Pha Long là xã đặc biệt khó khăn được hình thành sau khi sáp nhập 4 xã Tả Ngải Chồ, xã Dìn Chin, xã Pha Long, xã Tả Gia Khâu (trong đó có 2 xã thuộc nhóm 10 xã nghèo nhất tỉnh Lào Cai). 

Sau sáp nhập, Pha Long đang từng bước đi vào giai đoạn phát triển mới với nhiều thách thức về kinh tế – xã hội. Địa hình đồi núi bị chia cắt, thiếu nước sản xuất, nguy cơ sa mạc hóa ngày càng tăng, đời sống người dân chủ yếu dựa vào nông nghiệp truyền thống… đã khiến công tác giảm nghèo gặp không ít trở ngại. Tuy vậy, nhờ nỗ lực đồng bộ của chính quyền và người dân, Pha Long đang từng bước tạo chuyển biến, hướng tới mục tiêu giảm nghèo bền vững và phát triển toàn diện.

Theo rà soát mới nhất, xã đặt mục tiêu giảm tỷ lệ hộ nghèo đa chiều xuống còn 4,5% trong năm 2026, thấp hơn mức dự kiến giao 6,56% của tỉnh. Đây là con số thể hiện sự quyết tâm rất lớn của địa phương, bởi xuất phát điểm của Pha Long vốn vô cùng khó khăn: trình độ dân trí không đồng đều, sản xuất nông nghiệp manh mún, hầu như không có nguồn thu ngân sách tại chỗ và phụ thuộc chính vào cấp trên. Tuy nhiên, với định hướng phát triển phù hợp, xã đang từng bước hình thành cách làm mới nhằm tạo sinh kế ổn định cho người dân.

Trong lĩnh vực giáo dục – xã hội, Pha Long đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận. Toàn xã hiện có 10/13 trường đạt chuẩn quốc gia, tương ứng 76,92%, cao hơn đáng kể so với mức dự thảo ban đầu (61,5%). Đây là nền tảng quan trọng để địa phương tiếp tục nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và thúc đẩy thay đổi nhận thức trong cộng đồng – yếu tố then chốt để thoát nghèo bền vững.

Ở lĩnh vực y tế, xã đề xuất chỉ tiêu 96% người dân tham gia bảo hiểm y tế, phù hợp hơn với thực tế khi có 4/35 thôn không còn thuộc diện Nhà nước hỗ trợ đóng BHYT. Việc điều chỉnh này giúp bảo đảm mục tiêu sát với khả năng, song vẫn thể hiện sự ưu tiên cho an sinh xã hội và chăm sóc sức khỏe người dân.

Bên cạnh đó, chính quyền xã tiếp tục kiến nghị điều chỉnh chỉ tiêu về tỷ lệ thu gom, xử lý rác thải sinh hoạt. Sau sáp nhập, Pha Long hiện chưa có đơn vị thu gom và chưa được đầu tư điểm tập kết, xử lý rác thải, vì vậy việc yêu cầu đạt mức 70% là khó khả thi. Việc kiến nghị điều chỉnh không chỉ nhằm bảo đảm tính thực tế trong triển khai, mà còn phản ánh nhu cầu bức thiết về đầu tư hạ tầng môi trường – điều kiện quan trọng để nâng cao chất lượng sống và phát triển bền vững.

Song song với việc rà soát chỉ tiêu, công tác giảm nghèo tại địa phương đang được triển khai theo hướng chú trọng sinh kế. Người dân từng bước chuyển đổi cơ cấu cây trồng, đưa những giống cây có giá trị kinh tế cao vào sản xuất; nhiều hộ mạnh dạn áp dụng kỹ thuật mới, tham gia các tổ hợp tác, liên kết sản xuất để giảm chi phí và nâng cao thu nhập. Các chương trình hỗ trợ của Nhà nước như đầu tư hạ tầng, cấp thẻ BHYT, tín dụng chính sách, hỗ trợ sinh kế… tiếp tục phát huy vai trò quan trọng, giúp nhiều hộ dân có điều kiện vươn lên thoát nghèo.

Tuy nhiên, để đạt mục tiêu giảm nghèo bền vững, Pha Long vẫn cần thêm nguồn lực và giải pháp dài hạn, trong đó đặc biệt chú trọng: phát triển nông nghiệp hàng hóa phù hợp điều kiện khí hậu; mở rộng mô hình sinh kế đa dạng; đào tạo nghề cho lao động dân tộc; phát triển hạ tầng môi trường và dịch vụ xã hội cơ bản.

Với quyết tâm của chính quyền, sự chủ động thay đổi của người dân và sự hỗ trợ của các chương trình mục tiêu quốc gia, Pha Long đang hướng đến một lộ trình giảm nghèo thực chất, bền vững – nơi người dân không chỉ thoát nghèo mà còn có cơ hội nâng cao chất lượng cuộc sống và phát triển lâu dài.