Phát biểu khai mạc Giám đốc Trung tâm Hoạt động VHKH Văn Miếu - Quốc Tử Giám Lê Xuân Kiêu cho biết, triển lãm "Khoa thi Hương cuối thế kỷ 19" trong khuôn khổ các hoạt động của Photo Hanoi '25 được tổ chức trong bối cảnh Văn Miếu - Quốc Tử Giám có các hoạt động kỷ niệm 950 năm khoa thi đầu tiên, Minh kinh bác học, dưới triều vua Lý Nhân Tông để chọn các bậc hiền tài cho đất nước.

Thời gian triển lãm diễn ra trong tháng di sản, kỷ niệm Ngày Nhà giáo Việt Nam càng thêm ý nghĩa. Những ngày qua, khách tham quan Văn Miếu và công chúng rất hào hứng với một cảnh quan mới, lần đầu tiên một triển lãm được đưa ra ngoài hàng rào của di tích, để cho mọi người được tiếp cận thuận lợi nhất, gần nhất với các bức ảnh quý giá này.

"Chúng tôi hy vọng triển lãm là cảm hứng, nuôi dưỡng tinh thần về giá trị của sự học, sự kết nối những giá trị tiêu biểu của Đạo Học Việt Nam: tinh thần hiếu học, tôn sư trọng đạo và trọng dụng nhân tài với Bốn trụ cột giáo dục của UNESCO: Học để biết, học để làm, học để hoàn thiện bản thân mình, học để cùng chung sống", Giám đốc Lê Xuân Kiêu nhấn mạnh.

Giám đốc Viện Pháp tại Việt Nam Eric Soulier chia sẻ: "Triển lãm ảnh của André Salles, được trưng bày quanh khuôn viên Văn Miếu – Quốc Tử Giám,là một biểu tượng mạnh mẽ của sự giao thoa giữa không gian di sản và các triển lãm của Photo Hanoi. Các bức ảnh được giới thiệu trong một không gian kiến trúc tre, lấy cảm hứng từ những trường thi xưa,nằm dọc theo các bức tường của công trình biểu trưng cho Nho giáo, và cũng là một di tích văn hóa – lịch sử tiêu biểu của kinh thành Thăng Long. Bên cạnh việc tôn vinh giá trị của bộ sưu tập ảnh quý hiếm này, triển lãm còn đặt ra câu hỏi về vai trò của nhiếp ảnh trong cách chúng ta cảm nhận lịch sử, đồng thời làm sáng tỏ các thực hành thị giác và giáo dục trong xã hội phong kiến Việt Nam".

Phát biểu tại buổi lễ, Trưởng Đại diện UNESCO tại Việt Nam Jonathan Wallace Baker cho biết: "Thông qua bộ ảnh độc đáo của Firmin-André Salles, triển lãm đưa chúng ta trở về năm 1897, tới kỳ thi Hương cuối cùng tại Nam Định. Những hình ảnh này ghi lại một thế giới vừa nghiêm cẩn vừa sôi động: hàng hàng lớp lớp sĩ tử bên mực, bút dưới mái tranh, một xã hội đang trên ngưỡng chuyển đổi. Chúng nhắc nhở chúng ta về vai trò sâu sắc của giáo dục và tri thức trong việc hình thành bản sắc Việt. Việc chúng ta mở triển lãm ngay tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám, nơi từng là trung tâm học vấn của triều đình, thật là ý nghĩa. Hôm nay, nơi này vẫn giữ vai trò biểu tượng của việc học, và giờ đây cũng là nơi giao thoa giữa di sản, nghệ thuật và suy tưởng".

"Tại UNESCO, chúng tôi tin rằng sáng tạo là một trong những con đường mạnh mẽ nhất để kết nối di sản với tương lai. Triển lãm này hiện thực hóa ý tưởng ấy bằng cách cho phép lịch sử được kể qua ống kính nhiếp ảnh; không chỉ những gì đã thấy, mà còn cách con người từng nghĩ, từng mơ và từng chuyển mình" - ông Jonathan Wallace Baker nói

Triển lãm "Khoa Thi Hương cuối thế kỷ XIX" của nhiếp ảnh gia André Salles ghi lại kỳ thi Hương năm 1897 tại Nam Định sẽ được giới thiệu trong một không gian triển lãm độc đáo, lấy cảm hứng từ chính kiến trúc của các trường thi xưa. Không gian này được kiến tạo từ chất liệu tre truyền thống kết hợp với phong cách thiết kế đương đại, tạo nên một trải nghiệm thị giác sinh động. Nằm dưới tán cây rợp bóng của Văn Miếu, Quốc Tử Giám, nơi lưu giữ hồn cốt của nền học vấn và di sản văn hóa dân tộc – kiến trúc tre vươn mình như một ẩn dụ cho sức sống bền bỉ và vẻ đẹp tinh túy của tri thức.

Thi Hương là phần cốt lõi trong hệ thống khoa cử Nho học. Khoa Đinh Dậu 1897 diễn ra trong bối cảnh nền Nho giáo nước nhà đang dần suy thoái và bị thay thế bởi chữ Quốc ngữ. Những bức ảnh trưng bày là tư liệu hiếm hoi còn lưu giữ được, truyền tải chân thực không khí trang nghiêm nhưng cũng đầy náo nhiệt của trường thi xưa.

Triển lãm không chỉ là nơi trưng bày một bộ sưu tập ảnh lịch sử quý giá, mà còn là cuộc đối thoại về vai trò của nhiếp ảnh trong việc định hình cách chúng ta nhìn nhận lịch sử. Qua đó, Ban tổ chức hy vọng đem tới một trải nghiệm nghệ thuật mang tính giáo dục, nơi người xem không chỉ chiêm ngưỡng những tác phẩm nhiếp ảnh mà còn hiểu thêm về kỹ thuật tạo ra chúng, đồng thời có cơ hội khám phá về hệ thống giáo dục và thi cử ở Việt Nam thời phong kiến../.