Góp ý vào tại kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, đề cập đến vấn đề kinh tế báo chí, đại biểu Hoàng Minh Hiếu - Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Nghệ An nhấn mạnh đây là nội dung then chốt, gắn trực tiếp với sự phát triển bền vững của hệ thống báo chí.

Hiện nay, cơ chế trả nhuận bút chủ yếu dựa trên lượt xem hoặc lượt truy cập. Cách tính này có thể khiến phóng viên ưu tiên tin bài ngắn, chạy theo xu hướng, trong khi những tuyến bài chuyên sâu, chất lượng cao lại ít được quan tâm. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng nội dung báo chí... Bên cạnh đó, khó khăn về kinh tế cũng có thể dẫn đến những biểu hiện tiêu cực trong hoạt động nghề nghiệp, do đó dự thảo luật cần có giải pháp thực chất để hỗ trợ báo chí phát triển lành mạnh.

Theo đại biểu, Nhà nước hiện hỗ trợ khoảng 0,5% ngân sách cho báo chí – mức trung bình so với quốc tế nhưng cách hỗ trợ còn dàn trải. Cần nghiên cứu cơ chế phân bổ ngân sách có trọng tâm, trọng điểm, ưu tiên cho các cơ quan báo chí thực hiện nhiệm vụ chính trị, phục vụ vùng sâu, vùng xa hoặc có sản phẩm chất lượng cao, mang giá trị xã hội lớn.

Bên cạnh đó, chính sách thuế cũng cần được xem xét bổ sung. Theo đại biểu, một số quốc gia áp dụng hình thức ưu đãi thuế cho cơ quan báo chí hoạt động theo mô hình thuê bao, đặc biệt là thuê bao số đối với báo điện tử (subscription), nhằm khuyến khích phát triển nội dung chất lượng, giảm phụ thuộc vào quảng cáo. Đây là hướng cần nghiên cứu để phù hợp với xu thế chuyển đổi số trong lĩnh vực truyền thông.

Liên quan đến vấn đề bản quyền, dự thảo luật đã đề cập việc chia sẻ nội dung báo chí trên các nền tảng mạng xã hội, nhưng mới dừng ở mức nguyên tắc. Đại biểu đề nghị quy định cụ thể hơn về nghĩa vụ chia sẻ doanh thu của các nền tảng khi sử dụng nội dung báo chí.

Dẫn kinh nghiệm của Canada, đại biểu cho biết: pháp luật nước này yêu cầu các nền tảng có trên 2 triệu người dùng và sử dụng nội dung báo chí mang tính thương mại đều phải có cơ chế chia sẻ doanh thu cho cơ quan báo chí. Đây là kinh nghiệm đáng tham khảo trong quá trình hoàn thiện dự án Luật.

Bày tỏ đồng tình với quy định cho phép các cơ quan báo chí được liên kết để tăng nguồn thu, đại biểu cho rằng cần đi kèm với cơ chế giám sát chặt chẽ nhằm tránh tình trạng liên kết biến tướng, dẫn đến "tư nhân hóa" hoạt động báo chí.

Cùng với đó, cần lưu ý giảm bớt chi phí tuân thủ pháp luật cho các cơ quan báo chí. Một số quy định mới trong dự thảo, như yêu cầu báo chí phải kết nối, chịu trách nhiệm đối với thông tin do mình đưa lên mạng xã hội, có thể làm tăng thủ tục hành chính và chi phí thực hiện, trong khi pháp luật về đưa tin mạng xã hội đã có quy định chung cho mọi chủ thể. Vì vậy, chỉ nên quy định những nội dung thực sự cần thiết, tránh trùng lặp và gây khó khăn trong triển khai.

Theo đại biểu Hoàng Minh Hiếu, dự án Luật Báo chí (sửa đổi) là bước đi quan trọng nhằm hoàn thiện hành lang pháp lý cho báo chí phát triển chuyên nghiệp, nhân văn và hiện đại. Tuy nhiên, cần tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện các nội dung liên quan đến phạm vi điều chỉnh, phân loại loại hình, cơ chế kinh tế và chính sách hỗ trợ, để bảo đảm tính khả thi, phù hợp với thực tiễn phát triển nhanh chóng của báo chí Việt Nam hiện nay.

Góp ý kiến về phát triển kinh tế báo chí và cơ chế tài chính cho cơ quan báo chí, Điều 21 dự thảo Luật quy định khá rõ về nguồn thu của cơ quan báo chí bao gồm: nguồn ngân sách được cấp; nguồn thu từ quảng cáo, bán bản quyền, cung cấp dịch vụ, tài trợ, hợp tác kinh doanh...

Theo đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga - Đoàn đại biểu Quốc hội TP Hải Phòng, đây là bước tiến rất quan trọng, thể hiện nhận thức mới về phát triển báo chí như một lĩnh vực vừa mang tính văn hóa xã hội, vừa có tính kinh tế sáng tạo. Và, thực tiễn hiện nay cho thấy, nhiều cơ quan báo chí cũng đang gặp khó khăn trong việc bảo đảm nguồn lực hoạt động.

Trong khi đó, nhu cầu của cơ quan báo chí về đầu tư cho công nghệ, chuyển đổi số, nâng cao chất lượng nội dung ngày càng lớn và cần đến nguồn kinh phí không nhỏ.

Vì vậy, việc thiết lập cơ chế dành cho kinh tế báo chí là hoàn toàn cần thiết.

Tuy nhiên, theo đại biểu, khái niệm "kinh tế báo chí" trong dự thảo Luật vẫn còn chưa được định nghĩa rõ ràng. Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga đề nghị, cần rà soát để bổ sung định nghĩa chính thức về kinh tế báo chí; làm rõ phạm vi và giới hạn trong hoạt động đầu tư, liên kết, quảng cáo, tránh xu hướng thương mại hóa nội dung hoặc "báo hóa" tạp chí.

Cùng với đó, nghiên cứu cơ chế Quỹ phát triển báo chí nhằm hỗ trợ các cơ quan báo chí thực hiện nhiệm vụ chính trị xã hội, phục vụ vùng sâu vùng xa, hỗ trợ chuyển đổi số. Việc thành lập Quỹ hoạt động báo chí đã được thực hiện ở nhiều quốc gia trên thế giới.