Vượt chỉ tiêu

Tỉnh Lai Châu đã vượt mục tiêu kép của Dự án 6, chứng minh hiệu quả trong việc nâng cao đời sống văn hóa tinh thần cho người dân. Ước tính đến hết năm 2025, tỷ lệ thôn có nhà sinh hoạt cộng đồng đạt 88,6% (vượt 8,6% so với kế hoạch 80%). Đặc biệt, tỷ lệ thôn có đội văn hoá, văn nghệ (câu lạc bộ) truyền thống hoạt động thường xuyên, có chất lượng đạt 95,6% (vượt 1,6% so với kế hoạch 94%).

Những con số trên là minh chứng cho hàng loạt hoạt động được triển khai đồng bộ, từ cấp tỉnh đến cơ sở. Ngành văn hóa đã tập trung khôi phục bản sắc văn hóa của các dân tộc thiểu số có dân số ít người như Si La, Mảng, Cống, thông qua việc sản xuất 26 phim tài liệu quảng bá , tổ chức 03 lớp truyền dạy ngữ văn dân gian , và 03 chương trình biểu diễn nghệ thuật tái hiện văn hóa truyền thống. Tỉnh cũng đã khởi động 01 cuộc kiểm kê di sản văn hóa phi vật thể của 13 dân tộc, đồng thời xây dựng 01 phần mềm cơ sở dữ liệu bảo tồn văn hóa gắn với du lịch.

Công tác truyền dạy được chú trọng với 04 lớp tập huấn chuyên môn, nghiệp vụ cho 171 học viên , bao gồm các lớp du lịch cộng đồng, lớp truyền dạy "Sử thi Phùy Ca Na Ca" của dân tộc Hà Nhì và kỹ năng "Chế tác và sử dụng Khèn Mông". Ở cấp cơ sở, đã có 04 lễ hội truyền thống được bảo tồn, khai thác phục vụ du lịch. Mạng lưới văn hóa cộng đồng được củng cố bằng việc xây dựng 20 câu lạc bộ văn hóa dân gian và hỗ trợ hoạt động cho 157 đội văn nghệ truyền thống.

Song song, Lai Châu đã đầu tư xây dựng 82 nhà văn hóa thôn và hỗ trợ 329 bộ trang thiết bị , cùng với việc hỗ trợ đầu tư bảo tồn 04 làng, bản truyền thống và 02 điểm đến du lịch tiêu biểu.

Thách thức cần tháo gỡ

Dù đạt được nhiều thành tựu nhờ sự chỉ đạo quyết liệt của Tỉnh ủy và sự nhiệt tình tham gia của nhân dân, việc triển khai Dự án 6 tại Lai Châu vẫn đối mặt với những rào cản lớn.

Thứ nhất là áp lực về thời gian. Giai đoạn I của Chương trình Mục tiêu Quốc gia có thời hạn 5 năm, nhưng do việc phân bổ kinh phí bị chậm (giữa năm 2022 mới có vốn) và những thay đổi về tổ chức bộ máy, thời gian thực tế để triển khai toàn bộ nhiệm vụ chỉ còn lại khoảng hơn 2 năm (giữa 2023 đến 2024).

Thứ hai là bất cập trong chính sách và quy định. Đặc biệt, việc chưa có chính sách hỗ trợ nghệ nhân nhân dân, nghệ nhân ưu tú không tạo động lực dài hạn cho công tác bảo tồn.

Bên cạnh đó vẫn còn sự trùng lặp đối tượng thụ hưởng giữa các dự án, không chỉ gây khó khăn trong quản lý mà còn làm giảm tính tổng thể của công tác bảo tồn.

Để giải quyết các vướng mắc, Sở VHTTDL Lai Châu đã đưa ra nhiều kiến nghị quan trọng, tập trung vào việc tạo khung chính sách và nguồn lực ổn định.

Về chính sách vĩ mô, tỉnh đề nghị Chính phủ xem xét tích hợp Dự án 6 (giai đoạn 2026-2030) vào Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025-2035. Mục đích là để tạo ra một bức tranh toàn diện, tránh sự chồng chéo về nhiệm vụ, đối tượng thụ hưởng giữa các chương trình.

Về nguồn lực và thời gian, tỉnh kiến nghị Bộ VHTTDL đề xuất Chính phủ kéo dài thời gian thực hiện nguồn vốn của giai đoạn 2021-2025 sang năm 2026. Điều này nhằm tăng tỷ lệ giải ngân và đảm bảo hiệu quả của các dự án đang dang dở do vốn về muộn.

Cùng với đó, cần sửa đổi Thông tư 55/2023/TT-BTC theo hướng quy định rõ ràng, thống nhất mức chi hỗ trợ xây dựng câu lạc bộ văn hóa dân gian và đội văn nghệ truyền thống, giúp địa phương dễ dàng trong công tác quản lý và triển khai thực hiện.

Những đề xuất này là tầm nhìn chiến lược để Lai Châu tiếp tục phát huy những giá trị văn hóa độc đáo của mình, biến văn hóa thành động lực phát triển kinh tế và du lịch bền vững.