Giai đoạn 2021-2025, Sơn La khẳng định vị thế là "miền đất di sản" với những con số ấn tượng. Tính đến nay, toàn tỉnh đã có 17 di sản văn hóa phi vật thể được đưa vào danh mục quốc gia. Đặc biệt, Nghệ thuật Xòe Thái đã được UNESCO ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại và hồ sơ Mo Mường đang trong lộ trình đệ trình UNESCO ghi danh di sản cần bảo vệ khẩn cấp.

Không chỉ dừng lại ở các giá trị tinh thần, hệ thống di tích vật thể cũng được đầu tư tương xứng. Với 64 di tích đã xếp hạng (trong đó có 2 di tích quốc gia đặc biệt), Sơn La đã thực hiện tu bổ, tôn tạo 10 di tích trọng điểm. Những địa điểm này không chỉ là nơi giáo dục truyền thống mà còn trở thành điểm dừng chân hấp dẫn, thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước đến nghiên cứu, học tập.

Xác định con người là hạt nhân của bảo tồn, Sơn La đặc biệt quan tâm đến đội ngũ "báu vật nhân văn sống". Đến nay, tỉnh có 2 Nghệ nhân Nhân dân và 34 Nghệ nhân ưu tú – những người giữ lửa cho nghệ thuật trình diễn và tri thức dân gian. Song song đó, ngành văn hóa đã tổ chức tập huấn cho gần 1.000 lượt học viên, chủ yếu là thế hệ trẻ, nhằm kế tục và phát triển các không gian văn hóa dân tộc.

Điểm đột phá trong chiến lược của Sơn La là việc "số hóa" và quảng bá mạnh mẽ di sản. Việc phát hành 4.000 tập gấp về Xòe Thái và Nghi lễ Pang A của người La Ha, cùng các phóng sự du lịch trên sóng quốc gia (VTV3) đã tạo hiệu ứng lan tỏa lớn. Các hội thảo xây dựng sản phẩm du lịch vùng đồng bào dân tộc thiểu số đã mở ra hướng đi mới: Biến mỗi bản làng thành một điểm đến, mỗi phong tục thành một sản phẩm trải nghiệm.

Sự gắn kết chặt chẽ giữa di sản và du lịch đã trực tiếp tạo ra việc làm cho cộng đồng. Khi các không gian văn hóa được phục dựng, dịch vụ du lịch bản địa cũng phát triển theo, giúp nâng cao thu nhập và cải thiện môi trường văn hóa tại địa phương.

Với kho lưu giữ hơn 24.000 tư liệu, hiện vật tại Bảo tàng tỉnh cùng những bước đi bài bản trong công tác bảo tồn, di sản văn hóa Sơn La không còn là "kho báu nằm yên" mà đã thực sự trở thành nguồn lực kinh tế quan trọng. Đây chính là chìa khóa để Sơn La thực hiện thắng lợi mục tiêu giảm nghèo, xây dựng quê hương giàu đẹp từ chính bản sắc dân tộc độc đáo của mình.