Sáng 26/9, tại Hà Nội, Bộ Khoa học và Công nghệ, Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Hà Nội đã phối hợp tổ chức Hội nghị bàn tròn về "Thực thi Quyền sở hữu trí tuệ trên môi trường mạng". Hội nghị có sự tham dự của Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Trần Văn Tùng; Đại sứ Hoa Kỳ Marc E. Knapper; Thứ trưởng Bộ VHTTDL Đoàn Văn Việt; Phó Viện trưởng Viện Kiểm sát Nhân dân tối cao Nguyễn Quang Dũng.

Phát biểu khai mạc Hội nghị, Đại sứ Hoa Kỳ Marc E. Knapper cho biết, hiện nay, Quyền Sở hữu trí tuệ là một trong những quyền đang rất được quan tâm đem lại lợi ích trong trong phát triển kinh tế của nhiều quốc gia. Tuy nhiên với sự phức tạp trên không gian mạng, quyền sở hữu trí tuệ rất dễ bị xâm phạm. Việc xâm phạm Quyền Sở hữu trí tuệ không chỉ gây nhiều thiệt hại đến chủ sở hữu mà còn tác động tiêu cực đến người dùng.

Đại sứ Hoa Kỳ lấy dẫn chứng việc những đối tượng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ có thể vận chuyển hàng giả, hàng nhái đến tay khách hàng; khiến khách hàng có những trải nghiệm tệ về sản phẩm. Đặc biệt, Đại sứ nhấn mạnh các sản phẩm âm nhạc, video… được phát hành trực tuyến đang bị rất nhiều đối tượng xâm phạm về sở hữu trí tuệ trên không gian mạng; gây thiệt hại nghiêm trọng về kinh tế, tinh thần của nhiều nghệ sĩ. 

Trước sự phức tạp của các hình thức vi phạm, Đại sứ Marc E.Knapper khẳng định: Việt Nam cần vào cuộc quyết liệt hơn nữa và Hoa Kỳ sẵn sàng phối hợp cùng Việt Nam trong bảo vệ Quyền Sở hữu trí tuệ. Bởi bảo vệ Quyền Sở hữu trí tuệ cũng chính là bảo vệ sự phát triển kinh tế của quốc gia.

Đồng quan điểm, Phó Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao Nguyễn Quang Dũng cho biết, dù Việt Nam đã và đang không ngừng hoàn thiện hệ thống pháp luật về Quyền Sở hữu trí tuệ; xét xử nhiều vụ án về về vấn đề này nhưng vấn nạn xâm phạm quyền Sở hữu trí tuệ vẫn diễn ra rất phức tạp. Các hành vi xâm phạm Quyền Sở hữu trí tuệ ngày tinh vi. Nhiều đối tượng sử dụng các thiết bị công nghệ cao để làm giả, làm nhái sản phẩm hòng qua mắt lực lượng chức năng. 

"Đặc biệt, với tính chất xuyên biên giới của không gian mạng, việc truy tìm các đối tượng vi phạm Quyền Sở hữu trí tuệ gặp không ít khó khăn và tốn nhiều thời gian. Sau đó, khâu xử lý cũng gặp nhiều vướng mắc do liên quan đến các vấn đề về luật quốc tế. Do đó, chúng tôi rất kỳ vọng Việt Nam sẽ sớm nhận được sự giúp đỡ của các quốc gia trong xử lý các đối tượng xâm phạm Quyền Sở hữu trí tuệ", ông Nguyễn Quang Dũng nêu.

Phát biểu tại Hội nghị, Thứ trưởng Đoàn Văn Việt cho biết, cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đã và đang mở ra nhiều cơ hội trong lĩnh vực quyền tác giả, quyền liên quan đối với tác phẩm, cuộc biểu diễn, bản ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng như tạo ra các phương thức sáng tạo mới, các hình thức khai thác, sử dụng, phân phối, truyền đạt mới... 

Đồng thời, môi trường mạng cũng đặt ra các thách thức trong việc tự bảo vệ quyền của các chủ thể và hoạt động của các cơ quan quản lý, thực thi về quyền tác giả, quyền liên quan. Đặc biệt, hiện nay hành vi vi phạm bản quyền trên môi trường mạng có sự tham gia của nhiều chủ thể từ các quốc gia khác nhau, đã và đang trở thành thách thức lớn trong xác định và xử lý hành vi vi phạm bản quyền.

Thứ trưởng Đoàn Văn Việt cũng thông tin tới Hội nghị, ngày 16/6/2022, tại kỳ họp thứ 3, Quốc hội Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam khóa XV đã thông qua "Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ". Trong đó, có nhiều nội dung mới sửa đổi, bổ sung về quyền tác giả, quyền liên quan; bảo vệ quyền tác giả, quyền liên quan trên môi trường mạng. Với tinh thần chủ động, tích cực, có trách nhiệm trong hội nhập quốc tế của Việt Nam, từ ngày 01 tháng 01 năm 2023, "Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ" sẽ chính thức có hiệu lực thi hành.

Thứ trưởng cũng cho biết, với tinh thần trên, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã chủ trì, phối hợp với các bộ ngành liên quan đã xây dựng, hoàn thiện hồ sơ trình các cấp có thẩm quyền gia nhập 02 Hiệp ước của WIPO về quyền tác giả, quyền liên quan trên môi trường mạng. Đó là, "Hiệp ước về quyền tác giả" (WCT) và "Hiệp ước về cuộc biểu diễn và bản ghi âm" (WPPT). Việt Nam đã trở thành thành viên của Hiệp ước WCT từ ngày 17/02/2022 và là thành viên của Hiệp ước WPPT từ ngày 01/7/2022. Đây là cơ sở pháp lý để Việt Nam chủ động hội nhập quốc tế sâu rộng và toàn diện.

Song song đó, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đang tích cực phối hợp với các cơ quan có liên quan xây dựng dự thảo "Nghị định quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật sở hữu trí tuệ năm 2005, Luật sửa đổi, bổ sung năm 2009 và năm 2022 về quyền tác giả, quyền liên quan". Dự kiến Nghị định này sẽ được trình Chính phủ trong tháng 11 năm 2022.

Về cơ bản, Việt Nam đã có được hệ thống các quy định pháp luật đáp ứng yêu cầu bảo hộ quyền tác giả, quyền liên quan tại quốc gia và hội nhập quốc tế. Đồng thời với việc hoàn thiện hành lang pháp lý, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đẩy mạnh hoạt động tuyên truyền, nâng cao nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật về quyền tác giả, quyền liên quan. Hoạt động tự bảo vệ quyền đã có những chuyển biến tích cực, nhiều tổ chức, cá nhân khai thác, sử dụng tác phẩm, cuộc biểu diễn, bản ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng đã và đang thực hiện nghĩa vụ xin phép, thanh toán tiền bản quyền cho chủ sở hữu quyền tác giả, quyền liên quan- Thứ trưởng khẳng định.

Cũng theo Thứ trưởng Đoàn Văn Việt, các cam kết tại các điều ước quốc tế về quyền tác giả, quyền liên quan mà Việt Nam là thành viên, trong đó có các cam kết tại các Hiệp định thương mại tự do thế hệ mới như CPTPP, EVFTA đã và đang từng bước được thực hiện có kết quả, bảo vệ được quyền lợi của công dân và thực hiện nghĩa vụ pháp lý khi sử dụng tác phẩm, cuộc biểu diễn, bản ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng.

Bên cạnh những nỗ lực và kết quả đã đạt được, Thứ trưởng cũng chỉ ra một số tồn tại trong hoạt động thực thi quyền tác giả, quyền liên quan tại Việt Nam như tình trạng vi phạm quyền tác giả, quyền liên quan còn diễn ra ở nhiều lĩnh vực với các hình thức và mức độ vi phạm khác nhau, đặc biệt là trên môi trường mạng.

Thứ trưởng khẳng định: "Sự tồn tại và phát triển các ngành công nghiệp văn hóa phụ thuộc rất nhiều vào hiệu quả thực thi pháp luật về quyền tác giả, quyền liên quan. Để Luật Sở hữu trí tuệ và các Điều ước quốc tế về quyền tác giả, quyền liên quan mà Việt Nam đã tham gia thực sự đi vào cuộc sống, góp phần phát triển công nghiệp văn hóa, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đang phối hợp với các cơ quan của các Bộ, ngành liên quan và UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương triển khai Đề án "Tăng cường năng lực quản lý, thực thi có hiệu quả quyền tác giả, quyền liên quan" đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 88/QĐ-TTg ngày 20/01/2017 và Quyết định số 1755/QĐ-TTg ngày 8/9/2016 về việc phê duyệt "Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa của Việt Nam".

Thứ trưởng Đoàn Văn Việt kỳ vọng, các đại biểu tham dự Hội nghị sẽ đánh giá đúng, đủ, và khách quan thực trạng thực thi Quyền sở hữu trí tuệ trên môi trường mạng - một vấn đề hết sức rộng lớn, phức tạp và nhạy cảm. Qua đó, để chúng ta cùng nhau nâng cao ý thức trách nhiệm trong việc tôn trọng và thực thi bảo vệ bản quyền, đặc biệt là trên môi trường mạng.

"Để có thể thực thi bảo hộ có hiệu quả quyền tác giả, quyền liên quan trên môi trường mạng cần có sự chung tay hợp tác của các chủ thể quyền, các cơ quan ban ngành và đặc biệt là việc ứng dụng công nghệ thông tin và hợp tác quốc tế trong phát hiện và xử lý vi phạm và thúc đẩy khai thác hợp pháp. Làm tốt công tác bảo hộ quyền tác giả, quyền liên quan sẽ góp phần khuyến khích sáng tạo, thu hút đầu tư, góp phần phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội của đất nước"- Thứ trưởng Đoàn Văn Việt nhấn mạnh./.