Tại Đắk Lắk – Thủ phủ cà phê Việt Nam, cây cà phê đóng vai trò là nguồn thu nhập chính yếu, có ý nghĩa quyết định đến an sinh xã hội và sự phát triển kinh tế của toàn tỉnh. Đặc biệt, đối với các cộng đồng dân tộc thiểu số (như Ê đê, M'nông, Gia Rai...), cà phê không chỉ là cây trồng xóa đói giảm nghèo mà còn là nơi kết tinh tri thức truyền thống về canh tác, ứng xử với đất đai và môi trường.

Cà phê đã len lỏi vào nếp sống, tạo ra cấu trúc xã hội mới và nuôi dưỡng tinh thần gắn kết giữa các thế hệ, vùng miền. Các thực hành tri thức về cà phê không chỉ gói gọn trong quy trình canh tác hay chế biến, mà còn hàm chứa những giá trị cốt lõi về cộng đồng, đối thoại và giao lưu văn hóa. Trong tiến trình phát triển và hội nhập, tri thức bản địa về cà phê đã và đang hình thành một hệ giá trị văn hóa phong phú, giúp đồng bào dân tộc thiểu số tìm thấy sự đồng cảm, ý thức cộng đồng và niềm tự hào bản sắc, đồng thời thúc đẩy phát triển bền vững và tạo sinh kế ổn định.

Nỗ lực bảo tồn tri thức bản địa và nâng cao giá trị văn hóa của cây cà phê đã được công nhận ở cấp quốc gia. Ngày 5/3/2025, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng đã ký Quyết định số 548/QĐ-BVHTTDL chứng nhận "Tri thức trồng và chế biến cà phê Đắk Lắk" chính thức được đưa vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Thành tựu này là tiền đề vững chắc để Đắk Lắk tiếp tục hành trình nâng tầm giá trị cà phê trên trường quốc tế.

Tiếp nối danh hiệu quốc gia, Hội thảo khoa học – diễn đàn quốc tế “Chuỗi giá trị ngành công nghiệp cà phê toàn cầu – Phát triển toàn cầu, địa phương và bền vững” sẽ được tổ chức vào ngày 05 và 06/12/2025 tại Bảo tàng Thế giới Cà phê, Buôn Ma Thuột. Sự kiện này là thành quả phối hợp giữa các đơn vị uy tín trong và ngoài nước như Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Đắk Lắk, Trường Đại học Văn hóa TP. Hồ Chí Minh, UNESCO và Đại học Vân Nam (Trung Quốc).

Diễn đàn tạo không gian trao đổi học thuật, chia sẻ kinh nghiệm quốc tế, đặc biệt nhấn mạnh việc tiếp cận cà phê dưới góc độ của một di sản văn hóa phi vật thể. Các chuyên đề sẽ tập trung thảo luận về việc định vị di sản cà phê trong phát triển kinh tế, xã hội, du lịch, cùng với bảo tồn và phát huy tri thức bản địa trong trồng trọt, chế biến.

Sự kiện mang ý nghĩa chiến lược khi đánh dấu bước khởi đầu quan trọng trong hành trình xây dựng Hồ sơ “Tri thức trồng và chế biến cà phê Đắk Lắk” trình UNESCO ghi danh vào Danh sách Thực hành tốt bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại.

Việc được UNESCO ghi danh sẽ giúp tăng thêm chuỗi giá trị cho sản phẩm cà phê Đắk Lắk một cách bền vững. Giá trị của hạt cà phê sẽ được nâng lên bởi câu chuyện văn hóa, lịch sử và tri thức bản địa được công nhận toàn cầu, qua đó thúc đẩy du lịch di sản, mở rộng thị trường, đồng thời tạo sinh kế và bảo đảm an sinh xã hội tốt hơn cho các cộng đồng. Diễn đàn quốc tế năm 2025 là cơ hội để Đắk Lắk khẳng định vị thế Thủ phủ cà phê Việt Nam trên bản đồ văn hóa và công nghiệp sáng tạo toàn cầu./.