Các dự án đầu tư trong giai đoạn 2021-2025, đặc biệt với sự hỗ trợ từ Chương trình Mục tiêu Quốc gia (MTQG), đã biến các giá trị lịch sử, văn hóa thành sản phẩm dịch vụ du lịch, đồng thời tạo ra sinh kế trực tiếp, có chiều sâu cho cộng đồng dân tộc thiểu số.

Hàng tỷ đồng chuyển hóa di sản thành tài sản

Công tác bảo tồn, tu bổ, tôn tạo và phát huy giá trị các di tích lịch sử - văn hóa trên địa bàn tỉnh Điện Biên luôn được triển khai đồng bộ, tuân thủ đúng quy định pháp luật. Nguồn vốn được phân bổ có định hướng rõ ràng, ưu tiên các hạng mục gắn trực tiếp với mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội.

Nguồn vốn từ Chương trình MTQG phát triển Kinh tế - Xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đóng vai trò then chốt. Tổng mức đầu tư 10 tỷ 172 triệu đồng đã được sử dụng để bảo tồn, tu bổ và phát huy giá trị đối với các Di tích kiến trúc nghệ thuật tiêu biểu như Tháp Mường Luân và Tháp Chiềng Sơ, đồng thời tổ chức khai quật khảo cổ nhằm bổ sung tư liệu khoa học phục vụ công tác tu bổ, tôn tạo.

Cùng với đó, nguồn vốn MTQG cũng tập trung cho việc phát triển hạ tầng dịch vụ tại cộng đồng. Dự án đầu tư xây dựng điểm đến du lịch tại các di tích trọng điểm như Sở Chỉ huy Chiến dịch Điện Biên Phủ tại Mường Phăng và Hầm Đờ - cát được cấp 21,5 tỷ đồng, tạo ra cơ sở vật chất cho dịch vụ du lịch ngay tại khu vực người dân sinh sống.

Bên cạnh ngân sách, tỉnh đã thành công trong việc huy động nguồn lực lớn từ xã hội hóa. Điển hình là Dự án đầu tư xây dựng công trình Đền thờ liệt sỹ tại Chiến trường Điện Biên Phủ với Tổng mức đầu tư 105 tỷ đồng từ nguồn vốn xã hội hóa, minh chứng cho sức hấp dẫn và khả năng tạo ra giá trị kinh tế bền vững từ di sản lịch sử.

Để phục vụ Kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ, nhiều dự án cải tạo, sửa chữa và lắp đặt hệ thống chiếu sáng nghệ thuật đã được triển khai với tổng mức đầu tư hàng chục tỷ đồng, tạo diện mạo mới và nâng cao trải nghiệm cho du khách. Dự án Lắp đặt hệ thống chiếu sáng nghệ thuật tại Di tích Đồi D1 có tổng mức đầu tư 14 tỷ 900 triệu đồng , và tại Đồi A1 là 13 tỷ đồng, đều từ nguồn hỗ trợ kinh phí triển khai thực hiện Đề án kỷ niệm 70 năm Chiến thắng. Các hoạt động này nhằm phát huy giá trị nổi bật của di tích, phục vụ công tác giáo dục truyền thống cách mạng và phát triển du lịch của tỉnh.

Chuyển giao kỹ năng: Biến di sản thành sản phẩm hàng hóa du lịch

Chiến lược giảm nghèo bền vững của Điện Biên được củng cố thông qua việc chuyển giao trực tiếp kiến thức và kỹ năng văn hóa cho người dân, biến di sản thành sản phẩm kinh doanh dịch vụ.

Từ năm 2021 đến 2025, tỉnh đã tổ chức 15 lớp tập huấn, truyền dạy đàn tính và múa Xòe của dân tộc Thái cho các nghệ nhân, người am hiểu văn hóa và thế hệ trẻ tại các xã, phường. Các hoạt động này nhằm củng cố khả năng tổ chức các hoạt động văn hóa cộng đồng và tạo ra dịch vụ biểu diễn chất lượng cao phục vụ du khách.

Để đảm bảo công tác bảo tồn có chiều sâu, tỉnh đã chi 965 triệu đồng (từ nguồn MTQG) để tổ chức các lớp tập huấn chuyên sâu về công tác bảo tồn di sản, kiểm kê và bảo tồn trang phục truyền thống các dân tộc cho cán bộ và những người am hiểu văn hóa.

Các di sản UNESCO như Nghệ thuật Xòe Thái và Thực hành Then được lồng ghép, trình diễn trong các lễ hội truyền thống, sự kiện văn hóa, du lịch như Lễ hội Hoa Ban, Ngày hội Văn hóa dân tộc Thái. Các sự kiện này không chỉ quảng bá hình ảnh con người và văn hóa Điện Biên mà còn nâng cao nhận thức, niềm tự hào, ý thức gìn giữ di sản trong cộng đồng, đồng thời tạo ra nhu cầu ổn định cho dịch vụ lưu trú, ăn uống và mua sắm thủ công.

Bên cạnh đó, công tác biên soạn và xuất bản tài liệu, ấn phẩm giới thiệu về di sản văn hóa phi vật thể của các dân tộc trên địa bàn tỉnh cũng được đẩy mạnh. Ba tập sách về Di sản văn hóa phi vật thể tỉnh Điện Biên đã được thực hiện với tổng kinh phí 500 triệu đồng, tạo ra nguồn sản phẩm văn hóa có giá trị học thuật và thương mại.

Số hóa- cánh cửa kết nối kinh tế toàn cầu

Tỉnh Điện Biên đã chú trọng triển khai mạnh mẽ công nghệ thông tin trong công tác quản lý và quảng bá di sản, từng bước hiện đại hóa hoạt động bảo tàng, di tích và di sản tư liệu. Đơn cử như Bảo tàng Chiến thắng Điện Biên Phủ đã được đầu tư 14 tỷ 174 triệu đồng để sửa chữa, hiện đại hóa phòng trưng bày, bao gồm: Số hóa 960 hiện vật, xây dựng Phòng chiếu phim 3D và khu trải nghiệm với phần mềm thực tế ảo (VR) và 3D mapping tương tác. Điều này giúp tái hiện sinh động không gian chiến trường, nâng cao trải nghiệm tham quan và hiệu quả giáo dục truyền thống cách mạng.

Tỉnh cũng đã số hóa 49.000 trang thông tin, dữ liệu về hiện vật đang lưu giữ của Bảo tàng tỉnh , cùng với việc xây dựng chương trình tham quan ảo đối với 15 di tích lịch sử cấp quốc gia.

Chiến lược số hóa tạo ra các sản phẩm du lịch công nghệ cao, nâng cao tính hấp dẫn và khả năng tiếp cận của công chúng, thu hút khách du lịch thế hệ mới, qua đó trực tiếp thúc đẩy kinh tế dịch vụ. Điện Biên đang kiên định với mục tiêu gắn bảo tồn di sản với phát triển kinh tế - xã hội bền vững, biến văn hóa thành động lực giảm nghèo hiệu quả.