Đó là dấu hiệu cho thấy chủ trương giảm nghèo bền vững của Đảng và Nhà nước đã dần thấm vào đời sống, lan tỏa thành động lực bên trong của mỗi gia đình, mỗi cộng đồng.

Những năm qua, chủ trương đặt con người vào trung tâm của phát triển được thể hiện rõ trong Chỉ thị số 05-CT/TW của Ban Bí thư và các chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo giai đoạn 2021–2025. Hỗ trợ không chỉ tập trung vào vật chất mà hướng đến mở rộng cơ hội tiếp cận dịch vụ thiết yếu, tạo điều kiện để người dân có sinh kế ổn định và khả năng chống chịu trước những biến động của xã hội. Tinh thần này đã thúc đẩy nhiều địa phương thay đổi cách tổ chức thực hiện: đi từ “cho” sang “hướng dẫn cách tự làm”, từ “hỗ trợ đều” sang “đầu tư có trọng điểm”, từ “chỉ đạo hành chính” sang “khơi dậy tinh thần tự lực”.

Nếu nhìn vào những bản làng vùng cao phía Bắc, có thể thấy rõ sự thay đổi ấy. Ở những nơi từng được coi là “vùng lõi nghèo”, người dân nay không chỉ trông chờ vào canh tác nương rẫy. Họ đã quen với việc trồng cây dược liệu, chăm vườn cây đặc sản, nuôi ong lấy mật, làm nhà sàn du lịch. Những lớp tập huấn kỹ thuật, những buổi họp thôn về hướng dẫn cách làm ăn mới… đã giúp họ hiểu rằng nếu không thay đổi, sẽ mãi lặp lại vòng nghèo khó cũ. Cũng chính từ những câu chuyện đời thường ấy, nhiều tấm gương thoát nghèo trở thành người “truyền cảm hứng” cho cộng đồng, để người dân cùng nhìn thấy con đường tiến lên.

Ở miền Trung, vùng đất quanh năm giông bão, sự bền bỉ của người dân càng làm cho công tác giảm nghèo trở nên đặc biệt. Nhiều hộ dân đã mạnh dạn chuyển đổi sinh kế nhờ sự hỗ trợ của chính sách. Những mô hình nuôi tôm ứng dụng công nghệ, nuôi cá lồng bè trên mặt nước, hay trồng rừng gỗ lớn không chỉ tạo thu nhập cao mà còn giúp người dân thích ứng với biến đổi khí hậu. Nhiều thanh niên vùng biển cũng được đào tạo nghề mới, tham gia vào các nhà máy, xưởng chế biến, khu công nghiệp lân cận. Từ chỗ chỉ biết dựa vào biển cả, họ có thêm hướng đi mới, giảm bớt rủi ro và ổn định kinh tế gia đình.

Đối với các tỉnh Tây Nguyên, nơi sinh sống của nhiều đồng bào dân tộc thiểu số, giảm nghèo bền vững gắn chặt với việc thay đổi tư duy sản xuất. Những buôn làng từng chỉ quen với tập quán truyền thống nay bắt đầu làm quen với phương pháp canh tác khoa học: trồng xen canh, trồng cây ăn quả, sản xuất cà phê theo tiêu chuẩn chất lượng. Các hợp tác xã, mô hình kinh tế tập thể ra đời, thu hút sự tham gia của hộ nghèo, tạo cơ hội liên kết tiêu thụ sản phẩm. Sự hỗ trợ của Nhà nước không chỉ dừng ở khâu giống hay phân bón, mà mở rộng đến đào tạo kỹ năng quản lý tài chính, kỹ năng tổ chức sản xuất, giúp người dân hiểu rõ rằng làm kinh tế là một quá trình lâu dài, đòi hỏi tính toán và kế hoạch.

Miền Tây Nam Bộ – vùng đất trù phú nhưng còn nhiều hộ nghèo, nhất là đồng bào Khmer – cũng đang chứng kiến những thay đổi tích cực. Những mô hình lúa – tôm, mô hình trồng màu quanh năm, mô hình nuôi cá ao nổi hay trồng dừa hữu cơ giúp người dân có thêm thu nhập ổn định. Nhiều chùa Khmer phối hợp với chính quyền tổ chức các lớp dạy nghề truyền thống, các buổi sinh hoạt tuyên truyền về chính sách, góp phần đưa thông tin đến gần cộng đồng. Từng hộ gia đình bắt đầu thay đổi cách nghĩ về kinh tế, mạnh dạn đầu tư và tham gia vào các chuỗi sản xuất mới.

Truyền thông trong giảm nghèo, dù thầm lặng, nhưng lại giữ vai trò quan trọng bậc nhất. Từ hệ thống báo chí, phát thanh – truyền hình đến mạng xã hội, các bài viết, phóng sự về gương điển hình thoát nghèo đã không chỉ lan tỏa thông tin, mà còn thúc đẩy tinh thần “người thật – việc thật”, tạo động lực lớn cho người nghèo. Nhiều địa phương triển khai hệ thống truyền thanh cơ sở bằng công nghệ số, truyền thông đa ngữ cho đồng bào dân tộc thiểu số. Những thông tin tưởng chừng như khô khan về chính sách trở nên sống động qua cách truyền đạt gần gũi của cán bộ thôn, già làng, trưởng bản.

Sự chung tay của các tổ chức chính trị - xã hội

Bên cạnh đó, các tổ chức chính trị – xã hội như Hội Phụ nữ, Đoàn Thanh niên, Hội Nông dân đóng vai trò cầu nối quan trọng. Họ không chỉ tham gia vận động thoát nghèo, mà còn trực tiếp triển khai mô hình kinh tế, hướng dẫn kỹ thuật và giám sát quá trình thụ hưởng hỗ trợ. Ở nhiều nơi, phụ nữ chính là lực lượng tiên phong trong tổ tiết kiệm, tổ vay vốn; đoàn thanh niên là lực lượng đưa kỹ thuật mới về từng thôn bản. Khi cộng đồng cùng chung tay, công tác giảm nghèo không còn là nhiệm vụ của riêng cơ quan Nhà nước, mà trở thành phong trào lan tỏa rộng khắp.

Một điều đáng mừng là ngày càng nhiều hộ dân không còn nhìn nhận hỗ trợ của Nhà nước như một sự “cho không”, mà là cơ hội để thay đổi. Họ sử dụng nguồn hỗ trợ đúng mục đích, có ý thức trả nợ vốn vay, biết cách tính toán sản xuất và lên kế hoạch lâu dài. Điều ấy chứng minh rằng khi chính sách đúng và cách chuyển tải phù hợp, người dân sẽ nhận thức rõ trách nhiệm của mình, từ đó tạo ra sự phát triển bền vững thay vì chỉ dựa vào hỗ trợ nhất thời.

Nhìn tổng thể, có thể thấy công tác giảm nghèo đang chuyển từ “hỗ trợ đơn hướng” sang “đồng hành hai chiều”: Nhà nước kiến tạo – người dân chủ động. Chính sự gặp gỡ này tạo nên sức mạnh bền bỉ và lan tỏa nhất. Bởi giảm nghèo không chỉ là thoát khỏi hai chữ “nghèo”, mà là mở ra cánh cửa mới cho tương lai: trẻ em được học hành đầy đủ hơn, phụ nữ có công việc ổn định hơn, thanh niên có thêm lựa chọn nghề nghiệp, người già được chăm sóc tốt hơn. Đó là thành quả mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc, đúng tinh thần “không để ai bị bỏ lại phía sau”.

Con đường phía trước còn nhiều thử thách, nhưng ánh sáng từ những mô hình tốt, từ những câu chuyện thật của người dân đang dần lan rộng. Khi chính sách của Đảng và Nhà nước tiếp tục được cụ thể hóa, khi hệ thống chính trị cơ sở vẫn giữ vững vai trò nòng cốt, khi người dân tiếp tục là chủ thể của phát triển, thì công cuộc giảm nghèo bền vững sẽ tiến thêm những bước dài – vững chắc và đầy hy vọng.