Tại kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, góp ý vào dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi), các đại biểu Quốc hội bày tỏ sự nhất trí cao với nội dung Tờ trình của Chính phủ, Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Văn hóa và Xã hội.

Các đại biểu cho rằng: Luật Báo chí năm 2016 đã tạo hành lang pháp lý quan trọng, góp phần thúc đẩy sự phát triển của báo chí, giúp người dân tiếp cận thông tin chính thống. Tuy nhiên, sau gần 10 năm thực hiện, nhiều quy định đã bộc lộ hạn chế, chưa theo kịp thực tiễn, nhất là trong bối cảnh công nghệ số phát triển nhanh, đặt ra nhiều thách thức mới đối với hoạt động báo chí.

Góp ý vào dự thảo Luật, đại biểu Phạm Nam Tiến - Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Lâm Đồng, dự thảo Luật đã tập trung vào 4 nhóm chính sách lớn: tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý hoạt động báo chí; nâng cao chất lượng đội ngũ người làm báo; phát triển kinh tế báo chí; điều chỉnh hoạt động báo chí trên không gian mạng. Đây là những nhóm chính sách hợp lý và sát với yêu cầu thực tiễn.

Đại biểu đánh giá cao một số nội dung đổi mới, nhất là việc phân định rõ giữa báo và tạp chí, khắc phục tình trạng "báo hóa tạp chí" gây nhầm lẫn trong dư luận và khó khăn trong quản lý. Dự thảo cũng phân cấp cho địa phương quản lý văn phòng đại diện, cơ quan thường trú, tăng tính chủ động, kịp thời phát hiện và xử lý sai phạm ở cơ sở.

Theo đại biểu, việc bổ sung quy định về cấp phó của người đứng đầu cơ quan báo chí được cho là cần thiết, giúp hoàn thiện mô hình tổ chức, tăng tính minh bạch trong quản lý. 

Dự thảo cũng nâng cao vai trò của Hội Nhà báo Việt Nam trong việc kiến nghị xử lý vi phạm đạo đức nghề nghiệp; mở rộng nguồn thu hợp pháp cho cơ quan báo chí; cho phép nhập khẩu báo chí khi đủ điều kiện; đồng thời mở rộng phạm vi liên kết sản xuất chương trình, trừ lĩnh vực quốc phòng, an ninh và đối ngoại… 

Đặc biệt, dự thảo bổ sung quy định về hoạt động báo chí trên không gian mạng – điểm mới quan trọng nhằm bắt kịp sự vận động của truyền thông hiện đại, bảo đảm quản lý hiệu quả, đồng thời tạo điều kiện để báo chí phát triển phù hợp xu thế số hóa.

Về giải thích từ ngữ, đại biểu đề nghị không dùng cụm từ "báo nói", "báo hình" mà thống nhất là "phát thanh" và "truyền hình", phù hợp thông lệ quốc tế, thuận lợi cho đào tạo, hợp tác và quản lý báo chí trong nước... 

Bên cạnh đó, đại biểu cũng cho rằng, trong bối cảnh công nghệ phát triển mạnh mẽ, cần dự liệu sớm các loại hình báo chí mới như báo chí sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI), podcast hoặc các sản phẩm thông tin đa phương tiện để có thể điều chỉnh kịp thời bằng quy định pháp luật.

Quan tâm đến các quy định liên quan tạp chí khoa học, nhất là trong bối cảnh chuyển đổi số, đại biểu Nguyễn Văn Hiển - đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Lâm Đồng cho rằng, một số quy định trong dự thảo còn thiếu rõ ràng, gây khó khăn cho hoạt động thực tiễn của các tạp chí khoa học. Theo đó, đại biểu nêu 3 vấn đề cần được làm rõ: khái niệm, địa vị pháp lý và loại hình hoạt động.

Về khái niệm, hiện dự thảo Luật định nghĩa tạp chí khoa học là sản phẩm báo chí xuất bản định kỳ để công bố kết quả nghiên cứu và thông tin khoa học chuyên ngành. Cách hiểu này đại biểu cho rằng, chỉ phù hợp với tạp chí in, chưa bao quát loại hình tạp chí điện tử đang phổ biến hiện nay, có thể xuất bản linh hoạt theo giờ hoặc chuyên đề. 

Về địa vị pháp lý, khoản 3 Điều 16 quy định cơ quan báo chí có tư cách pháp nhân, có con dấu, tài khoản, còn cơ quan tạp chí khoa học do cơ quan chủ quản quyết định. Cách quy định này, theo đại biểu, chưa minh bạch, dễ gây lúng túng khi áp dụng. Do đó, đề nghị tách bạch rõ: cơ quan báo chí có tư cách pháp nhân; còn cơ quan tạp chí khoa học có hoặc không có tư cách pháp nhân tùy quyết định của cơ quan chủ quản – cách quy định này rõ ràng, linh hoạt và phù hợp thực tiễn.

Về loại hình hoạt động, đại biểu nêu hai bất cập: Chưa phân biệt rõ giữa "đơn vị sự nghiệp công lập" và "đơn vị sự nghiệp công"; đồng thời, cụm từ "hoạt động phù hợp với loại hình của cơ quan chủ quản" chưa được giải thích cụ thể, dễ gây hiểu sai khi triển khai. Trên cơ sở đó, đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo làm rõ để thống nhất áp dụng trong toàn hệ thống.