Tại cuộc họp của Thường trực Ủy ban Văn hóa và Xã hội với đại diện Lãnh đạo Bộ Nông nghiệp và Môi trường nghe báo cáo về kết quả thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021- 2025 và năm 2025, cùng các kiến nghị, đề xuất định hướng cho giai đoạn 2026 - 2030 liên quan đến nội dung giảm nghèo bền vững, nêu các vấn đề cần quan tâm từ góc độ cơ quan thẩm tra báo cáo, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Lâm Văn Đoan cho biết, bên cạnh những thành tựu đáng ghi nhận, Chương trình mục tiêu quốc gia Giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 vẫn còn một số tồn tại, hạn chế cần được Chính phủ phân tích, rút kinh nghiệm để xây dựng chương trình cho giai đoạn mới hiệu quả và thực chất hơn.

Theo đó những tồn tại, hạn chế chính được chỉ ra là: việc ban hành văn bản hướng dẫn còn chậm trễ ảnh hưởng đến tiến độ triển khai; ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý, giám sát còn chậm; việc giải ngân vốn sự nghiệp gặp rất nhiều vướng mắc chung cho cả ba chương trình; Bên cạnh đó, nguồn vốn đối ứng từ các địa phương còn rất hạn chế...

Về định hướng và kiến nghị cho giai đoạn mới, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Lâm Văn Đoan đánh giá cao việc hợp nhất Chương trình Giảm nghèo và Chương trình Nông thôn. Việc thiết kế chương trình mới này sẽ là một thay đổi cơ bản, được kỳ vọng sẽ khắc phục nhiều tồn tại của giai đoạn trước.

Cùng với đó, việc Chính phủ đề xuất sẽ ban hành một chuẩn nghèo đa chiều quốc gia giai đoạn 2026-2030, bảo đảm thu nhập và mức sống tối thiểu cho người dân, tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản là một bước tiến quan trọng. Tuy nhiên, cần xác định rõ "mức sống tối thiểu" là gì, nên tham khảo các ngưỡng chuẩn quốc tế phù hợp với mục tiêu Việt Nam trở thành nước có thu nhập trung bình cao vào năm 2030, thay vì chọn ngưỡng quá thấp. Đồng thời, cần cân nhắc việc không cố định một chuẩn nghèo cho cả giai đoạn 5 năm, vì điều này không còn phù hợp với thực tiễn phát triển kinh tế - xã hội và thông lệ quốc tế.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Lâm Văn Đoan cũng cho biết, thiết kế chương trình mới cần đẩy mạnh phân cấp, giao quyền tự chủ cho các địa phương, đặc biệt là cấp xã; Cần có sự tính toán tổng thể đảm bảo các chương trình mục tiêu quốc gia được thiết kế đồng bộ, tránh tình trạng "vênh" về cơ chế, chính sách gây khó khăn cho việc lồng ghép và thực thi sau này.

Báo cáo của Chính phủ cho biết đến năm 2024 vẫn còn 3/6 vùng trên cả nước có tỷ lệ hộ nghèo cao hơn mức bình quân chung, Ủy viên là đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Văn hóa và Xã hội Lò Thị Việt Hà đề nghị, Chính phủ làm rõ đó là những vùng nào và liệu đến hết năm 2025 có hoàn thành được mục tiêu giảm nghèo tại các vùng này không? Nêu rõ giải pháp cho giai đoạn sau là gì? Bên cạnh đó, đại biểu đề nghị làm rõ đâu là khó khăn lớn nhất trong việc thực hiện Chương trình khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp?

Để xây dựng Chương trình giảm nghèo cho giai đoạn tiếp theo, Ủy viên là đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách tại Hội đồng Dân tộc Leo Thị Lịch đề nghị khi rà soát chương trình giảm nghèo, cần phân tích và tách rõ hai đối tượng: Hộ nghèo không có khả năng thoát nghèo (đối tượng bảo trợ xã hội) và hộ nghèo có khả năng thoát nghèo. Theo đại biểu, việc phân tách rõ hai nhóm đối tượng này sẽ giúp tập trung nguồn lực đầu tư sâu hơn, hiệu quả hơn cho những hộ có cơ hội thoát nghèo, đặc biệt là ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Bên cạnh đó, cần xây dựng tiêu chí phân định rõ ràng để phân bổ nguồn lực giảm nghèo cho giai đoạn tới, đặc biệt đối với vùng đồng bào dân tộc thiểu số ở miền núi, vùng cao. Cụ thể, cần phân định theo "hộ nghèo toàn quốc" và có tiêu chí riêng cho "miền núi, vùng cao" để việc hỗ trợ nguồn lực được tốt nhất và bền vững.

Ngoài ra, một số ý kiến đại biểu đề nghị báo cáo Chính phủ phải làm rõ các số liệu, thời điểm đánh giá và các vùng được đề cập, đặc biệt là liên quan đến các vùng dân tộc thiểu số và miền núi. Việc cập nhật số liệu đầy đủ sẽ giúp có cái nhìn toàn diện về các ưu, nhược điểm để có chính sách hiệu quả hơn trong giai đoạn tiếp theo.

Báo cáo cũng cần phân tích rõ các nguyên nhân khách quan và chủ quan dẫn đến giải ngân chậm. Đồng thời trong xây dựng chương trình giai đoạn tới cần quan tâm đến vấn đề dinh dưỡng sức khỏe người cao tuổi, các thiết chế nhà dưỡng lão; có các hoạt động quan tâm sức khỏe tinh thần người Việt Nam; tiếp tục quan tâm vấn đề lồng ghép bình đẳng giới tính...