Thực hiện Quyết định số 1230/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, công tác tu bổ, tôn tạo di tích đã được triển khai với quy mô chưa từng có ở Phú Thọ. Chỉ trong vòng 5 năm, 260 di tích (trong đó có 62 di tích cấp quốc gia) đã được "hồi sinh", chống xuống cấp với tổng kinh phí 1.500 tỷ đồng.

Đáng chú ý, cơ cấu nguồn vốn đã có sự chuyển dịch tích cực khi nguồn xã hội hóa chiếm tới 652 tỷ đồng, cho thấy sự đồng lòng của cộng đồng trong việc bảo vệ di sản. Các công trình trọng điểm như Khu di tích lịch sử quốc gia đặc biệt Đền Hùng, danh thắng Tây Thiên - Tam Đảo, đền Mẫu Âu Cơ hay đình Hùng Lô... sau khi được chỉnh trang cảnh quan tổng thể đã trở thành những "thanh nam châm" thu hút khách du lịch tâm linh và trải nghiệm.

Không chỉ là những đền đài, miếu mạo, sức sống của di sản còn nằm ở dòng chảy văn hóa phi vật thể. Việc hoàn thiện 20 hồ sơ khoa học ghi danh vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia như Mo Mường (Hòa Bình), Lễ hội đình Hùng Lô (Phú Thọ) hay Lễ hội xuống đồng của người Cao Lan (Vĩnh Phúc) đã tạo ra sức hút đặc biệt cho du lịch vùng cao.

Điển hình là Đề án gìn giữ giá trị Hát Xoan Phú Thọ. Với 17 câu lạc bộ và hơn 300 nghệ nhân duy trì truyền dạy thường xuyên, Hát Xoan không còn "ngủ yên" mà đã trở thành sản phẩm du lịch độc đáo. Du khách đến với các phường Xoan cổ không chỉ để thưởng thức nghệ thuật mà còn sử dụng các dịch vụ đi kèm, từ đó tạo ra chuỗi giá trị kinh tế trực tiếp cho người dân bản địa.

Mối quan hệ hữu cơ giữa bảo tồn di sản và phát triển du lịch đã tạo ra những thay đổi rõ rệt trong đời sống kinh tế - xã hội. Nhiều di tích sau khi được quy hoạch, tu bổ đã trở thành những điểm đến hoàn chỉnh, tạo việc làm trực tiếp cho cộng đồng địa phương thông qua các dịch vụ lưu trú, ăn uống và hướng dẫn du lịch.

Việc ứng dụng công nghệ số vào bảo tàng (như tại Bảo tàng Hùng Vương với hơn 11.800 hiện vật được lập hồ sơ điện tử) cũng giúp di sản tiếp cận gần hơn với du khách trẻ và quốc tế. Khi du lịch phát triển, đời sống nhân dân tại các vùng có di tích, lễ hội được nâng cao, góp phần quan trọng vào mục tiêu giảm nghèo bền vững của địa phương.

Có thể khẳng định, việc đầu tư cho di sản chính là đầu tư cho tương lai. Những con số về ngân sách và sự gia tăng lượt khách du lịch là minh chứng rõ nét nhất cho tư duy đúng đắn: Bảo tồn di sản không phải là gánh nặng, mà là chìa khóa để mở ra cánh cửa ấm no cho người dân vùng Đất Tổ và các vùng lân cận.