Nhiều bất cập

Qua hơn 3 thế kỷ hình thành và phát triển, ca Huế trở thành sản phẩm du lịch đặc trưng của Huế. Dẫu vậy, hoạt động biểu diễn ca Huế, nhất là ca Huế trên sông vẫn mang tính tự phát, chưa có mô hình quản lý và tổ chức hoạt động hiệu quả, chất lượng có chiều hướng đi xuống do xu thế thương mại hóa.

Hiện nay, có 11 tổ chức, doanh nghiệp hoạt động kinh doanh biểu diễn ca Huế, với khoảng 450 diễn viên, nhạc công tham gia biểu diễn. Việc cạnh tranh không lành mạnh vẫn âm ỉ diễn ra lâu nay. Vì chạy theo số lượng, giảm chi phí tổ chức nên một số chương trình bị cắt giảm thời lượng, số lượng diễn viên, nhạc công không đủ theo quy định, thay đổi tiết mục, thay thế nghệ sĩ chưa được thẩm định, lực lượng nghệ sĩ trẻ tham gia biểu diễn chưa được đào tạo bài bản, không gian biểu diễn ca Huế chưa văn minh, lịch sự… dẫn đến chất lượng nghệ thuật không cao, làm giảm giá trị sản phẩm du lịch.

Ông Nguyễn Thiên Bình, Phó Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao cho biết, công tác bảo tồn, phát huy giá trị ca Huế đang đứng trước nhiều khó khăn. Phần đông nghệ nhân, nghệ sĩ nòng cốt hiện đã lớn tuổi, việc truyền dạy cho lớp trẻ chưa đầy đủ, hình thức tổ chức chưa phù hợp. Hoạt động ca Huế trên sông Hương liên quan đến sự quản lý của nhiều ngành; trong khi đó, quy định của pháp luật vẫn còn mang tính phổ quát, chưa có quy định điều chỉnh cụ thể đối với các loại hình nghệ thuật là di sản mang tính đặc thù, do đó việc áp dụng các quy định và phối hợp trong công tác quản lý còn gặp nhiều khó khăn.

Không gian ca Huế thính phòng chỉ có một số địa chỉ, như: 23-25 Lê Lợi, các nhà vườn, cơ sở dịch vụ du lịch, nhà hàng, khách sạn... Những không gian này chưa đáp ứng điều kiện, cơ sở vật chất để biểu diễn phục vụ khách du lịch. Hiện nay, vẫn chưa có không gian, thiết chế độc lập được thiết kế xây dựng phù hợp với loại hình nghệ thuật truyền thống chuyên tổ chức biểu diễn ca Huế thính phòng.

Theo nhà thơ Võ Quê, Chủ nhiệm CLB Ca Huế, ca Huế vẫn chưa được quan tâm và đầu tư đúng với giá trị vốn có, chưa có các giải pháp hữu hiệu và đồng bộ để nâng cao giá trị, phát triển trở thành sản phẩm du lịch đặc sắc. Điều này đặt ra yêu cầu cần tăng cường quản lý, có giải pháp để ca Huế phát triển bền vững, trở thành sản phẩm du lịch đặc trưng, giàu bản sắc phục vụ du khách.

Xây dựng sản phẩm đặc sắc

Từ thực trạng và yêu cầu của hoạt động bảo tồn di sản văn hóa phi vật thể ca Huế, Sở Văn hóa và Thể thao đang hoàn thiện đề án “Phát huy giá trị và xây dựng ca Huế trở thành sản phẩm dịch vụ văn hóa đặc sắc, giai đoạn 2020 đến 2025”. Đề án hướng đến việc xây dựng và phát triển thương hiệu nghệ thuật ca Huế trở thành sản phẩm du lịch đặc sắc, gắn với việc tăng cường các giải pháp quản lý, đẩy mạnh công tác bảo tồn và phát huy giá trị; tạo cơ sở, tiền đề để đưa ca Huế trở thành kiệt tác văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

Ông Nguyễn Thiên Bình cho hay, Sở Văn hóa và Thể thao sẽ xây dựng các chương trình ca Huế mẫu, bao gồm chương trình ca Huế mẫu phục vụ khách du lịch, chương trình ca Huế mẫu biểu diễn trong các không gian thính phòng để phổ biến, tuyên truyền, quảng bá và làm cơ sở cho công tác thẩm định, cấp phép. Trong đó, chú trọng thời lượng biểu diễn, đảm bảo đầy đủ các bài bản ca Huế, số lượng diễn viên, nhạc công, bổ sung một số bài hát mới về Huế để hài hòa với chương trình, đáp ứng thị hiếu của du khách.

Chương trình ca Huế thính phòng cũng được xây dựng đảm bảo phục vụ công tác bảo tồn, gìn giữ các giá trị gốc của di sản, trong đó có các làn điệu, bài bản cổ có nguy cơ mai một, thất truyền. Việc thiết kế quà lưu niệm, chế tác nhạc cụ, tranh, ảnh kết hợp với không gian trưng bày, giới thiệu các trang phục, nhạc cụ biểu diễn ca Huế cũng được tính đến.

Đề án còn hướng đến việc xây dựng cơ sở hạ tầng và phát triển không gian biểu diễn ca Huế. Với hoạt động ca Huế trên sông, sẽ huy động nguồn lực xã hội hóa để đầu tư, đóng mới thuyền ca Huế theo mẫu được duyệt, dần thay thế thuyền rồng du lịch phục vụ ca Huế như hiện nay; hình thành bến đón, trả khách đảm bảo văn minh, lịch sự, an toàn...

Với không gian ca Huế thính phòng, sẽ hình thành không gian ca Huế thính phòng tại 148 Bùi Thị Xuân, TP. Huế và một số địa chỉ: Châu Hương Viên, các phủ đệ, nhà vườn... Hình thành một số điểm, sân khấu biểu diễn nghệ thuật ca Huế ngoài trời phục vụ cộng đồng, phục vụ khách du lịch: Cầu đi bộ trên sông Hương, Nghênh Lương Đình, công viên Thương Bạc, bia Quốc học, công viên Bùi Thị Xuân...

Quy chế quản lý và tổ chức hoạt động ca Huế cũng được điều chỉnh, hoàn thiện; xây dựng các bộ quy tắc ứng xử của hoạt động biểu diễn ca Huế, bộ quy chuẩn về phương tiện, điều kiện địa điểm, không gian tổ chức biểu diễn. Đồng thời, thành lập Hiệp hội Ca Huế để phát huy vai trò tự quản của các doanh nghiệp tránh tình trạng cạnh tranh không lành mạnh.

Bên cạnh việc đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực, nâng cao chất lượng đội ngũ diễn viên, nhạc công, đề án cũng xây dựng các chính sách đãi ngộ cụ thể mang tính đặc thù đối với nghệ nhân, nghệ sĩ có nhiều đóng góp trong công tác truyền dạy, bảo tồn, phát huy di sản ca Huế, xây dựng, hình thành không gian biểu diễn ca Huế.