Những con đường bền vững nhất để thoát nghèo

Những năm qua, việc nâng cao chất lượng dịch vụ xã hội – từ y tế, giáo dục đến văn hóa, an sinh – đã tạo ra những thay đổi đáng kể trong cuộc sống của đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Đó không chỉ là các con số phát triển, mà là những câu chuyện rất thật: một đứa trẻ được tiêm chủng đầy đủ, một phụ nữ mang thai được chăm sóc đúng cách, một thanh niên được học nghề bài bản, hay một gia đình tìm thấy hy vọng mới khi có cơ hội tiếp cận chính sách an sinh.

Không ai hiểu nỗi khó khăn của vùng cao bằng chính những người sống ở đó: thời tiết khắc nghiệt, đường sá hiểm trở, bệnh tật dễ phát sinh nhưng dịch vụ y tế lại xa và thiếu thốn. Vì vậy, những trạm y tế được đầu tư mới, những bác sĩ trẻ về công tác, những tủ thuốc được bổ sung đầy đủ… đều mang ý nghĩa đặc biệt với người dân.

Trong nhiều năm, chương trình chăm sóc sức khỏe ban đầu ở vùng khó khăn được đẩy mạnh. Trạm y tế xã không chỉ khám bệnh mà còn làm nhiệm vụ tuyên truyền vệ sinh phòng bệnh, hướng dẫn nuôi con bằng sữa mẹ, dinh dưỡng hợp lý, phòng tránh bệnh theo mùa. Ở nhiều nơi, bác sĩ còn đến tận nhà để chăm sóc người già, phụ nữ mang thai hoặc trẻ em suy dinh dưỡng.

Những nỗ lực ấy đang giúp thay đổi hoàn toàn cách người dân tiếp cận y tế. Họ không còn ngại đến trạm y tế, không còn xem bệnh tật là “chuyện của trời”, mà dần hiểu rằng chăm sóc sức khỏe cũng là cách để chống đói nghèo.

Song song với y tế, giáo dục cũng được xem là một con đường bền vững để thoát nghèo. Một ngôi trường khang trang ở lưng chừng núi có thể thay đổi tương lai của cả một thế hệ. Đó không phải là lời nói quá. Ở nhiều bản làng, khi trẻ em được đi học đầy đủ, biết đọc, biết viết, biết tiếp cận tri thức mới, cơ hội thoát nghèo tăng lên rõ rệt.

Trong những năm qua, hàng nghìn phòng học tạm được thay bằng trường kiên cố. Nhiều điểm trường lẻ được gom lại để tạo môi trường học tốt hơn cho trẻ. Hệ thống đường đến trường được mở rộng, giúp những em nhỏ không còn phải đi bộ hàng giờ trong mưa gió. Cùng với đó là chương trình hỗ trợ gạo, hỗ trợ bán trú, hỗ trợ học sinh dân tộc thiểu số, giúp giảm đáng kể tình trạng bỏ học.

Không chỉ trẻ em, thanh niên vùng cao cũng có thêm cơ hội học nghề, học kỹ năng, thậm chí theo học đại học, cao đẳng nhờ các chính sách miễn giảm học phí. Ngày càng có nhiều bạn trẻ người dân tộc thiểu số trở thành giáo viên, y sĩ, kỹ thuật viên, cán bộ địa phương – những người đang quay trở lại để góp phần phát triển quê hương.

Văn hóa và hạ tầng xã hội – nơi gìn giữ bản sắc và tạo sự gắn kết

Nhà văn hóa, sân thể thao thôn bản, điểm sinh hoạt cộng đồng, các câu lạc bộ văn nghệ dân gian… tất cả đều là những “hạt nhân” để dựng xây đời sống tinh thần phong phú cho người dân vùng cao. Khi văn hóa được quan tâm, bản sắc được giữ gìn, cộng đồng trở nên đoàn kết hơn, và đó chính là điều kiện quan trọng để phát triển bền vững.

Tại nhiều địa phương, phong trào xây dựng gia đình văn hóa, làng văn hóa, thôn bản văn minh đã góp phần đẩy lùi tệ nạn xã hội, xóa bỏ hủ tục lạc hậu và nâng cao ý thức bảo vệ môi trường. Sự thay đổi trong nếp sống, thói quen sinh hoạt đã tác động trực tiếp đến sức khỏe và tinh thần người dân, từ đó thúc đẩy các hoạt động sản xuất – kinh doanh.

Không ít điểm du lịch cộng đồng thành công chính là nhờ hệ thống hạ tầng văn hóa sẵn có, kết hợp với nếp sống đẹp và sự thân thiện của người dân.

Bên cạnh đó, thông tin truyền thông cũng được đảm bảo, trở thành “sợi dây cứu sinh” để kết nối người dân với tri thức mới. Loa truyền thanh, báo chí, truyền hình, mạng xã hội, hội nghị thôn bản… không chỉ giúp người dân biết thông tin mà còn giúp họ nâng cao nhận thức: từ bỏ hủ tục, phòng tránh thiên tai, áp dụng kỹ thuật, bảo vệ sức khỏe, tham gia các chương trình phát triển kinh tế. Khi người dân hiểu đúng và làm đúng, họ tự tin hơn và chủ động hơn trong công việc.

Tất cả những thay đổi về y tế, giáo dục, văn hóa và an sinh xã hội đều hướng tới một mục tiêu chung: giúp người dân ổn định cuộc sống, nâng cao chất lượng đời sống vật chất và tinh thần. Khi người dân khỏe mạnh hơn, học tốt hơn, đoàn kết hơn và được bảo vệ tốt hơn trước rủi ro, họ có điều kiện để tập trung cho sản xuất, kinh doanh và phát triển gia đình.

Và chính sự ổn định ấy đã tạo ra sự bền vững trong giảm nghèo. Nhiều nơi trước đây thuộc vùng khó khăn nay đã thoát nghèo, dân trí nâng lên, trẻ em đi học đầy đủ, người dân biết làm du lịch, biết bán hàng online, biết liên kết sản xuất.

Nâng cao chất lượng dịch vụ xã hội không phải là câu chuyện của một ngày hay một chiến dịch ngắn hạn. Đó là hành trình dài, đòi hỏi sự kiên trì của cả hệ thống chính trị và sự đồng lòng của người dân. Nhưng từng bước đi dù nhỏ cũng đang làm thay đổi vùng cao theo cách bền vững nhất: thay đổi cuộc sống từ gốc rễ, bằng tri thức, bằng sức khỏe, bằng văn hóa và bằng niềm tin vào tương lai.