Ngành giải trí Việt Nam và chiến lược theo đuổi tiêu chuẩn quốc tế

Sự thống trị của K-Pop đã tạo ra một áp lực lớn lên ngành công nghiệp âm nhạc Việt Nam (V-Pop), khiến các nhà sản xuất trong nước liên tục phải học hỏi và tự làm mới mình để có thể chuyên nghiệp hóa, thích ứng với thị trường. Nhiều nhà sản xuất, nhiều nghệ sĩ đã và đang cố gắng học hỏi theo kinh nghiệm của Hàn Quốc, tuy nhiên, không dễ gì có thể học được, bởi công thức thì luôn bí mật và tài chính lại là một trong những yếu tố then chốt để mở khoá thành công.

Hiện tại, Việt Nam đang chứng kiến sự ra đời của các dự án giải trí trong nước được thực hiện theo mô hình K-Pop. Tiên phong và có tầm nhìn dài hạn nhất tại thời điểm này là chương trình "Tân Binh Toàn Năng" do Tập đoàn YeaH1 thực hiện – một nhà sản xuất nổi bật trong thời gian gần đây nhờ những chương trình đình đám như "Anh Trai Vượt Ngàn Chông Gai", "Chị Đẹp Đẹp Gió", "Gia đình Haha"…

So với Anh Tài và Chị Đẹp đi trước, Tân Binh Toàn Năng được đánh giá là dự án đầu tư bài bản, khác biệt về tầm nhìn và thuộc hàng "khủng" nhất về tài chính so với mọi chương trình giải trí từ trước tới nay. Có lẽ, nhờ kinh nghiệm từ loạt thành công của các chương trình trước đó, tập đoàn này đã không giấu tham vọng sẽ làm thay đổi ngành giải trí Việt Nam, đặc biệt là giấc mơ "xuất khẩu" văn hoá Việt Nam ra thế giới.

Tân Binh Toàn Năng có gì khác biệt? Đầu tiên phải nhắc tới, đó là chương trình bắt đầu chỉ với toàn… tân binh - những gương mặt quá trẻ và quá mới trên thị trường. Đây là một chiến lược đầu tư mang tính vị thế, đặt tài năng của thế hệ nghệ sĩ trẻ Việt Nam vào môi trường cạnh tranh đỉnh cao. Chương trình này đã áp dụng tiêu chuẩn đào tạo khắt khe trong 100 ngày và hướng tới việc kiến tạo một "Thương hiệu Văn hóa Việt" có khả năng mở rộng giá trị kinh tế. Định hướng này cho thấy tham vọng rõ ràng của các nhà sản xuất Việt Nam trong việc đưa tài năng trẻ hội nhập và định vị vị thế của văn hóa Việt Nam trên trường quốc tế thông qua chuẩn mực K-Pop.

Tại sao chọn chiến lược học hỏi từ K-Pop?

K-Pop từ nhiều năm qua đã trở thành một thuật ngữ mang tính toàn cầu - khẳng định dấu ấn vững chắc trong dòng chảy lịch sử âm nhạc quốc tế, cạnh tranh trực tiếp với các thể loại âm nhạc đã quen thuộc của thị trường phương Tây.

Tại Việt Nam, K-Pop cũng là một xu hướng biểu diễn và thưởng thức âm nhạc thịnh hành trong giới trẻ.

Thành công của K-Pop trên toàn cầu không chỉ dựa trên mức độ nghe nhạc đơn thuần mà còn thể hiện qua khả năng thương mại hóa và sự tổ chức chuyên nghiệp của cộng đồng người hâm mộ (fandom). Trong đó, cộng đồng fandom K-Pop Việt Nam đóng vai trò là một hình mẫu cho các cộng đồng người hâm mộ V-Pop trong việc chuyên nghiệp hóa hoạt động, huy động tài chính (có thể chi hàng chục triệu VND cho các dự án quảng bá, gây quỹ, và hoạt động hỗ trợ), và chuyển đổi từ vai trò người tiêu dùng thụ động sang người tham gia sáng tạo tích cực.

Trong những năm gần đây, Việt Nam khẳng định mình là một thị trường tour diễn lợi nhuận cao tại Đông Nam Á, thể hiện qua sự hưởng ứng khổng lồ dành cho các nhóm nhạc K-Pop hàng đầu. Minh chứng sinh động nhất là sự kiện hai đêm diễn của nhóm nhạc nữ toàn cầu BLACKPINK tại Sân vận động Mỹ Đình (Hà Nội) vào năm 2023. Quy mô và doanh thu sự kiện là những con số ấn tượng: ước tính hai đêm diễn này đã thu về hơn 333 tỷ VND.

Bên cạnh các tour diễn thương mại, K-Pop còn được sử dụng như một cầu nối ngoại giao. Chương trình Hòa nhạc Việt Nam - Hàn Quốc 2024, diễn ra vào tháng 10 năm 2024 do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức tại Nhà hát Lớn Hà Nội, là một ví dụ điển hình cho thấy sự hiện diện của K-Pop có ý nghĩa quan trọng trong việc tăng cường tình hữu nghị song phương, khẳng định K-Pop là một cầu nối văn hóa vững chắc giữa hai quốc gia.

Ba trụ cột của công nghệ giải trí K-Pop

Thành công bền vững của K-Pop trên toàn cầu là kết quả của một chiến lược có hệ thống và quy mô, được xây dựng trên ba trụ cột chính. Một là sự phát triển của ngành công nghiệp giải trí tinh hoa. Hai là động lực kinh tế. Ba là định vị quốc gia với sự hậu thuẫn về thể chế và quyền lực mềm.

Thứ nhất, trong văn hoá K-Pop, đào tạo bài bản và tinh thần kỷ luật khắt khe để đạt tới mức độ tinh hoa là những yếu tố then chốt làm nên sự thành công bền vững. Một ví dụ nhỏ. Trong K-Pop, vũ đạo là một trong những yêu cầu bắt buộc được nâng lên thành một tiêu chuẩn kỹ thuật có thể đo lường. Nhắc đến nghệ sĩ K-Pop, dù là biểu diễn solo hay theo nhóm (boyband, girlband), ngoài những yếu tố cơ bản mà mọi nghệ sĩ phải có như chất giọng tốt (vocal), ngoại hình bắt mắt (visual), thì vũ đạo (choreography) là vũ khí quan trọng để khán giả nhận diện và so sánh.

Dưới ánh đèn sân khấu, vũ đạo đóng vai trò như xương sống của nghệ sĩ K-Pop. Nó định hình hình ảnh, giúp bài hát trở nên trực quan và dễ nhận diện thông qua những động tác đặc trưng và sự đồng bộ của tập thể. Đối với nhóm, sự phối hợp đồng đội và phân vai rõ ràng được tôn vinh. Đồng thời, vũ đạo là công cụ biểu đạt cảm xúc mạnh mẽ, hỗ trợ nghệ sĩ truyền tải nhịp điệu và câu chuyện bài hát một cách sinh động.

Yêu cầu kỹ thuật cao và tính đồng bộ khiến K-Pop nổi tiếng với mức chuẩn nghề nghiệp nghiêm ngặt: đòi hỏi mọi động tác phải được khổ luyện thì mới đảm bảo đẹp và an toàn, đạt đến độ chính xác và sự mượt mà trên sân khấu, đặc biệt nhóm phải tương tác ăn ý với nhau mà vẫn giữ được cá tính cho từng nghệ sĩ. Bên cạnh yếu tố nghệ thuật, vũ đạo còn là yếu tố gây ấn tượng, có thể tạo khoảnh khắc "điểm nhấn" để lan tỏa trên mạng xã hội và thúc đẩy sự nghiệp. Chính vì thế, việc đào tạo nên những ngôi sao K-Pop cũng đồng nghĩa với việc đào tạo nên những con người có kỹ năng tinh xảo, có kỷ luật cao độ, và tinh thần đồng đội mạnh mẽ. Để đạt đến ngưỡng này, các công ty chấp nhận mức đầu tư khổng lồ, với việc tuyển lựa các ngôi sao ngay từ khi còn nhỏ, đào tạo chuyên nghiệp trong nhiều năm, và đến khi debut thì tổng chi phí có thể tính tới hàng triệu USD.

Tuy nhiên, khi nghệ sĩ thành danh, lợi nhuận đem về cho các nhà sản xuất và đào tạo từ ngành công nghiệp này cũng khổng lồ không kém, và quan trọng nhất, nó tạo ra các tài sản vô hình khác, không chỉ cho doanh nghiệp mà cho cả quốc gia.

Vì vậy, thứ hai, K-Pop được xem là một công cụ kinh tế mạnh mẽ, có khả năng tạo ra tác động lan tỏa lớn. Từ việc xuất khẩu âm nhạc, các ngành hàng tiêu dùng khác như điện tử gia dụng, mỹ phẩm, thời trang, thực phẩm… có cơ hội thâm nhập thị trường nhanh hơn, nhờ sự yêu thích và ấn tượng đẹp sẵn có trong tâm trí của những người hâm mộ. Các thần tượng được coi là "Tài sản Trí tuệ" (IP), có khả năng thúc đẩy thương mại, du lịch và thay đổi hình ảnh quốc gia, biến K-Pop trở thành một công cụ phát triển kinh tế hiệu quả.

Thứ ba, thông qua K-Pop, Hàn Quốc nhanh chóng định vị được thương hiệu quốc gia, tạo ra những lợi thế đặc biệt trong đàm phán thương mại nhờ quyền lực mềm nhưng có sức ảnh hưởng mạnh mẽ. Làn sóng Hàn lưu (Hallyu) tại Việt Nam không phải là hiện tượng tự phát mà là kết quả của một chiến lược văn hóa có tầm nhìn, được Chính phủ Hàn Quốc hỗ trợ tích cực trong suốt hơn ba thập kỷ qua.

Chiến lược này giúp cho Hàn Quốc mềm hoá được hình ảnh quốc gia, quảng bá được văn hoá truyền thống và cũng như sự phát triển kinh tế hiện đại trong các thông điệp của họ, từ đó kéo theo các xu hướng thời trang, làm đẹp, và thúc đẩy mạnh mẽ xu hướng học tiếng Hàn, du học Hàn Quốc của giới trẻ Việt Nam.

Chờ đợi gì ở "Tân Binh Toàn Năng"?

Từ ba trụ cột của K-Pop, việc "Tân Binh Toàn Năng" lựa chọn mô hình này có vẻ không phải là một sự học hỏi đơn thuần, mà là một hướng đi chiến lược có tính toán và đầy tham vọng. Đây không phải là sự sao chép, mà là một nỗ lực "giải mã" và "Việt hóa" công thức thành công đã được kiểm chứng trên toàn cầu. Thay vì mò mẫm một con đường mới đầy rủi ro, chương trình đã khôn ngoan đứng trên vai người khổng lồ, áp dụng một hệ thống đã chứng minh được hiệu quả trong việc xây dựng nghệ sĩ toàn năng, tạo ra "Tài sản Trí tuệ" (IP) có giá trị kinh tế và sức ảnh hưởng văn hóa.

Hướng đi này có vẻ đang đánh trúng nhu cầu của thị trường nội địa – nơi khán giả trẻ đã quen thuộc với dòng nhạc K-Pop từ nhiều năm qua và đã thiết lập nên những tiêu chuẩn cao với mô hình thần tượng, mở ra cánh cửa tiệm cận với tiêu chuẩn quốc tế.

"Tân Binh Toàn Năng" đã bắt đầu trình chiếu từ 4/10 trên nhiều nền tảng, từ VTV cho tới mạng xã hội và các nền tảng giải trí quốc tế như Spotify, MangoPlus, hệ thống Sony Music… và đang nhanh chóng lan toả hiệu ứng không chỉ trong giới trẻ mà cả những bậc cha mẹ - những người vốn dễ thích phong cách "Anh Trai Vượt Ngàn Chông Gai" hơn là những bản nhạc phong cách quốc tế hơi lạ tai và khó nghe. Nhưng với "profile" quá đáng yêu và hấp dẫn từ những bé Tân Binh, những khán giả lớn tuổi chắc chắn sẽ khó cưỡng lại được sức hút của tuổi trẻ, bởi đó chính là chân dung mà gia đình nào cũng mong muốn có được: trẻ đẹp, tài năng, kỷ luật, dám dấn thân, luôn nỗ lực không ngừng để trưởng thành hơn.

Có thể nói, chưa bao giờ có một nhóm nghệ sĩ trẻ nào được đầu tư bài bản, chuyên nghiệp, theo mọi tiêu chuẩn quốc tế, từ khâu đào tạo, huấn luyện cho tới phân phối, phát hành như thế này. Khán giả đang kỳ vọng Tân Binh Toàn Năng sẽ đặt nền móng cho một thế hệ nghệ sĩ V-Pop mới, là một thế hệ "thần tượng quốc dân", được trang bị đầy đủ kỹ năng, kỷ luật và tầm nhìn để biến tham vọng về một "Thương hiệu Văn hóa Việt" trở thành hiện thực, cạnh tranh sòng phẳng trên bản đồ âm nhạc thế giới.