Quảng Ninh, mảnh đất hội tụ văn hóa đa dạng, đang sở hữu một kho tàng di sản đồ sộ. Tính đến tháng 10/2025, tỉnh đã kiểm kê được 641 di tích (bao gồm 2 Di sản thế giới là Vịnh Hạ Long và Yên Tử, 8 di tích quốc gia đặc biệt, 57 di tích quốc gia và 102 di tích cấp tỉnh) cùng với 362 di sản văn hóa phi vật thể. Đặc biệt, tỉnh có 19 di sản được ghi danh cấp quốc gia và 1 di sản đã được UNESCO ghi danh đại diện nhân loại (Then Tày - Nùng - Thái), cùng với 13 bảo vật quốc gia.

Công tác bảo tồn, tu bổ và tôn tạo di tích đang được tỉnh Quảng Ninh triển khai đồng bộ, có trọng tâm. Cụ thể, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định 867/QĐ-UBND (03/4/2023) phê duyệt Đề án bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị hệ thống di tích giai đoạn 2021-2030. Hàng năm, 100% di tích đã xếp hạng đều có kế hoạch quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị, trong đó 100% số di tích quốc gia đặc biệt được quản lý, tu bổ, chống xuống cấp.

Đáng chú ý, Quảng Ninh "sở hữu" di sản văn hóa phi vật thể phong phú, với hơn 100 lễ hội truyền thống. Đây chính là nguồn tài nguyên du lịch quý giá của Quảng Ninh. Các lễ hội nổi tiếng như Lễ hội Yên Tử (kéo dài 3 tháng đầu năm), Lễ hội đền Cửa Ông, Lễ hội đình Trà Cổ, v.v., không ngừng được nâng cao chất lượng và gắn kết với các loại hình du lịch văn hóa.

Đặc biệt, việc bảo tồn và phục dựng các lễ hội truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số như Dao, Tày, Sán Chỉ, Sán Dìu… đã tạo ra những sản phẩm du lịch độc đáo, thu hút mạnh mẽ khách du lịch, nhất là khách quốc tế.

Trong khoảng 10 năm trở lại đây, các sản phẩm du lịch trên địa bàn tỉnh tiếp tục được phát triển tập trung vào 11 nhóm chính, trong đó có nhiều nhóm mới, giàu tiềm năng như sản phẩm gắn với thể thao, gắn với nghiên cứu khoa học, tìm hiểu các giá trị văn hóa. Một số doanh nghiệp đang khảo sát mở rộng loại hình dù lượn, đua xe địa hình, trekking kết hợp khám phá văn hóa dân tộc Dao, Tày, Sán Chỉ. Những sản phẩm này không chỉ làm mới trải nghiệm du lịch mà còn góp phần khẳng định thương hiệu "Kỳ quan bốn mùa", nơi du khách có thể đến bất kỳ thời điểm nào trong năm để tìm kiếm cảm xúc mới mẻ. Du khách được trải nghiệm từ nghỉ dưỡng, tham quan vịnh, khám phá làng chài đến trekking miền núi, thưởng thức ẩm thực bản địa.

Các xã miền núi tận dụng cảnh quan hoang sơ để phát triển du lịch cộng đồng và mạo hiểm như leo núi, trekking, chinh phục "Sống lưng khủng long", khám phá thác Khe Vằn và cung đường biên giới. Đặc biệt, sản phẩm du lịch mạo hiểm đang trở thành hướng phát triển mới, đáp ứng xu hướng trải nghiệm của du khách trẻ.

"Việc phát huy giá trị di sản văn hóa đã tạo ra nguồn thu nhập ổn định cho người dân địa phương, góp phần ổn định sinh kế và thực hiện hiệu quả mục tiêu giảm nghèo bền vững", đại diện Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Quảng Ninh nhấn mạnh.

Với sự đa dạng về di tích, di sản cùng chiến lược phát huy đồng bộ, có chiều sâu, Quảng Ninh đang từng bước khẳng định vị thế là trung tâm du lịch văn hóa lớn của cả nước, nơi di sản văn hóa thực sự trở thành nguồn lực kinh tế quan trọng, mang lại lợi ích thiết thực cho cộng đồng.