Trên khắp cả nước, từ miền núi đá tai mèo vùng cao phía Bắc cho đến các xã nghèo nơi bãi ngang ven biển miền Trung, từ những buôn làng Tây Nguyên đến khu vực sông nước Tây Nam Bộ, tinh thần tự lực, khát vọng đổi đời và niềm tin vào chủ trương của Đảng đã và đang trở thành động lực quan trọng giúp người dân vươn lên bền vững.

Chủ trương lớn của Đảng trong Nghị quyết Đại hội XIII và Chỉ thị số 05-CT/TW về tăng cường lãnh đạo đối với công tác giảm nghèo bền vững đến năm 2030 đã mở ra một hướng tiếp cận hoàn toàn mới: giảm nghèo không chỉ là giải quyết đói ăn hay thiếu hụt thu nhập, mà là giải quyết những thiếu thốn đa chiều – từ dịch vụ y tế, giáo dục, nhà ở đến tiếp cận thông tin và cơ hội phát triển. Chính sách không còn dàn trải mà tập trung trọng điểm; đầu tư không còn rời rạc mà gắn với đặc thù từng vùng; hỗ trợ không chỉ là “cho cần câu” mà là “hướng dẫn cách câu” để người dân chủ động làm chủ cuộc sống.

Trong rất nhiều cuộc tiếp xúc tại cơ sở, người dân ở nhiều thôn bản thường chia sẻ một điều chung: chính sách bây giờ “dễ hiểu hơn, gần gũi hơn” và họ cũng “dễ tiếp cận hơn”. Sự thay đổi này không tự nhiên mà có. Đó là kết quả của cả một hệ thống truyền thông mạnh mẽ, từ báo chí đến loa truyền thanh, từ mạng xã hội đến những buổi sinh hoạt cộng đồng. Nhiều già làng, người có uy tín, cán bộ thôn bản trở thành những “tuyên truyền viên” đặc biệt, góp phần đưa chính sách đến từng nóc nhà, từng hộ dân bằng cách nói, cách giải thích quen thuộc với văn hóa địa phương.

Ở các huyện nghèo vùng cao phía Bắc, câu chuyện giảm nghèo không chỉ nằm trên giấy tờ. Trong những bản làng, những con đường đất lầy lội ngày xưa đã bắt đầu được thay bằng đường bê tông giúp xe máy vào tận nhà, trẻ em đến trường thuận tiện hơn, cán bộ xã lên bản không còn “vượt đèo băng suối” vất vả như trước. Người dân bắt đầu chuyển từ canh tác nương rẫy sang mô hình trồng cây dược liệu, cây ăn quả ôn đới, hoặc phát triển du lịch cộng đồng. Ở nhiều nơi, những căn nhà mới, những vườn quế, vườn hồi, vườn chè đã trở thành biểu tượng cho sức sống mới nơi vùng cao.

Tây Nguyên cũng đang thay đổi từng ngày. Những buôn làng trước đây chỉ quen với canh tác truyền thống nay được tiếp cận với kỹ thuật sản xuất bền vững. Nhiều hộ đồng bào Bana, Êđê, Mnông mạnh dạn vay vốn từ Ngân hàng Chính sách xã hội để nuôi bò sinh sản, phát triển cà phê đặc sản, trồng xen hồ tiêu hoặc cây ăn quả. Khi được tập huấn kỹ thuật và hỗ trợ tiêu thụ thông qua hợp tác xã, họ bắt đầu nhận ra rằng trồng trọt không chỉ là “trông chờ vào đất trời”, mà có thể là một mô hình kinh tế bài bản, mang lại nguồn thu lớn nếu biết tổ chức tốt.

Miền Trung – nơi thường xuyên đối mặt với bão lũ – lại có những hướng đi khác. Các mô hình nuôi trồng thủy sản, trồng rừng gỗ lớn, nuôi tôm công nghệ cao được triển khai; nhiều hộ nghèo được hỗ trợ làm lại nhà sau bão, được đào tạo kỹ thuật phòng tránh rủi ro thiên tai. Người dân nơi đây vốn kiên cường, nên khi có chính sách hỗ trợ, họ càng bám trụ mạnh mẽ hơn, chuyển đổi cách làm ăn cũ, tìm cách thích nghi với thời tiết ngày càng khắc nghiệt.

Ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long, những mô hình “lúa – tôm”, “ao nổi”, “nuôi cá lồng bè”, hay trồng dừa hữu cơ… đang trở thành động lực mới giúp người nghèo cải thiện thu nhập. Trong những câu chuyện giản dị, nhiều người từng thuộc diện nghèo năm trước nay khoe rằng họ có thể gửi tiền tiết kiệm, cho con học nghề, xây thêm chuồng trại hoặc mua dụng cụ mới phục vụ sản xuất. “Thoát nghèo rồi, mà thoát bền, không lo tái nghèo nữa” – đó là câu nói thể hiện rõ nhất giá trị của chính sách giảm nghèo đa chiều.

Thay đổi từ nhận thức người dân

Nhưng điều đáng quý hơn cả là sự thay đổi từ nhận thức của người dân. Nếu trước đây, một bộ phận hộ nghèo còn tâm lý trông chờ, ỷ lại vào hỗ trợ của Nhà nước thì nay tinh thần tự lực, tự cường đã xuất hiện ngày càng nhiều. Người dân hiểu rằng chính sách là điểm tựa – nhưng muốn tiến xa thì họ phải là người chủ động. Tinh thần ấy có được cũng nhờ sự kiên trì của cán bộ cơ sở khi “đi từng ngõ, gõ từng nhà”, giải thích chính sách, hướng dẫn người dân từng bước trong sản xuất và tiếp cận dịch vụ xã hội.

Các mô hình cộng đồng cùng làm, cùng bàn và cùng giám sát cũng góp phần quan trọng tạo nên sự công khai, minh bạch trong quá trình hỗ trợ. Ở một số thôn bản, việc bình xét hộ nghèo, hộ cận nghèo được thực hiện ngay tại nhà văn hóa thôn, có sự chứng kiến của người dân. Những hộ khó khăn thực sự được quan tâm; trong khi những hộ không đúng diện được vận động tự nguyện nhường lại suất. Đây là bước tiến lớn trong quản lý chính sách, đồng thời củng cố lòng tin của nhân dân đối với chính quyền.

Sự lan tỏa của chính sách giảm nghèo bắt đầu vượt ra ngoài phạm vi hỗ trợ trực tiếp, trở thành động lực phát triển kinh tế – xã hội. Khi người dân thoát nghèo, họ quay trở lại hỗ trợ những hộ khác: chia sẻ kinh nghiệm trồng cây, hỗ trợ con giống, cho mượn đất sản xuất, hướng dẫn kỹ thuật. Một số người còn trở thành cán bộ thôn bản, trở thành “điểm sáng” về tinh thần vươn lên trong cộng đồng.

Nhìn vào bức tranh chung, có thể thấy những chuyển biến thầm lặng từ khắp mọi miền đang hòa vào nhau thành một dòng chảy lớn – dòng chảy của những nỗ lực bền bỉ, của ý chí con người và của cách làm mới đầy hiệu quả. Giảm nghèo không còn là những con số trong báo cáo, mà là câu chuyện đời thực của hàng triệu hộ dân, là tương lai tươi sáng hơn cho trẻ em, là niềm tin được nhân lên qua từng mùa vụ, từng ngôi nhà, từng nụ cười.

Hướng đến năm 2030, mục tiêu lớn của Đảng và Nhà nước là xây dựng xã hội không chỉ phát triển mà còn công bằng, bao trùm; để mỗi người dân, dù ở miền núi hay vùng biển, ở nông thôn hay thành thị, đều có cơ hội phát triển. Con đường phía trước còn nhiều khó khăn, nhưng những gì đang diễn ra hôm nay cho thấy một điều chắc chắn: khi chính sách đúng đắn gặp được ý chí của người dân, khi sức mạnh cộng đồng được đánh thức, công cuộc giảm nghèo bền vững sẽ tiếp tục tiến bước, mạnh mẽ và vững vàng hơn bao giờ hết.