Hội thảo được tổ chức trong khuôn khổ Đề tài khoa học cấp quốc gia "Hoàn thiện thể chế phát triển các ngành công nghiệp văn hóa nhằm góp phần tạo động lực phát triển nhanh và bền vững đất nước trong điều kiện mới" do PGS.TS Nguyễn Thị Thu Phương làm chủ nhiệm, Viện Văn hoá, Nghệ thuật, Thể thao và Du lịch Việt Nam là cơ quan chủ trì.

Hội thảo nhằm góp phần cung cấp luận cứ khoa học, kinh nghiệm quốc tế và các khuyến nghị chính sách cho xây dựng hoàn thiện thể chế phát triển công nghiệp văn hóa của Việt Nam. Đồng thời, hội thảo cũng là diễn đàn quan trọng để trao đổi, chia sẻ quan điểm, đề xuất các giải pháp và khuyến nghị chính sách hướng tới mục tiêu xây dựng nền công nghiệp văn hóa Việt Nam phát triên mạnh mẽ, đóng góp tích cực vào tăng trưởng kinh tế và quảng bá hình ảnh đất nước trong giai đoạn mới.

Phát biểu khai mạc Hội thảo, bà Trịnh Ngọc Trâm - Phó Chủ tịch UBND phường Cửa Nam, Hà Nội cho biết, Hội thảo "Cơ sở lý luận và kinh nghiệm quốc tế về hoàn thiện thể chế phát triển các ngành công nghiệp văn hóa nhằm góp phần tạo động lực phát triển nhanh và bền vững đất nước trong điều kiện mới", là một diễn đàn có ý nghĩa quan trọng, với những nhiệm vụ mà chủ đề Hội thảo đã nêu rất đầy đủ.

Theo bà Trịnh Ngọc Trâm, trong những năm gần đây, phường Cửa Nam nói riêng, thành phố Hà Nội nói chung luôn xác định công nghiệp văn hóa là hạt nhân thúc đẩy phát triển kinh tế dựa trên các giá trị văn hóa sáng tạo, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế và nâng cao đời sống tinh thần cho người dân.

Chính vì vậy, việc phối hợp tổ chức hội thảo lần này là cơ hội quý báu để phường Cửa Nam, thành phố Hà Nội được đồng hành cùng các chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý và nghệ sĩ trong việc thúc đẩy sự phát triển của công nghiệp văn hóa trên địa bàn phường Cửa Nam cũng như Thủ đô Hà Nội và cả nước.

Ban tổ chức kỳ vọng Hội thảo lần này sẽ tạo ra một diễn đàn học thuật chất lượng, thúc đẩy sự hợp tác, đối thoại, trao đổi ý kiến sâu rộng và xây dựng, qua đó giúp các cơ quan quản lý nhà nước tiếp tục hoàn thiện cơ chế, chính sách nhằm phát triển hiệu quả ngành công nghiệp văn hóa, góp phần tạo động lực phát triển nhanh và bền vững cho Thủ đô Hà Nội nói riêng và đất nước nói chung trong điều kiện mới.

Phát biểu đề dẫn Hội thảo, PGS.TS. Nguyễn Thị Thu Phương - Viện trưởng Viện Văn hoá, Nghệ thuật, Thể thao và Du lịch Việt Nam cho biết, trong những năm gần đây, Đảng và Nhà nước ta xác định rõ văn hoá không chỉ là nền tảng tinh thần, mà còn là sức mạnh nội sinh, là động lực và hệ điều tiết của xã hội góp phần phát triển nhanh và bền vững.

Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng nhấn mạnh yêu cầu khơi dậy khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc trên cơ sở phát huy giá trị văn hoá và con người Việt Nam như nguồn lực nội sinh đặc biệt. Dự thảo Văn kiện Đại hội XIV tiếp tục đi theo quỹ đạo đó, đồng thời nhấn mạnh yêu cầu đột phá về thể chế, hoàn thiện khung chính sách cho đổi mới sáng tạo, kinh tế tri thức, công nghiệp văn hoá và kinh tế sáng tạo như một trong những trụ cột tăng trưởng mới.

Về phía Chính phủ, Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hoá Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 ban hành năm 2016 đã xác lập các ngành công nghiệp văn hoá là một lĩnh vực kinh tế có đóng góp trực tiếp cho tăng trưởng, việc làm, thu ngân sách; đồng thời là kênh gia tăng sức mạnh mềm văn hóa Việt Nam từ đó tăng cường vị thế quốc tế của Việt Nam thông qua sản phẩm, dịch vụ và hình ảnh văn hoá, con người Việt Nam.

Chiến lược cũng chỉ rõ yêu cầu hình thành hệ sinh thái sáng tạo, phát triển các ngành công nghiệp văn hoá theo hướng chuyên nghiệp hóa, thương mại hóa, dựa trên tài sản trí tuệ và giá trị văn hoá bản địa.

Đặt trong bối cảnh đó, có thể nói: chúng ta đã có chủ trương, đã có chiến lược, đã có nhận thức thống nhất về vai trò của công nghiệp văn hoá. Tuy nhiên, điểm nghẽn lớn nhất hiện nay không nằm ở tầm nhìn, mà nằm ở thể chế.

Khung thể chế phát triển các ngành công nghiệp văn hoá hiện nay vẫn còn phân tán theo từng lĩnh vực quản lý nhà nước; thiếu một cơ chế điều phối đủ mạnh để kết nối văn hoá - sáng tạo - khoa học công nghệ - du lịch - thương mại - đô thị; thiếu các công cụ khuyến khích đầu tư tư nhân và hợp tác công - tư; thiếu hành lang thử nghiệm chính sách (sandbox) cho các mô hình mới; và đặc biệt là thiếu các cơ chế vận hành linh hoạt ở cấp địa phương, nhất là tại các đô thị trung tâm sáng tạo. Nói một cách ngắn gọn: thiếu thể chế đồng bộ khiến cho tiềm năng của các ngành công nghiệp văn hoá chưa thực sự trở thành động lực phát triển.

Đây cũng là vấn đề mà UNESCO đã nêu rất rõ trong tiến trình MONDIACULT 2022 và 2025: văn hoá không chỉ là lĩnh vực bảo tồn di sản, mà là trụ cột phát triển, và muốn như vậy thì phải nhìn văn hoá bằng một tư duy thể chế mới – tư duy coi văn hoá là một hệ thống giá trị, là nguồn lực, là tài sản công, là không gian sáng tạo và cũng là lĩnh vực kinh tế, cần chính sách tương xứng về đầu tư, về tài chính, về không gian và về quyền tham gia của cộng đồng sáng tạo. MONDIACULT đặt thẳng câu hỏi: chúng ta có sẵn sàng cải cách thể chế để văn hoá thực sự trở thành động lực phát triển bền vững hay chưa.

Chính vì vậy, Hội thảo là bước đi nhằm trả lời câu hỏi đặt ra cho toàn cầu trong điều kiện Việt Nam. Mục tiêu của hội thảo là xây dựng nền tảng lý luận, nhận diện bài học quốc tế điển hình và xác định những vấn đề cốt lõi cần giải quyết trong hoàn thiện thể chế phát triển công nghiệp văn hoá ở Việt Nam giai đoạn tới.

Với cách tiếp cận như vậy, PGS.TS. Nguyễn Thị Thu Phương đề nghị các đại biểu dự Hội thảo sẽ tập trung vào 3 vấn đề trọng tâm: Thứ nhất, về cơ sở lý luận của thể chế phát triển công nghiệp văn hoá; Thứ hai, về kinh nghiệm quốc tế; Thứ ba, những vấn đề Việt Nam cần giải quyết trong giai đoạn tới để tháo gỡ các điểm nghẽn thể chế, thúc đẩy các công nghiệp văn hóa phát triển có trọng tâm, thực chất và bền vững.

Ban Tổ chức cũng nêu ba nhóm vấn đề cốt lõi để chúng ta cùng trao đổi sâu trong hội thảo hôm nay: (1) Về khung thể chế; (2) Về công cụ chính sách và (3) Về đo lường và đánh giá.

PGS.TS. Nguyễn Thị Thu Phương nhấn mạnh Hội thảo không chỉ có ý nghĩa học thuật, mà còn là bước chuẩn bị cho việc kiến tạo luận cứ chính sách ở tầm thể chế.

"Ban Tổ chức tin rằng các ý kiến khoa học, các phản biện chính sách và các kinh nghiệm thực tiễn được chia sẻ tại hội thảo sẽ là đóng góp trực tiếp cho quá trình hoàn thiện thể chế phát triển các ngành công nghiệp văn hoá ở Việt Nam - một trong những nhiệm vụ mang ý nghĩa chiến lược, gắn với mục tiêu phát triển nhanh và bền vững đất nước trong giai đoạn mới, phù hợp với định hướng của Đảng tại Đại hội XIII, những yêu cầu chuẩn bị cho Đại hội XIV, và những cam kết quốc tế mà Việt Nam tham gia trong tiến trình MONDIACULT 2022_2025 về coi văn hoá là trụ cột phát triển", PGS.TS. Nguyễn Thị Thu Phương chia sẻ.

Các đại biểu tham luận tại Hội thảo.

Tại hội thảo, Ban tổ chức Hội thảo đã nhận được gần 30 tham luận có giá trị đến từ các nhà khoa học, các nhà quản lý, hội nghề nghiệp, doanh nghiệp và những người thực hành văn hóa.

Các tham luận tập trung làm rõ các nội dung về: Nội hàm các khái niệm thể chế, thể chế công nghiệp văn hóa; Các quan điểm, lý thuyết vận dụng để làm căn cứ vận dụng hoạch định, xây dựng khung thể chế, chính sách; Phân tích các mô hình thể chế, chính sách phát triển các ngành công nghiệp văn hóa và sáng tạo của các quốc gia trên thế giới giúp Việt Nam chọn lọc có hướng đi riêng phù hợp với điều kiện, bối cảnh hiện nay và trong thời kỳ kỷ nguyên số; Giải pháp và chính sách hoàn thiện thể chế phát triển các ngành công nghiệp văn hóa từ Trung ương đến địa phương, đặc biệt khi Việt Nam có thay đổi lớn về mô hình quản lý chính quyền hai cấp;....