, khu phố, cơ quan, đơn vị, trường học được UBND tỉnh công nhận đơn vị văn hóa xuất sắc; 46 làng văn hóa tiêu biểu cấp tỉnh; 90,9% gia đình được công nhận gia đình văn hóa; 96,8% làng, bản, khu phố được công nhận “Làng, bản, khu phố văn hóa”, 93,9% cơ quan, đơn vị được công nhận đơn vị văn hóa. Toàn tỉnh có 57/101 xã đạt chuẩn NTM, chiếm 56,4% và 6/24 phường, thị trấn được công nhận “Phường, thị trấn đạt chuẩn văn minh đô thị”. Nhiều thiết chế văn hóa, thể thao được đầu tư xây dựng, từng bước đáp ứng nhu cầu sinh hoạt của Nhân dân. Các địa phương đã củng cố, kiện toàn đội ngũ cán bộ, hỗ trợ kinh phí, góp phần đưa phong trào văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao phát triển sâu rộng. Từ phong trào xây dựng gia đình văn hóa đã giúp giảm thiểu các vụ bạo lực gia đình, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của các hộ gia đình. Phong trào xây dựng làng, thôn, tổ dân phố văn hóa những năm gần đây phát triển nhanh, huy động được sự chung tay, góp sức của Nhân dân.

Nét nổi bật trong xây dựng đời sống văn hóa là thực hiện tốt các nhiệm vụ: Đoàn kết giúp nhau “xóa đói, giảm nghèo”; thực hiện nếp sống văn hóa, kỷ cương pháp luật; xây dựng môi trường sạch - đẹp - an toàn; xây dựng thiết chế văn hóa cơ sở và phong trào văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao; xây dựng tư tưởng, chính trị lành mạnh. Cùng với đó là xây dựng xã đạt chuẩn văn hóa NTM, phường, thị trấn đạt chuẩn văn minh đô thị, cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp đạt chuẩn văn hóa; học tập, lao động sáng tạo; xây dựng người tốt - việc tốt, các điển hình tiên tiến được triển khai đồng bộ và đạt được những kết quả quan trọng. Chất lượng môi trường văn hóa được nâng lên; các hủ tục từng bước được đẩy lùi; đa số các hộ gia đình, khu dân cư thực hiện nghiêm túc quy định về nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang, lễ hội. Nếp sống văn hóa, kỷ cương pháp luật có chuyển biến tích cực. Các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước được triển khai sâu rộng và thực hiện nghiêm túc, hiệu quả, Nhân dân đoàn kết, hỗ trợ, giúp nhau phát triển kinh tế, xây dựng nếp sống văn hóa mới; tích cực tham gia phòng, chống tội phạm, giữ gìn an ninh trật tự, góp phần quan trọng xây dựng NTM, đô thị văn minh.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, quá trình thực hiện phong trào Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa gắn với xây dựng NTM hiện nay vẫn còn bộc lộ một số hạn chế. Tính tích cực, chủ động, tự nguyện của một bộ phận người dân, kể cả cán bộ, đảng viên trong tham gia thực hiện phong trào ở một số nơi còn thấp; nhiều thiết chế văn hóa ở một số địa phương bị bỏ hoang gây lãng phí tài nguyên đất và tài sản của Nhân dân đóng góp do thực hiện chủ trương sáp nhập các đơn vị xã, thôn, tổ dân phố. Công tác tuyên truyền phổ biến giáo dục pháp luật chưa được thường xuyên; tình trạng vi phạm pháp luật vẫn còn xảy ra trong một số thôn, tổ dân phố…

Để phát huy những kết quả đã đạt được, thời gian tới cấp ủy đảng, chính quyền, đoàn thể các cấp trong tỉnh cần tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền, gắn kết phong trào xây dựng NTM, phong trào xây dựng đời sống văn hóa với cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh” một cách hiệu quả, thiết thực. Quán triệt sâu sắc Nghị quyết Hội nghị Trung ương 9, khóa XI về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước. Đồng thời, chủ động xây dựng kế hoạch kiểm tra, giám sát tình hình thực hiện phong trào hằng năm để kịp thời hỗ trợ các địa phương phát huy những mặt làm được, khắc phục những hạn chế, đưa phong trào phát triển hiệu quả, đi vào chiều sâu. Phải xác định xây dựng NTM là nhiệm vụ lâu dài, mục đích cuối cùng là để nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của Nhân dân; xây dựng đời sống văn hóa là một tiêu chí quan trọng trong xây dựng NTM. Xã, huyện NTM cũng như xã, huyện NTM kiểu mẫu phải là nơi thực sự có đời sống văn hóa phong phú, giàu bản sắc và đáng sống, thỏa mãn mọi nhu cầu cuộc sống của người dân.

Vấn đề đáng quan tâm hiện nay là các địa phương cần tiến hành rà soát, đánh giá lại hiện trạng các thiết chế văn hóa xã, thôn sau sáp nhập, từ đó có cơ chế, chính sách phát triển, đáp ứng các yêu cầu về tiêu chí thiết chế văn hóa theo quy định mới, tránh lãng phí các cơ sở vật chất đã xây dựng. Để đánh giá đúng tình hình xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở, định kỳ cần có sơ kết, tổng kết, khen thưởng kịp thời những cá nhân, đơn vị điển hình tiên tiến; nhân rộng các mô hình, điển hình tiên tiến; mặt khác phê phán, kỷ luật những cá nhân, tập thể vi phạm. Làm tốt công tác đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn cho đội ngũ cán bộ làm công tác văn hóa ở cơ sở, từng bước nâng cao chất lượng, hiệu quả các hoạt động văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao, xây dựng đời sống văn hóa tinh thần phong phú, giàu bản sắc; con người năng động, sáng tạo, nghĩa tình, góp phần xây dựng NTM, đô thị văn minh.