Tọa đàm được tổ chức nhằm hướng đến cụ thể hóa Chiến lược quốc gia về phát triển công nghiệp văn hóa gắn liền với du lịch bền vững. Sự kiện thu hút sự tham gia của nhiều chuyên gia văn hóa, nhà quản lý, doanh nghiệp và các tổ chức hoạt động trong lĩnh vực du lịch và di sản.

Công nghiệp văn hóa không chỉ là ngành kinh tế có giá trị gia tăng cao, mà còn là nền tảng quan trọng để thúc đẩy các mô hình phát triển xanh và bền vững, đặc biệt trong lĩnh vực du lịch. Với hệ thống hang động phong phú, cảnh quan thiên nhiên kỳ vĩ và bề dày văn hóa – lịch sử, Việt Nam nói chung và Quảng Ninh nói riêng sở hữu tiềm năng lớn để khai thác du lịch hang động theo hướng sáng tạo, hiện đại, giàu bản sắc.

Tuy nhiên, du lịch hang động hiện nay ở nhiều nơi vẫn đang dừng ở mức "tham quan ngắm cảnh", thiếu chiều sâu trải nghiệm và yếu tố sáng tạo. Việc ứng dụng công nghiệp văn hóa – từ thiết kế ánh sáng, kể chuyện di sản, nghệ thuật sắp đặt, trình diễn đa phương tiện, cho đến các sản phẩm lưu niệm, chương trình giáo dục di sản – chính là chìa khóa để nâng tầm loại hình du lịch này.

Chia sẻ tại tọa đàm Phó trường Khoa Du lịch, Đại học Văn hóa Hà Nội TS Đỗ Trần Phương cho biết: Hang động là không gian tự nhiên đã gắn bó với con người từ hàng ngàn năm trước, đến hiện tại, con người bắt đầu quay trở lại trải nghiệm các hang động. Trong những năm qua, hoạt động du lịch hang động chủ yếu xoay quanh việc tham quan các hang động có vẻ đẹp tự nhiên kỳ vĩ hoặc gắn liền với di tích lịch sử.

"Hiện nay, một xu hướng mới đang được triển khai là ứng dụng công nghiệp văn hóa vào phát triển sản phẩm du lịch trong không gian hang động. Việc ứng dụng công nghiệp văn hóa vào trong các sản phẩm du lịch hang động là rất quan trọng bởi vì nhu cầu của du khách luôn luôn biến đổi. Nếu chúng ta chỉ dựa vào cái cũ, dựa vào những cái gì đã có sẽ không thể nào đáp ứng được nhu cầu của khách trong thời điểm hiện tại và cả trong tương lai. Nên vậy việc làm mới sản phẩm, để làm cho chu kỳ sống của sản phẩm ngày càng dài và tăng giác quan trải nghiệm cho du khách, là việc làm rất cần thiết, không chỉ đối với hang động mà tất cả các loại hình du khác cũng cần phải thay đổi" – TS Đỗ Trần Phương nói.

Qua đó, để phát triển du lịch hang động một cách bền vững, hiệu quả và giàu bản sắc, TS Đỗ Trần Phương cho rằng: Việc tích hợp các yếu tố của công nghiệp văn hóa cần tuân thủ ba nguyên tắc cốt lõi: Chân – Thiện – Mỹ.

Nguyên tắc thứ nhất "chân" được hiểu là việc khai thác du lịch phải đúng pháp luật, được sự cho phép và giám sát của cơ quan Nhà nước. Đồng thời phải tuân thủ nguyên tắc, cam kết trong bảo tồn di sản, bảo vệ môi trường sinh thái và giá trị văn hóa nguyên gốc của hang động. Nguyên tắc thứ hai "thiện", nghĩa là phát triển du lịch cần mang lại lợi ích cho nhiều bên: du khách có trải nghiệm tích cực; người dân địa phương có cơ hội tạo sinh kế, tăng thu nhập; chính quyền địa phương và cộng đồng cùng hưởng lợi từ hạ tầng và các dịch vụ đi kèm. Cuối cùng, nguyên tắc thứ ba "mỹ", chúng ta phải tạo ra các sản phẩm du lịch ấn tượng và truyền được cảm hứng. Không gian, cảnh quan và các sản phẩm văn hóa – nghệ thuật đi kèm cần được thiết kế hài hòa, tinh tế, tạo dấu ấn đặc biệt trong lòng du khách. Từ đó, du khách sẽ nhớ và mong muốn quay trở lại.

Đồng quan điểm trên, Giảng viên Khoa Công nghiệp Văn hóa và Di sản, trường Khoa học Liên ngành và Nghệ thuật - Đại học Quốc gia Hà Nội TS Lư Thị Thanh Lê chia sẻ: Việt Nam chúng ta có những kỳ quan thiên nhiên rất đặc biệt và thiêng liêng, vì vậy, hiện nay, chúng ta cần suy nghĩ về cách phát triển sản phẩm du lịch từ những nơi này trong bối cảnh hiện tại là rất cần thiết.

Tuy nhiên, trong việc phát triển các sản phẩm du lịch từ những di sản, kỳ quan thiên nhiên, câu chuyện về những thắng cảnh cổ xưa và cách chúng được bảo tồn, phát huy giá trị đó trong đời sống đương đại vẫn là một câu hỏi được rất nhiều các chuyên gia, nhà nghiên cứu di sản trăn trở. Các bên liên quan, bao gồm cả UNESCO, đều đang cố gắng tìm ra cách bảo tồn và phát huy giá trị di sản một cách bền vững, hài hòa với nhu cầu phát triển của địa phương và quốc gia.

"Tôi tin việc phát triển công nghiệp văn hóa dựa trên những địa điểm gắn liền với những di sản văn hóa, ký ức địa phương rất quan trọng. Nhưng khi phát triển các sản phẩm du lịch, các đơn vị tổ chức cần kết nối với cộng đồng địa phương, đảm bảo di sản vẫn là niềm tự hào của họ bên cạnh việc cân nhắc các yếu tố môi trường, đảm bảo rằng các hoạt động kinh doanh không gây hại đến hệ sinh thái. Đồng thời, các đơn vị cũng cần phải tham khảo ý kiến chuyên gia để có những quyết định tốt nhất trong quá trình vận hành. Với những cân nhắc toàn diện về văn hóa, xã hội và môi trường, tôi tin doanh nghiệp có thể phát triển sản phẩm văn hóa đặc sắc, góp phần bảo tồn di sản và tạo niềm tự hào cho cộng đồng địa phương" - TS Lư Thị Thanh Lê nhấn mạnh.

Trong khuôn khổ tọa đàm, các chuyên gia, đại biểu cũng đã chia sẻ nhiều mô hình và kinh nghiệm thực tế trong nước và quốc tế, cho thấy tiềm năng rất lớn của việc ứng dụng công nghiệp văn hóa trong bảo tồn và khai thác giá trị di sản hang động../.