Nỗ lực của chính quyền cơ sở, cùng với sự tham gia chủ động của các cá nhân, nghệ nhân và nhóm cộng đồng, đang tạo ra những chuyển biến rõ rệt trong cách làm du lịch tại các vùng núi. Theo ghi nhận, chính quyền các địa phương đã chú trọng hoàn thiện cơ sở hạ tầng phục vụ du lịch, đặc biệt tại các điểm có tiềm năng về cảnh quan, văn hóa và nghề truyền thống.

Hệ thống đường giao thông liên thôn, liên xã được nâng cấp, giúp việc di chuyển của du khách thuận lợi hơn. Một số địa phương còn đầu tư các hạng mục phụ trợ như biển chỉ dẫn, điểm dừng chân, khu vực sinh hoạt cộng đồng, bảo đảm điều kiện thuận tiện cho cả người dân và doanh nghiệp khi tổ chức hoạt động du lịch.

Bên cạnh đó, công tác bảo tồn văn hóa tại chỗ được tăng cường bằng nhiều mô hình mới. Các nghệ nhân giữ vai trò trung tâm trong việc truyền dạy nghề truyền thống, hướng dẫn thanh niên địa phương tham gia biểu diễn văn nghệ, giới thiệu phong tục, chế tác sản phẩm thủ công phục vụ du khách. Một số gia đình mạnh dạn cải tạo không gian sinh hoạt thành điểm trải nghiệm văn hóa, tái hiện các hoạt động thường ngày như dệt vải, làm nhạc cụ, nấu món ăn truyền thống. Mô hình này không chỉ tạo việc làm mà còn giúp đồng bào tự hào hơn về những giá trị văn hóa của dân tộc mình.

Để hỗ trợ cộng đồng phát triển đúng hướng, nhiều địa phương tổ chức các lớp tập huấn nghiệp vụ du lịch, kỹ năng giao tiếp, an toàn vệ sinh thực phẩm, và cách giới thiệu sản phẩm theo hướng chuyên nghiệp. Nhờ đó, người dân từng bước nâng cao nhận thức về du lịch bền vững, biết cách bảo vệ cảnh quan, giữ gìn môi trường, ứng xử thân thiện với du khách và xây dựng hình ảnh điểm đến văn minh. Một số địa phương còn phối hợp với các trường đào tạo du lịch để mở các khóa học ngắn hạn cho thanh niên các xã vùng sâu, vùng xa.

Về phía cá nhân, nhiều người trẻ là người dân tộc thiểu số đã trở thành nhân tố tích cực, tự tìm hiểu kiến thức số, quảng bá hình ảnh quê hương qua mạng xã hội, xây dựng video giới thiệu cảnh đẹp, phong tục và ẩm thực địa phương. Một số thanh niên còn khởi nghiệp bằng du lịch cộng đồng, kết hợp sản phẩm trải nghiệm với dịch vụ lưu trú homestay, tạo nên mô hình du lịch mang tính bản địa nhưng phù hợp xu hướng của du khách hiện nay. Sự chủ động của lớp trẻ góp phần đưa hình ảnh miền núi đến gần hơn với khách trong và ngoài nước, đồng thời giúp cộng đồng tiếp cận các phương thức làm du lịch hiện đại.

Nhiều xã, huyện cũng tích cực phối hợp với doanh nghiệp lữ hành để xây dựng các tour kết nối làng nghề, lễ hội truyền thống và thắng cảnh tự nhiên. Việc liên kết này giúp cộng đồng có đầu ra ổn định cho sản phẩm du lịch, đồng thời tăng cường khả năng điều tiết lượng khách phù hợp, tránh quá tải hoặc thương mại hóa thái quá các yếu tố văn hóa. Chính quyền đóng vai trò điều phối, đảm bảo lợi ích hài hòa giữa người dân, doanh nghiệp và môi trường sinh thái.

Tuy nhiên, quá trình phát triển cũng đặt ra một số thách thức như thiếu nguồn nhân lực chất lượng, cơ sở vật chất chưa đồng bộ, và việc cân bằng giữa bảo tồn và khai thác di sản. Nhận thấy điều này, nhiều địa phương đang tiếp tục hoàn thiện cơ chế hỗ trợ nghệ nhân, hỗ trợ hộ dân vay vốn cải tạo homestay, đồng thời rà soát các quy hoạch phát triển du lịch phù hợp với văn hóa bản địa. Một số địa phương còn triển khai chương trình số hóa dữ liệu du lịch để quản lý lượng khách, quảng bá điểm đến và thu thập đánh giá nhằm cải thiện chất lượng dịch vụ.

Với sự quyết tâm của chính quyền và tinh thần đổi mới của người dân, du lịch cộng đồng vùng dân tộc miền núi đang từng bước trở thành động lực phát triển kinh tế quan trọng. Mô hình này không chỉ giúp nâng cao thu nhập cho đồng bào mà còn góp phần gìn giữ văn hóa truyền thống, xây dựng hình ảnh miền núi giàu bản sắc và thân thiện, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững trong giai đoạn mới.