Truyền dạy và hồi sinh

Để đảm bảo các giá trị văn hóa truyền thống không bị đứt gãy, tỉnh Phú Thọ đặc biệt chú trọng đến công tác truyền dạy di sản phi vật thể. Các lớp tập huấn, truyền dạy được tổ chức ngay tại cộng đồng, ưu tiên các loại hình nghệ thuật và nghề truyền thống đang đứng trước nguy cơ mai một.

Một hoạt động trọng điểm là tổ chức lớp truyền dạy Chiêng của người Mường tại xã Sơn Lương , nhằm tập huấn cho cộng đồng về bảo tồn và phát huy loại hình nghệ thuật trình diễn này. Song song, tỉnh cũng tổ chức lớp truyền dạy nghề dệt thổ cẩm dân tộc Mường tại xóm Cóm, xã Tân Lạc , nhằm vừa bảo tồn kỹ năng nghề, vừa tạo ra sản phẩm kinh tế, khi đối tượng thụ hưởng bao gồm cả các đơn vị, hộ kinh doanh dịch vụ du lịch tại địa phương.

Đáng chú ý, tỉnh thực hiện Hỗ trợ nghiên cứu, phục hồi, bảo tồn đối với di sản có nguy cơ mai một cao: Nghề nhuộm Chàm, in sáp ong của người Dao Tiền tại xã Xuân Đài. Công tác này bao gồm khảo sát, điền dã, tổ chức lớp truyền dạy và xây dựng phim tài liệu. Đây là bước đi quan trọng nhằm ngăn chặn sự thất truyền của những kỹ thuật thủ công đặc sắc này.

Đưa di sản vào du lịch

Phú Thọ xác định chiến lược gắn kết chặt chẽ văn hóa phi vật thể với du lịch cộng đồng thông qua việc xây dựng các mô hình văn hóa truyền thống.

Các mô hình được xây dựng không chỉ mang ý nghĩa trình diễn mà còn là nơi trải nghiệm thực tế. Điển hình là mô hình trải nghiệm du lịch cộng đồng, tìm hiểu bản sắc văn hóa dân tộc Mường tại xã Long Cốc và xã Sơn Lương. Trong quá trình này, tỉnh thuê chuyên gia nghiên cứu, tư vấn và tổ chức thực nghiệm mô hình , đồng thời sản xuất phim tài liệu về quá trình xây dựng.

Nhiều mô hình di sản kết nối cũng được hình thành, đưa các loại hình nghệ thuật và ẩm thực truyền thống trở thành sản phẩm du lịch. Đó là mô hình trình diễn khèn bè, kèn bỉ đôi, hát khắp cùng với chế biến một số món ăn dân tộc tại xã Tiền Phong. Hay mô hình trình diễn nghề làm rượu cần truyền thống của người Mường tại xã Thung Nai. Cả hai mô hình này đều đi kèm với việc tổ chức tập huấn về phương pháp, kỹ năng xây dựng và nhân rộng, sản xuất phim, ảnh, và thông tin tuyên truyền, nhằm đảm bảo tính lan tỏa và hiệu quả kinh tế.

Bên cạnh đó, tỉnh hỗ trợ xây dựng Câu lạc bộ sinh hoạt văn hóa dân gian tại các thôn vùng đồng bào DTTS như tại xã Yên Sơn và Khả Cửu. Các câu lạc bộ này đóng vai trò là hạt nhân văn hóa, nơi thường xuyên tổ chức lớp tập huấn, truyền dạy văn hóa dân gian và được hỗ trợ vật tư, trang thiết bị để duy trì hoạt động.

Giải pháp bảo tồn thời 4.0

Trong thời đại công nghệ, việc bảo tồn văn hóa phi vật thể được nâng tầm bằng các giải pháp số. Tỉnh Phú Thọ đặc biệt chú trọng xây dựng cơ sở dữ liệu (CSDL) bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch.

CSDL này tập trung giới thiệu về trang phục, văn hóa ẩm thực, phong tục tập quán, tiếng nói của các dân tộc Thái, Mường, Tày, Mông, Dao (khu vực Hòa Bình trước sáp nhập). Nội dung CSDL được xây dựng bằng công nghệ 3D, 360 , bao gồm cả việc Scan 3D hiện vật, tạo nên một không gian lưu trữ và giới thiệu di sản toàn diện, hiện đại.

Với một kế hoạch toàn diện, Phú Thọ đang chứng minh quyết tâm biến di sản văn hóa phi vật thể của các dân tộc thiểu số thành tài sản sống, tạo đòn bẩy cho sự phát triển bền vững và thịnh vượng của cộng đồng.